tag:blogger.com,1999:blog-89532540551952156292024-03-13T10:31:45.463+02:00αutonomiας!Μια απόπειρα χαρτογράφησης των δρόμων της κοινωνικής χειραφέτησηςUnknownnoreply@blogger.comBlogger77125tag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-27025679355956464672023-11-24T13:38:00.014+02:002024-03-11T15:00:08.962+02:00Η φοροδιαφυγή, μια σημαντική επιτυχία του ελληνικού κράτους<p style="text-align: right;">Θοδωρής Καρυώτης </p><p style="text-align: right;">Πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://thepressproject.gr/i-forodiafygi-mia-simantiki-epitychia-tou-ellinikou-kratous/" target="_blank">ThePressProject</a></p><p style="text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjTohyphenhyphenl7O0FDSGLNf5a61fcTsrmU4Z1drJAZpnhgLvofl8-wHWbFjlmE4Txa6SsVylbIYYTc5qeJs3xHk4i_EifOR8arsI6lko_scYwN9ta7WwLNx9VD4tQKLXT6ITWVGuW66H0WU8EOv8X4IvHn6gmn7x5TEnEO-6u_nyOqDX9TINnSeqkKhdMezm6pUg/s990/athens-1-1.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="660" data-original-width="990" height="435" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjTohyphenhyphenl7O0FDSGLNf5a61fcTsrmU4Z1drJAZpnhgLvofl8-wHWbFjlmE4Txa6SsVylbIYYTc5qeJs3xHk4i_EifOR8arsI6lko_scYwN9ta7WwLNx9VD4tQKLXT6ITWVGuW66H0WU8EOv8X4IvHn6gmn7x5TEnEO-6u_nyOqDX9TINnSeqkKhdMezm6pUg/w653-h435/athens-1-1.jpg" width="653" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Το τέλος της περιόδου δημοσιονομικής χάριτος λόγω πανδημίας και η επιστροφή στα αυστηρά πλεονάσματα αναπόφευκτα ξαναφέρνουν το ζήτημα της φοροδιαφυγής στο προσκήνιο. Υπάρχει φοροδιαφυγή στον τομέα των αυτοαπασχολούμενων; Σαφώς υπάρχει, παρόλο που οι ποικίλες μεταρρυθμίσεις της τελευταίας δεκαετίας έχουν καταφέρει να την περιορίσουν. Δεν παίρνει βεβαίως την ίδια μορφή και έκταση σε όλες τις επαγγελματικές και εισοδηματικές κατηγορίες, ώστε να δικαιολογούνται τα οριζόντια μέτρα που προτείνονται. </div><span><a name='more'></a></span><p></p><p style="text-align: justify;">Εδώ ωστόσο, δεν θέλω να θίξω φοροελεγκτικά και φοροεισπρακτικά ζητήματα, ούτε να συζητήσω περί φορολογικής δικαιοσύνης. Η κυρίαρχη ανάγνωση του ρόλου της φοροδιαφυγής στον ελληνικό πλαίσιο είναι μονοσήμαντη. Εκκινεί από κουλτουραλιστικές αφηγήσεις [1] που τοποθετούν τον «άναρχο ατομισμό» και την «αμοραλιστική οικογενειοκρατία» ως την πηγή όλων των κοινωνικών δεινών, και που απαρέγκλιτα καταλήγουν σε προτροπές για εξευρωπαϊσμό και εκσυγχρονισμό. Και εκφράζεται στον δημόσιο διάλογο ως ένας διαχρονικός ηθικολογικός θρήνος για την αποτυχία του ελληνικού κράτους και την απόκλιση του από τις αρχές της ευρωπαϊκής «οικογένειας». Εδώ προτείνω μια διαφορετική ανάγνωση: η φοροδιαφυγή, όντας δομικό στοιχείο της ελληνικής οικονομίας και όχι ατομικό ηθικό έλλειμα, δεν αποτελεί αποτυχία του ελληνικού κράτους, άλλα μια από τις σημαντικές «επιτυχίες» του.</p><p style="text-align: justify;">Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ενώ τα κράτη της βόρειας Ευρώπης έβαζαν τις βάσεις για αυτό που αργότερα αποδείχτηκε η «χρυσή τριακονταετία» του βιομηχανικού καπιταλισμού, η Ελλάδα βρήκε το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα ως χώρα της καπιταλιστικής ημιπεριφέρειας στους χαμηλούς μισθούς και το μηδενικό κόστος κοινωνικής αναπαραγωγής – και, κατ’ επέκταση, την υψηλή κερδοφορία για το κεφάλαιο. Τα κράτη της βόρειας Ευρώπης εγκαθίδρυαν δαιδαλώδη συστήματα υγείας, πρόνοιας, στέγασης, ασφάλισης και γενικά αναδιανομής των πλεονασμάτων – τα οποία ασφαλώς είχαν εξασφαλίσει λόγω της ηγεμονικής θέσης που τους προσέφερε το αποικιοκρατικό τους παρελθόν – προκειμένου να κατευνάσουν τις ανήσυχες εργατικές τους τάξεις και να τις ενσωματώσουν στο σχέδιο καλπάζουσας ανάπτυξης. Όχι μόνο το ελληνικό κράτος δεν διέθετε τέτοιου είδους πλεονάσματα, αλλά και η μετεμφυλιακή τάξη πραγμάτων στηρίζονταν στον αποκλεισμό ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού – των ηττημένων του Εμφυλίου – από την κοινωνική και πολιτική ζωή. Ένα καθολικό αναδιανεμητικό κράτος πρόνοιας θα παράβαινε αυτή την αρχή. Έτσι, προκειμένου να επιτύχει τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που θα του επέτρεπαν να διατηρήσει ανταγωνιστική την οικονομία, το ελληνικό κράτος επιμελώς οικοδόμησε ένα παράλληλο, άδηλο και άτυπο σύστημα πρόνοιας και αναδιανομής, το οποίο του επέτρεπε να αποποιηθεί κάθε ευθύνη για την κοινωνική αναπαραγωγή και να τη μετακυλήσει στο άτομο και στην οικογένεια, διατηρώντας έτσι με τρόπο ανέξοδο ένα ελάχιστο κοινωνικής συνοχής και νομιμοποίησης, παρά τα σκληρά χρόνια αυταρχισμού στο πλαίσιο της «καχεκτικής δημοκρατίας» και της μετέπειτα δικτατορίας.</p><p style="text-align: justify;">Το άτυπο σύστημα πρόνοιας είχε στην καρδιά του την οικογενειοκρατική αναδιανομή, πρωτίστως μέσα από το σύστημα της αντιπαροχής και της άτυπης δόμησης, το οποίο κατάφερε σε μία ή δύο γενιές να μετατρέψει μεγάλο τμήμα του άκληρου πληθυσμού σε μικροϊδιοκτήτες. Άλλοι πυλώνες του άτυπου συστήματος πρόνοιας υπήρξαν το πελατειακό σύστημα – ένα ιδιόρρυθμο, αυθαίρετο και άδικο σύστημα αναδιανομής, το οποίο όμως εξυπηρέτησε για πολλά χρόνια την άδικη και αυθαίρετη αρχή του αποκλεισμού των ηττημένων του Εμφυλίου από την κοινωνική ζωή – και η ανοχή στην παράτυπη οικονομική δραστηριότητα και την παραοικονομία. Η τελευταία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην σταθεροποίηση του ελληνικού καπιταλισμού. Η εύκολη πρόσβαση στην αυτοαπασχόληση – η οποία επιτεύχθηκε με τη διαχρονική ανοχή στην εισφοροδιαφυγή και τη φοροδιαφυγή – αποτέλεσε βαλβίδα ασφάλειας και εύκολη λύση στο ενδημικό πρόβλημα της υψηλής ανεργίας, χωρίς να αναγκαστεί το κράτος να θεσπίσει δαπανηρές επιδοματικές πολιτικές. Η ανοχή στην φοροδιαφυγή, επιπλέον, δεδομένου του σημαντικού βάρους της οικογενειακής επιχείρησης στην οικονομία, υπήρξε ένα άδηλο μέτρο αναδιανομής και στήριξης της οικογένειας. Αφού κανένα ενδιαφέρον δεν υπήρξε για τη δημιουργία ενός πλαισίου ουσιαστικής στήριξης των νοικοκυριών με επιδόματα η υπηρεσίες, και αφού η υγεία και η παιδεία μόνο κατ’ όνομα υπήρξαν δημόσιες και δωρεάν, η φοροδιαφυγή επέτρεψε στα μικροαστικά νοικοκυριά να αγοράσουν αυτές τις υπηρεσίες στην ελεύθερη αγορά – δηλαδή να πληρώσουν τους ιδιώτες γιατρούς και τα φροντιστήρια. Σαφώς πρόκειται για ένα αυθαίρετο και άδικο σύστημα αναδιανομής: αφενός, οι μισθωτοί ποτέ δεν είχαν ανάλογες ευκαιρίες αναδιανεμητικής φοροδιαφυγής, αφετέρου οι μισθωτοί που εργάζονταν στη άτυπη οικονομία αποτελούσαν πάντα μια υποδεέστερη τάξη χωρίς κανένα κοινωνικό δικαίωμα, μια κατάσταση που διαιωνιζόταν από την ανοχή στην εισφοροδιαφυγή και την αδήλωτη εργασία. Και ασφαλώς το σύστημα αυτό δεν είχε ομοιόμορφα αποτελέσματα, αφού και οι αυτοαπασχολούμενοι δεν αποτελούν ομοιόμορφη κοινωνική τάξη. Κάποιοι μέσα από την φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή έχτισαν περιουσίες, κάποιοι άλλοι – οι περισσότεροι ίσως – συνέχισαν με επισφάλεια να αγωνίζονται για ένα αξιοπρεπές μεροκάματο.</p><p style="text-align: justify;">Αυτό το ιδιόρρυθμο και ανισότιμο σύστημα αναδιανομής, του οποίου η φοροδιαφυγή αποτελεί κεντρικό πυλώνα, αποτελεί τη μεγάλη «επιτυχία» του ελληνικού κράτους, αφού του επέτρεψε ανέξοδα – με μηδαμινές κοινωνικές παροχές – σε μερικές δεκαετίες να μπει στο κλειστό κλαμπ των αναπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών, μέσα από το ελληνικό «οικονομικό θαύμα» των δεκαετιών του ’50 και του ’60. Ασφαλώς στο εσωτερικό της χώρας δεν βιώθηκε ως «θαύμα», αφού η περίοδος εκείνη υπήρξε εποχή βάθυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων, έντονων πολιτικών ανταγωνισμών, βάναυσου αυταρχισμού και σκληρής εκμετάλλευσης, που έχουν αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στην ελληνική κοινωνία. </p><p style="text-align: justify;">Τα προγράμματα μεταρρυθμίσεων που ακολούθησαν την κρίση χρέους στην Ελλάδα προσπάθησαν να αποξηλώσουν το – ομολογουμένως, άδικο και αυθαίρετο – μεταπολεμικό άτυπο σύστημα πρόνοιας και αναδιανομής, χωρίς ωστόσο να προβλέπουν τη δημιουργία άλλων θεσμών αναδιανομής που θα το υποκαταστήσουν. Οι παρεμβάσεις αυτές, ενώ ενδύονται τον μανδύα της κοινωνικής δικαιοσύνης, υποβαθμίζουν περαιτέρω τη ζωή της κοινωνικής πλειοψηφίας. Γιατί δεν υπάρχει κανένας νοήμων άνθρωπος σήμερα στη χώρα που να πιστεύει ότι η «πάταξη της φοροδιαφυγής» γίνεται προκειμένου να ενισχυθούν οι δημόσιες υπηρεσίες πρόνοιας. Η υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών και παροχών στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πειθαρχίας αποτελεί σημείο συναίνεσης για όλες τις κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών, ανεξαρτήτως πολιτικού στίγματος. Αντίστοιχα, το πλήγμα που την τελευταία δεκαετία δέχεται η ιδιοκατοίκηση – παραδοσιακά ένα στοιχείο ευρωστίας των νοικοκυριών στο ελληνικό μοντέλο – δεν πρόκειται να αναπληρωθεί με μια δέσμη στοχευμένων στεγαστικών πολιτικών, καταδικάζοντας έτσι ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού στη «ζούγκλα» των ενοικίων και εντείνοντας την στεγαστική κρίση.</p><p style="text-align: justify;">Η μόνη λογική ερμηνεία τέτοιων επιθέσεων στην αυτοαπασχόληση και την ιδιοκατοίκηση είναι ότι εντάσσονται στο σχέδιο παραγωγικής αναδιάρθρωσης της χώρας, σύμφωνα με το οποίο τα μικρά κεφάλαια και η μικρή ιδιοκτησία θα πρέπει να βγουν από τη μέση και να αφήσουν χώρο για την εισροή μεγάλων κεφαλαίων. Σε αυτή τη νέα κατάσταση, οι πιο τυχεροί και «ανταγωνιστικοί» (πρώην) αυτοαπασχολούμενοι και ιδιοκάτοικοι θα βρουν τη θέση τους στις νέες επιχειρήσεις ως μισθωτοί και ενοικιαστές αντίστοιχα, ενώ οι λιγότερο τυχεροί θα ενταχτούν στις στρατιές των ανέργων και των αστέγων. </p><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">[1] Χαρακτηριστική είναι αυτή του Μ. Μαραγκουδάκη, «Η ελληνική κρίση και οι πολιτισμικές της καταβολές», Εκδ.Σιδέρη.</span></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-11493340110275012482023-10-05T13:21:00.002+03:002024-03-11T15:00:08.960+02:00Είναι οι δημοτικές εκλογές ένας σταθμός στον αγώνα για τα κοινά στην πόλη;<p style="text-align: right;"><b>Θοδωρής Καρυώτης</b></p><p style="text-align: right;">Πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://alterthess.gr/einai-oi-dimotikes-ekloges-enas-stathmos-ston-agona-gia-ta-koina-stin-poli/">alterthess.gr</a></p><p style="text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhO9o3-I4_t8OPCoPAhLXiBWhf5ogCNxAxdZ4_eioy8IunOYmoycIXNyVG_F9qU5BRsaSzXdLbY1dosB18JoMaZLagcCFY83GDOA5VVWXlLFujNaqhJ8XdgfgnoTG99ZWPryrDGv1SRsRRtfDrwUUsUI7_yPeth0UchG0Qu0UPGc4WxO1ArsDxZEjdc1Wc/s550/1329831727_arte_y_arquitectura_amy_casey_1326549977_ac5.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="412" data-original-width="550" height="480" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhO9o3-I4_t8OPCoPAhLXiBWhf5ogCNxAxdZ4_eioy8IunOYmoycIXNyVG_F9qU5BRsaSzXdLbY1dosB18JoMaZLagcCFY83GDOA5VVWXlLFujNaqhJ8XdgfgnoTG99ZWPryrDGv1SRsRRtfDrwUUsUI7_yPeth0UchG0Qu0UPGc4WxO1ArsDxZEjdc1Wc/w640-h480/1329831727_arte_y_arquitectura_amy_casey_1326549977_ac5.jpg" width="640" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Η πόλη είναι το κατεξοχήν πολιτικό πεδίο, προνομιακό ως προς τη σύνδεση του με την καθημερινότητα και τις ζωές των ανθρώπων, ένα πεδίο εγγύτητας πρόσφορο για διαμόρφωση διαδικασιών αυτοδιαχείρισης της καθημερινής ζωής. Αυτοδιαχείριση της ζωής στην πόλη, ωστόσο, δεν σημαίνει αρμονική συνύπαρξη όλων των αντιλήψεων και πρακτικών – η ιδέα ότι υπάρχει ένα «κοινό καλό» που μας χωράει όλους και όλες είναι μια από τις μεγάλες (αυτ)απάτες των φιλελεύθερων δημοκρατιών. Ζούμε σε πόλεις όπου διατρέχονται από διαχωρισμούς και ανισότητες, ασύμμετρα διαμοιρασμένες σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες.</div><span><a name='more'></a></span><p></p><p style="text-align: justify;">Ο καπιταλισμός είναι η μήτρα των δεινών μας, θα πει κάποιος, και όχι γενικά οι «διαχωρισμοί και ανισότητες», και συμφωνώ. Με αυτή τη διατύπωση όμως κινδυνεύουμε να χάσουμε από το βλέμμα μας την κλίμακα – να τοποθετήσουμε τον εχθρό «εκεί έξω» και «μακριά από εμάς». Η κυριαρχία δεν συντηρείται μόνο με στρατούς, αστυνομίες και δικαστές. Συντηρείται κυρίως με τη δημιουργία υποκειμένων – ανθρώπων – συντονισμένων με τις κυρίαρχες αξίες και πρακτικές.</p><p style="text-align: justify;">Στις πόλεις που ζούμε έχουμε κοινωνικοποιηθεί στην ατομική ιδιοποίηση του κοινού. Ελλείψει οποιασδήποτε συλλογικής διαδικασίας συναπόφασης ή αναδιανομής, αυτό που ονομάζουμε πρόοδος έχει πάντα να κάνει με την ατομική και οικογενειακή ανέλιξη με οποιοδήποτε κόστος. Με την παντοδυναμία της (μικρής και μεγάλης) ιδιοκτησίας, ο αστικός χώρος έχει μόνο αξία στο βαθμό που μπορεί να γίνει αντικείμενο ιδιοποίησης και να δημιουργήσει ιδιωτικό όφελος. Φυσικά, δεν συμμετέχουμε όλοι και όλες στον ίδιο βαθμό και με τον ίδιο τρόπο σε αυτή την ιδιοποίηση. Το κερδοσκοπικό fund που έρχεται να αρπάξει χιλιάδες σπίτια δεν είναι το ίδιο με τον ιδιώτη σπιτονοικοκύρη που χρεώνει ενοίκια που υπερβαίνουν τον μέσο μισθό. Ο καταστηματάρχης που αναπτύσσει καθημερινά εκατοντάδες τραπεζοκαθίσματα δεν μπορεί να συγκρίθεί με τον ανάλγητο οδηγό που πάρκαρε πάνω στο πεζοδρόμιο. Πρόκειται όμως για διαφορετικές εκφάνσεις του ίδιου κυρίαρχου ατομισμού, της ιδιώτευσης και αποξένωσης που αποτελεί το λάδι στα γρανάζια της κυριαρχίας.</p><p style="text-align: justify;">Οι πόλεις μας είναι αποκρυστάλλωση αυτής της νοοτροπίας στον χώρο. Η παντελής έλλειψη προσβάσιμου δημόσιου χώρου, η φιλετοποίηση και ιδιωτικοποίηση του αστικού χώρου, η αδιαφορία για τις κοινές υποδομές, η εγκατάλειψη των πιο αδύναμων στη μοίρα τους, οι ρατσιστικές και σεξιστικές συμπεριφορές, η μικροαστική ιδιώτευση, είναι όλα εκφάνσεις τη επικράτησης αυτού του ιδιοποιητικού ατομικιστικού ανθρωπότυπου.</p><p style="text-align: justify;">Αυτοδιαχείριση της ζωής στην πόλη, λοιπόν, δεν είναι αφηρημένα η «οργάνωση των πολιτών». Είναι η συλλογική και μαχητική αυτοοργάνωση των από κάτω που διεκδικούν το κοινό. Είναι η επεξεργασία λόγου, θέσεων και οραμάτων που να εναντιώνονται στις λογικές της ιδιοποίησης. Είναι η οργάνωση των χρηστών της πόλης ενάντια στους ιδιοκτήτες της. Αν με την συλλογική μας οργάνωση δεν γινόμαστε δυσάρεστοι/ες σε πολλούς/ες, κάτι κάνουμε λάθος.</p><p style="text-align: justify;">Η αυτοδιαχείριση της ζωής στην πόλη συνεπάγεται επίσης και τη δημιουργία μιας διαφορετικής μήτρας υποκειμένων. Η δημιουργία ενός ανθρωπότυπου που μάχεται για το κοινό και όχι για το ιδιωτικό. Που συνδέει την ευημερία με τις συλλογικές διαδικασίες και με την αλληλεγγύη, και όχι με την επικράτηση στον πόλεμο όλων εναντίον όλων. Και αυτό προϋποθέτει τόσο την δημιουργία εναλλακτικών δομών σε όλα τα κοινωνικά πεδία – από τα εναλλακτικά παραγωγικά εγχειρήματα μέχρι τους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς και από την διαχείριση των κοινών πόρων μέχρι τους αυτόνομους κοινωνικούς χώρους – όσο και την υπεράσπιση και προώθηση των εναλλακτικών με όλους τους τρόπους.</p><p style="text-align: justify;">Με αυτή την έννοια, και για να προβοκάρω λίγο τους πιο ριζοσπάστες, ο «δρόμος» και η διαμαρτυρία είναι αγώνες οπισθοφυλακής, αγώνες αμυντικοί. Δεν υποτιμώ την αξία των αμυντικών αγώνων, ιδιαίτερα σε μια εποχή που όλες μας οι κατακτήσεις, θεσμικές και κοινωνικές, βάλλονται με όλους τους τρόπους. Ωστόσο, οι αγώνες εμπροσθοφυλακής για την κοινωνική αλλαγή λαμβάνουν χώρα ακριβώς στους χώρους παραγωγής των υποκειμένων, με την καθημερινή τριβή στους χώρους εργασίας, στα σχολεία, στις σχολές, στις γειτονιές. Με την προώθηση και υπεράσπιση των εναλλακτικών σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής. Με τη συμμετοχή στο δημόσιο διάλογο – παρόλη την επικοινωνιακή υπεροπλία του αντιπάλου – και τη ακούραστη προώθηση ενός συλλογικού οράματος διαφορετικής συνύπαρξης.</p><p style="text-align: justify;">Εκτιμώ ότι με την Πόλη Ανάποδα (ΠΑ), ένα τέτοιο συλλογικό όραμα διαφορετικής κοινωνικής συνύπαρξης έχει έρθει στο προσκήνιο στη Θεσσαλονίκη. Παρόλο που οι πολιτικές μου καταβολές είναι διαφορετικές από αυτές της πλειοψηφίας του σχήματος, είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω στις συλλογικές διαδικασίες του τα τελευταία χρόνια. Σε όλα αυτά τα χρόνια, η ΠΑ συνδέθηκε ενεργά με όλα τα κινήματα υπεράσπισης των κοινών στην πόλη, και έκανε πάρα πολύ θόρυβο αναλογικά με το μέγεθος και την εκπροσώπηση του σχήματος, βάζοντας με επιμονή στην ατζέντα ζητήματα ταμπού όπως η εξασφάλιση αξιοπρεπούς στέγης, η επέκταση και υπεράσπιση του αστικού δημόσιου χώρου, η βελτίωση των συγκοινωνιών και των ποδηλατοδρόμων, η υπεράσπιση των μεταναστών και μεταναστριών, η προβολή της έμφυλης διάστασης των κοινωνικών ζητημάτων, η ανάδειξη της ιστορικής μνήμης της πόλης. Με συνέπεια διεκδίκησε την δημιουργία δημόσιων υποδομών χωρίς να παραβλέπει την υπεράσπιση των κινηματικών υποδομών που απειλούνται, όπως η ανακτημένη ΒΙΟΜΕ και οι ελεύθεροι κοινωνικοί χώροι της πόλης.</p><p style="text-align: justify;">Η διαμόρφωση του δημοτικού προγράμματος της Πόλης Ανάποδα υπήρξε μια διεργασία πραγματικά ιδιαίτερη. Δεκάδες άνθρωποι, κάποιοι/ες μέλη του σχήματος και κάποιοι/ες όχι, με θεωρητική γνώση αλλά και πρακτική εμπειρία από πολλούς διαφορετικούς χώρους, συμμετείχαν στη διαμόρφωση των θέσεων σε μια πραγματικά ανοιχτή από τα κάτω διαδικασία. Το αποτέλεσμα (ένα πολυσέλιδο κείμενο που δυστυχώς θα διαβαστεί από λίγους και λίγες) αποτελεί μια μεταρρυθμιστική παρακαταθήκη για την πόλη, με θέσεις αρθρωμένες χωρίς περιστροφές και χωρίς φόβο για σύγκρουση με μικρά και μεγάλα συμφέροντα. Δεν συμφωνώ σε όλα όσα διατυπώνει: εκκινώντας από μια πιο ελευθεριακή αντίληψη του δημοτισμού θα επιθυμούσα μια πιο διεκδικητική στάση απέναντι στην κεντρική εξουσία, έναν πιο πρωταγωνιστικό ρόλο της αυτοδιάθεσης των από κάτω και ένα όραμα αποκέντρωσης. Ωστόσο, δεν είναι εδώ ο χώρος για να μπω σε πολιτικοϊδεολογικές διαμάχες. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί κατά τη γνώμη μου μια πολύ καλή βάση και έχει τη δυνατότητα να συσπειρώσει ανθρώπους από πολλούς και διαφορετικούς πολιτικούς χώρους γύρω από ένα κοινό σχέδιο αγώνα.</p><p style="text-align: justify;">Δεν έχω, ωστόσο, πολλές προσδοκίες από την ενδοθεσμική δράση του σχήματος, πέρα από το να βάλει ζητήματα στην ατζέντα και να δημιουργήσει, αν το επιτρέψουν οι συσχετισμοί, κάποια αναχώματα στις καταστροφικές πολιτικές του Δήμου. Οι Δήμοι στο παρόν πλαίσιο είναι απλά παραμάγαζα του κράτους και ιμάντες μετάδοσης των κεντρικών πολιτικών επιλογών, και απέχουν πολύ από το να αποτελέσουν πραγματικούς πυρήνες τοπικής αυτοθέσμισης. Η τελευταία μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης (νόμος Βορίδη) σκοπό είχε να μειώσει ακόμα περισσότερο την αυτονομία των Δήμων και να τους κάνει ακόμα πιο εξαρτημένους από συμφέροντα και μηχανισμούς.</p><p style="text-align: justify;">Οι προσδοκίες μου από την δράση της Πόλης Ανάποδα είναι κυρίως εξωθεσμικές: Μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να αποτελέσει μέσα από τις ανοιχτές και συλλογικές της διαδικασίες ένα πρόπλασμα της αυτοοργάνωσης των από κάτω γύρω από την συνύπαρξη στην πόλη. Ήδη εφαρμόζει σημαντικές πρακτικές ήπιας εκπροσώπησης – εναλλαγή στις θέσεις ευθύνης, ισοτιμία των φύλων, συλλογική εκπροσώπηση – η οποίες, αν συνοδευτούν από αναβάθμιση των συνελευσιακών και οριζόντιων τρόπων λήψης αποφάσεων, μπορούν να αποτελέσουν και μια νέα πρόταση πολιτικής οργάνωσης σε μεγάλη κλίμακα. Από τις οργανώσεις που στηρίζουν το σχήμα σαφώς έχω απόσταση πολιτικά, αλλά όχι από τους αγωνιστές και αγωνίστριες, συντρόφους και συντρόφισσες που εμπλέκονται στις διαδικασίες του, με τους οποίους/ες μας ενώνει μια κοινή πορεία δεκαετιών στους αγώνες της πόλης. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η Πόλη Ανάποδα είναι κάτι πολύ παραπάνω από τις οργανώσεις που τη στηρίζουν, και το σχήμα μπορεί, αν θέλει να αποτυπώσει και καταστατικά αυτήν την πραγματικότητα, να αποτελέσει έναν πλουραλιστικό πόλο οργάνωσης, παρέμβασης και αγώνα που να συγκεράζει όλες αυτές τις διαφορετικές αγωνιστικές ταυτότητες, πάντα γύρω από ένα διαφορετικό όραμα συνύπαρξης και υπεράσπισης των κοινών.</p><p style="text-align: justify;">Αυτή η προσδοκία, μαζί με τον ενθουσιασμό που έχει δημιουργήσει η πορεία και η δράση της Πόλης Ανάποδα σε διαφορετικούς πολιτικούς χώρους και σε πολλούς ανθρώπους που εκτιμώ, με κάνουν να βάζω στην άκρη τις όποιες διαφωνίες και επιφυλάξεις μου και να στηρίζω ολόψυχα την προσπάθεια της ΠΑ.</p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-6636810466043365982023-06-28T13:05:00.013+03:002024-03-11T15:00:08.960+02:00Νεκρολογία: Hugo Blanco Galdós, ένας ακούραστος αγωνιστής για τα δικαιώματα των ιθαγενικών κοινοτήτων και την υπεράσπιση της γης<p style="text-align: right;">Θοδωρής Καρυώτης </p><p style="text-align: right;">Πρώτη δημοσίευση στη <a href="https://www.babylonia.gr/2023/06/28/hugo-blanco-galdos-15-noemvriou-1934-25-iouniou-2023/" target="_blank">Βαβυλωνία</a></p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjCwNxipaFaQhTJ-DH9jbCW33o-aED8jJRLyo0DmZKxfT565eNPoRS2do0CbIIk1vJMeRykqN1sI9gO8Kyd-iqgowhJLZNR9hcchaDIHESuBBGU-hR4jd09wwrScMjzHNCBHwuHWewe5Bz7rix3oR88YutrmmoOO0qdko23sQkfJYIgiPBYN4JlJHi5xuE/s1536/hugon-1-1536x1027.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1027" data-original-width="1536" height="439" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjCwNxipaFaQhTJ-DH9jbCW33o-aED8jJRLyo0DmZKxfT565eNPoRS2do0CbIIk1vJMeRykqN1sI9gO8Kyd-iqgowhJLZNR9hcchaDIHESuBBGU-hR4jd09wwrScMjzHNCBHwuHWewe5Bz7rix3oR88YutrmmoOO0qdko23sQkfJYIgiPBYN4JlJHi5xuE/w656-h439/hugon-1-1536x1027.jpg" width="656" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Στον πρόλογο του βιβλίου «Εμείς οι ινδιάνοι», το αυτοβιογραφικό/ιστορικό έργο που ο Hugo εξέδωσε το 2003, ο φίλος του Eduardo Galeano γράφει:</div><p></p><p style="text-align: justify;"><i>«Αυτές οι σελίδες, γραμμένες παρορμητικά, άτακτες, πανηγυρικές και απέλπιδες, αφηγούνται τις περιπέτειες και τις κακοτυχίες του ανθρώπου που πρωτοστάτησε στον αγώνα των αγροτών στο Περού, του πρωτεργάτη των αγροτικών συνδικάτων, αυτού που προώθησε μια αγροτική μεταρρύθμιση που γεννήθηκε από τα κάτω και για την οποία αγωνίστηκαν οι από κάτω. </i><i>Ο Hugo Blanco περπάτησε τη χώρα του από άκρη σε άκρη, από τις χιονισμένες οροσειρές στις άνυδρες ακτές, περνώντας μέσα από την υγρή ζούγκλα όπου οι ιθαγενείς κυνηγιούνται σαν άγρια θηρία. Και όπου κι αν πήγε, βοήθησε τους ταπεινούς να ξεσηκωθούν και τους άφωνους να μιλήσουν.<span></span></i></p><a name='more'></a><p></p><p style="text-align: justify;"><i>Οι αρχές τον κατηγόρησαν ως τρομοκράτη. Είχαν δίκιο. Έσπειρε τον τρόμο στους γαιοκτήμονες και στους δουλέμπορους. </i><i>Κοιμήθηκε κάτω από τα αστέρια και σε κελιά γεμάτα αρουραίους. Έκανε δεκατέσσερις απεργίες πείνας. Σε μία από αυτές, όταν βρισκόταν στα όρια του θανάτου, ο Υπουργός Εσωτερικών σε ένδειξη στοργής του έστειλε για δώρο ένα φέρετρο.</i></p><p style="text-align: justify;"><i>Πολλές φορές ο εισαγγελέας ζήτησε τη θανατική ποινή και ακόμα περισσότερες δημοσιεύτηκε η είδηση ότι ο Hugo ήταν νεκρός. Και όταν σε ένα χειρουργείο άνοιξαν το κρανίο του επειδή έσπασε μια φλέβα, ο Hugo ξύπνησε πανικόβλητος ότι οι χειρουργοί του είχαν αλλάξει τις ιδέες. </i><i>Αλλά όχι. Ήταν, ακόμα και με ράμματα στο κρανίο, ο ίδιος παλιός καλός Hugo. Οι φίλοι του ήμασταν σίγουροι ότι καμία μεταμόσχευση ιδεών δεν επρόκειτο να αλλάξει τον Hugo. Το μόνο που φοβόμασταν ήταν μήπως ξυπνήσει πιο φρόνιμος.»</i></p><p style="text-align: justify;">Ενώ τα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία του Περού το 1824 το φεουδαρχικό σύστημα που είχαν εγκαθιδρύσει οι αποικιοκράτες περιορίστηκε και τα δικαιώματα των ιθαγενικών κοινοτήτων πάνω στη γη τους αναγνωρίστηκαν, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, ένα νέο σύστημα κυριαρχίας αναδύθηκε, που ονομάστηκε «γκαμοναλίσμο»: Με την βίαιη αρπαγή γης από τις ιθαγενικές κοινότητες και την μετέπειτα νομιμοποίησή της, μεγάλοι γαιοκτήμονες εγκαθίδρυσαν ένα βάναυσο σύστημα στο οποίο διατηρούσαν την εξουσία με την ωμή βία, τον έλεγχο των μεσαζόντων και εμπόρων των αγροτικών προϊόντων, και τελικά την πολιτική κυριαρχία μέσα από την εκλογική διαδικασία και τις πελατειακές σχέσεις. Τα λατιφούντια των γαιοκτημόνων όλο και επεκτείνονταν, οι ιθαγενείς ζούσαν εξαθλιωμένοι ως δουλοπάροικοι, και οι εξεγέρσεις τους πνίγονταν στο αίμα. Ο Hugo πρωτοστάτησε στον αγώνα για την ανατροπή αυτού του συστήματος, μέχρι την οριστική κατάργησή του με την αγροτική μεταρρύθμιση του 1969.</p><p style="text-align: justify;">Η βιογραφία του Hugo Blanco είναι συνυφασμένη με την ιστορία των κοινωνικών και ιθαγενικών αγώνων της Λατινικής Αμερικής. Γεννημένος το 1934, ο Hugo πήγε στην Αργεντινή στα 20 του χρόνια για να σπουδάσει γεωπονία, αλλά καταδιώχθηκε για την κοινωνική του δράση από τους πραξικοπηματίες που το 1955 ανέτρεψαν τον Περόν και αναγκάστηκε να επιστρέψει στο Περού. Εκεί έδρασε αρχικά ως αγροτικός συνδικαλιστής, συμμετέχοντας σε σκληρούς και μαζικούς αγώνες ενάντια στους γαιοκτήμονες. Το 1961 πρωτοστάτησε σε μια εξέγερση των Quechua στην περιοχή του Cuzco, όπου 2.000 αγρότες οργανώθηκαν σε ομοσπονδία, κατέλαβαν τα λατιφούντια των γαιοκτημόνων, και δημιούργησαν αυτοδιοικητικούς θεσμούς αψηφώντας την κεντρική εξουσία. Με τις καταλήψεις των ιθαγενών και των ακτημόνων να γενικεύονται στη χώρα, οι αγρότες άρχισαν να οργανώνονται σε ομάδες αυτοάμυνας και υπεράσπισης απέναντι στα σώματα ασφαλείας και τους ιδιωτικούς στρατούς των γαιοκτημόνων. Ο Hugo συμμετείχε ενεργά στην δράση μιας τέτοιας αντάρτικής ομάδας, της Ταξιαρχίας Remigio Huamán. «Η υποστήριξη της αγροτιάς στους αντάρτες ήταν σχεδόν απόλυτη, συναρπαστική. Μας τάιζαν, μας έντυναν, μας καθοδηγούσαν, μας προστάτευαν», αναπολούσε. Για αυτή του τη δράση o Hugo συνελήφθη το 1963, υπέστη βασανισμούς και φυλάκιση, και έφτασε να καταδικαστεί σε θάνατο, που απετράπη λόγω διεθνούς καμπάνιας στήριξης. Καταδικάστηκε τελικά σε 25 χρόνια κάθειρξης, από τα οποία πέρασε τα επτά στη φυλακή.</p><p style="text-align: justify;">Εντωμεταξύ, οι αγρότες συνέχισαν με ισχυρές κινητοποιήσεις, καταλήψεις και αυτοάμυνα, οι οποίες, παρά την καταστολή, εξανάγκασαν το κράτος να υποκύψει στα αιτήματα για αναδιανομή. Η αγροτική μεταρρύθμιση τελικά συντελέστηκε το 1969 από την κυβέρνηση του στρατηγού Velasco Alvarado. Τα επόμενα χρόνια, περίπου 11 εκατομμύρια εκτάρια παραχωρήθηκαν σε συνεταιρισμούς και αγροτικές κοινότητες.</p><p style="text-align: justify;">To 1971, η κυβέρνηση έδωσε στον Hugo αμνηστία, αλλά τον απέλασε στο Μεξικό. Μετέπειτα, έζησε στην εξορία στην Αργεντινή και στη Χιλή. Εκεί συμμετείχε στο κίνημα που έδωσε στήριξη στις μεταρρυθμίσεις του Allende. Κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος του Pinochet στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, κατέφυγε στη σουηδική πρεσβεία, και μετέπειτα έζησε εξόριστος στη Σουηδία για αρκετά χρόνια. Όταν επέστρεψε στο Περού, συμμετείχε στη Συντακτική Συνέλευση του 1978 και υπήρξε μέλος του Κοινοβουλίου από το 1980 έως το 1985. Επέστρεψε στο Κοινοβούλιο το 1990 αλλά το εγκατέλειψε μετά το πραξικόπημα του Fujimori.</p><p style="text-align: justify;">Τη δεκαετία του 1990 απομακρύνεται από τις τροτσκιστικές του ρίζες, ακολουθεί με θέρμη την εξέγερση των Ζαπατίστας στη Τσιάπας και συμμετέχει στις διαγαλαξιακές τους συναντήσεις. Στο Περού, στρατεύεται και πάλι με τα κινήματα βάσης ιθαγενών και αγροτών και πρωτοστατεί στους αγώνες για την αυτοοργάνωση των ιθαγενικών κοινοτήτων και την υπεράσπιση της γης, του νερού και των σπόρων.</p><p style="text-align: justify;">Ο Hugo Blanco παρέμεινε στρατευμένος μέχρι το τέλος της ζωής του, μεταλαμπαδεύοντας τις γνώσεις και την εμπειρία του σε νέους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες, όπως αυτούς ενάντια στις εξορυκτικές δραστηριότητες και την κλιματική αλλαγή. Υποστήριζε ότι και σε αυτούς τους νέους αγώνες οι διεκδικήσεις και τα αιτήματα των ιθαγενών και των αγροτών εξακολουθούν να είναι τα ίδια, αφού το μοτίβο της αρπαγής της γης είναι το ίδιο, και μάλιστα έχει ενταθεί λόγω της ανεξέλεγκτης επέκτασης της εξορυκτικής βιομηχανίας, η οποία δεν φέρνει ευημερία στις τοπικές κοινότητες, αλλά τις βυθίζει στην εξαθλίωση.</p><p style="text-align: justify;">«Δεν είναι μόνο η αρπαγή του νερού και της ζωής, τα μεγάλα υπαίθρια ορυχεία στα βουνά, η αγροτική βιομηχανία στις ακτές, οι πετρελαϊκές εταιρίες στη ζούγκλα. Οι πολυεθνικές αυτή τη στιγμή μας απειλούν μέσα από την υπερθέρμανση του πλανήτη, και αυτό μας αναγκάζει να αγωνιστούμε για την επιβίωση, ακόμα και πέρα από την ταξική πάλη, γιατί διεξάγεται μια επίθεση κατά της ανθρωπότητας και κατά της φύσης.»</p><p style="text-align: justify;">Μέχρι το τέλος της ζωής του εξέδιδε τη μηνιαία εφημερίδα «Ιθαγενικός Αγώνας» («Lucha Indígena»), η οποία καλύπτει τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στο Περού, τη Λ.Αμερική αλλά και παγκόσμια από τη σκοπιά των ιθαγενών. Το 2015, στην επίσκεψή του στην Ελλάδα, επισκέφτηκε το κατειλημμένο εργοστάσιο της ΒΙΟΜΕ, όπου συνομίλησε με εργαζόμενους και αλληλέγγυους και εξέφρασε την στήριξή του στον αγώνα για αυτοδιαχείριση, αλλά και τη Μεγάλη Παναγία στην Χαλκιδική, όπου τόνισε την σπουδαιότητα του αγώνα ενάντια στο μεταλλείο των Σκουριών και την σύνδεση του με τους αγώνες για τη γη και την ελευθερία στην Λ.Αμερική ενάντια στο εξορυκτικό μοντέλο λεηλασίας.</p><p style="text-align: justify;">Ο Hugo Blanco Galdós έφυγε από κοντά μας στα 88 του χρόνια, αλλά το παράδειγμά αυτού του κοινοτιστικού και ελευθεριακού αγωνιστή συνεχίζει να εμπνέει τους αγώνες του σήμερα.</p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-66517642904694633422023-05-24T10:34:00.027+03:002024-03-11T15:00:08.964+02:00Άδεια σπίτια, άστεγοι άνθρωποι: η πολιτική οικονομία της στεγαστικής κρίσης<div style="text-align: right;"><span data-darkreader-inline-color="" style="--darkreader-inline-color: #2a2e2f; color: #181a1b; display: inline; float: none;"><b>Θοδωρής Καρυώτης</b></span></div><div style="text-align: right;">εισήγηση στην εκδήλωση</div><div style="text-align: right;">“Στέγαση: Δικαίωμα ή εμπόρευμα;”</div><div style="text-align: right;">Θεσσαλονίκη,</div><div style="text-align: right;">Μάιος 2023</div><h3 style="text-align: justify;"><span data-darkreader-inline-color="" style="--darkreader-inline-color: #2a2e2f; color: #181a1b; display: inline; float: none;">1. Το ελληνικό καθεστώς ιδιοκτησίας, η μεταρρύθμισή του και η παγκόσμια
στροφή στην αντιμετώπιση της κατοικίας</span></h3><h4 style="text-align: left;"><span style="display: inline; float: none;"><div class="separator" data-darkreader-inline-color="" style="--darkreader-inline-color: #2a2e2f; clear: both; color: #181a1b; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHOYrkPJ0x9yJQDSWUBpd-jEJ_8bTYzY3o8DyYqjJAo5NHxFkrCFBp5GDIAHFl0ho2ezmTaj5JjSgchLqh4xXNoYjIjpQY95OQvkEcc4tfRRsP61zRPDfOYBVSFkx_fQiLguii3MySHcTlr4-SJsg4kN_5gRIeDEEtRbgBLJXzpESfn52m01EiBj6FG9E/s1024/Amy-Casey-Collater.al-004-1024x669.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: justify;"><img border="0" data-original-height="669" data-original-width="1024" height="418" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHOYrkPJ0x9yJQDSWUBpd-jEJ_8bTYzY3o8DyYqjJAo5NHxFkrCFBp5GDIAHFl0ho2ezmTaj5JjSgchLqh4xXNoYjIjpQY95OQvkEcc4tfRRsP61zRPDfOYBVSFkx_fQiLguii3MySHcTlr4-SJsg4kN_5gRIeDEEtRbgBLJXzpESfn52m01EiBj6FG9E/w640-h418/Amy-Casey-Collater.al-004-1024x669.jpg" width="640" /></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div></span></h4><p style="text-align: justify;"><span style="font-weight: 700;">Το ελληνικό καθεστώς ιδιοκτησίας </span></p><p style="text-align: justify;">Αντίθετα με τον Ευρωπαϊκό Βορρά, όπου υλοποιήθηκαν τεράστια κατασκευαστικά και στεγαστικά προγράμματα, το ελληνικό κράτος, όπως και άλλα στη Ν.Ευρώπη, δεν εφάρμοσε ολοκληρωμένες στεγαστικές πολιτικές μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντίθετα, η ιδιοκατοίκηση υπήρξε ιστορικά η μόνη οδός προς τη στεγαστική ασφάλεια. Η ιδιοκατοίκηση γενικεύτηκε μέσω ενός μοντέλου άτυπης ανοικοδόμησης, οικογενειακής ευθύνης και μικρής κλίμακας ιδιωτικής πρωτοβουλίας – αυτό που όλες γνωρίζουμε ως αντιπαροχή. <span></span></p><a name='more'></a><p></p><p></p><div style="text-align: justify;">Σε αυτό το πλαίσιο, το σπίτι σήμαινε πολλά περισσότερα από ένα οίκημα – θεωρούταν πηγή ασφάλειας σε ένα πλαίσιο σχεδόν ανύπαρκτης κρατικής πρόνοιας, ένα μέσο ιδιωτικής συσσώρευσης πλούτου σε ένα περιβάλλον στάσιμων πραγματικών μισθών αλλά αυξανόμενων τιμών ακινήτων, ένα μέσο διαγενεακής κοινωνικής κινητικότητας και δείκτης κοινωνικής θέσης. Με αυτόν τον τρόπο, μέσα από την ταξική διαπάλη των προηγούμενων δεκαετιών, κατασκευάστηκε το νέο υποκείμενο ιδιοκτήτης, που εργάζεται σκληρά και πειθαρχημένα, φροντίζει το συμφέρον του και αυτό της οικογένειάς του, και δεν επιδιώκει τη συλλογική κοινωνική αλλαγή, αλλά την ατομική – ή μάλλον οικογενειακή – κοινωνική κινητικότητα. </div><p></p><p style="text-align: justify;">Ως εργαλείο διακυβέρνησης, η ιδιοκατοίκηση συνέβαλε στη διατήρηση μιας σχετικής κοινωνικής ειρήνης και στον περιορισμό των αιτημάτων για αναδιανομή. Αυτό επέτρεψε την ενσωμάτωση του πληθυσμού, παρόλο που οι εργοδότες και το κράτος είχαν επιλέξει ένα μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης με έντονη εργασιακή εκμετάλλευση και ελάχιστη δική τους ευθύνη για την κοινωνική αναπαραγωγή, δηλαδή για την υγεία, την παιδεία, τη στήριξη των νοικοκυριών, κτλ. </p><p style="text-align: justify;">Μόλις τη δεκαετία του 90, με το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στους μισθούς και τις τιμές των ακινήτων, το σύστημα της αντιπαροχής αρχίζει να φθίνει, το μεγάλο κεφάλαιο διεισδύει στην κτηματαγορά, και οι τράπεζες αρχίζουν να παίρνουν τη θέση «ρυθμιστή» μέσα από τη χορήγηση στεγαστικών δανείων. Αποτέλεσμα, το ποσοστό νοικοκυριών με ιδιόκτητο σπίτι κορυφώνεται το 1995 στο 83% και αρχίζει να φθίνει μετά.</p><p style="text-align: justify;">Με την καπιταλιστική αναδιάρθρωση μετά το 2010 και την μείωση των εισοδημάτων και των παροχών, δημιουργείται μια μεγάλη κρίση μη εξυπηρετούμενου χρέους. Συγκεκριμένα στο απόγειο της, το 2016, σχεδόν το 45% όλων των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων σταμάτησε να αποπληρώνεται, όπως και περισσότερα από τα μισά επιχειρηματικά και καταναλωτικά δανείων, πολλά από τα οποία είχαν εκδοθεί με εγγύηση τα σπίτια των δανειοληπτών. Αρχικά αποτράπηκε ένα μαζικό κύμα εξώσεων με τον νόμο 3869/2010 για την υπερχρέωση των νοικοκυριών, γνωστό ως νόμο Κατσέλη, που θέσπιζε ότι υπό ορισμένα κριτήρια, οι κύριες κατοικίες των υπερχρεωμένων νοικοκυριών προστατεύονταν από τη ρευστοποίηση στο πλαίσιο διαδικασιών πτώχευσης και τα νέα προγράμματα αποπληρωμής προσαρμόζονταν στην οικονομική ικανότητα κάθε νοικοκυριού. Η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους και το πάγωμα των πλειστηριασμών προτιμήθηκε από κυβερνήσεις και τράπεζες επειδή σε μια ήδη δοκιμαζόμενη κτηματαγορά, οι μαζικοί πλειστηριασμοί θα μπορούσαν να μειώσουν ακόμα περισσότερο τις τιμές των ακινήτων, και άρα και την αξία των ακίνητων που είχαν στα χαρτοφυλάκια τους οι τράπεζες, εγείροντας έτσι ζητήματα ανακεφαλαιοποίησης ή και χρεοκοπίας τραπεζών. Ο νόμος παρέμεινε σε ισχύ από το 2010 έως το 2020, παρόλο που διαδοχικές τροποποιήσεις αποδυνάμωσαν σταδιακά την προστασία της πρώτης κατοικίας.<span style="white-space: pre;"> </span></p><h4 style="text-align: justify;">H μεταρρύθμισή του</h4><p style="text-align: justify;">Από το 2015 έως το 2020, προφασιζόμενες την αποτελεσματική επίλυση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, οι κυβερνήσεις δημιουργούν ένα νομικό πλαίσιο για τη δημιουργία μιας δευτερογενούς αγοράς για την τιτλοποίηση του στεγαστικού χρέους και τη διευκόλυνση της μεταβίβασης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των εξασφαλίσεων ακίνητης περιουσίας από τις τράπεζες σε κερδοσκοπικά fund και θεσμικούς επενδυτές. Αυτή η αλλαγή πολιτικής κορυφώθηκε με ένα νέο πτωχευτικό πλαίσιο, τον νόμο 4738/2020 που ψηφίστηκε εν μέσω πανδημίας, που καταργεί οριστικά την προστασίας της πρώτης κατοικίας, και απελευθερώνει πλειστηριασμούς και κατασχέσεις των κατοικιών των οφειλετών ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση. Ο νόμος ουσιαστικά εναρμονίζει την διαδικασία πτώχευσης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, σύμφωνα με το πρότυπο των ΗΠΑ, και κατ 'ευφημισμό ονομάστηκε «δεύτερης ευκαιρίας», αφού μετά την αρχική ρευστοποίηση όλης της περιουσίας του πτωχευμένου ατόμου, και με την παρέλευση 3 χρόνων, διαγράφονται όλα τα εναπομείναντα χρέη.</p><p style="text-align: justify;">Η παρούσα μεταρρύθμιση σηματοδοτεί το τέλος της ιδιοκατοίκησης ως προσδοκίας για τα λαϊκά νοικοκυριά. Από τη μία πλευρά, η κρίση των μη εξυπηρετούμενων δανείων επιλύεται μέσω της ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων, δηλαδή των κατοικιών. Αυτό ισοδυναμεί με υφαρπαγή του ακινήτων, καθώς τα ακίνητα συγκεντρώνονται στα χέρια τραπεζών και ταμείων. Από την άλλη πλευρά, οι παραδοσιακοί οδοί προς την ιδιοκατοίκηση, όπως ο στεγαστικός δανεισμός και η διαγενεακή μεταβίβαση ακινήτων παρεμποδίζονται. Ως αποτέλεσμα, η ιδιοκατοίκηση μειώνεται κατά τη διάρκεια της λιτότητας και της πανδημίας. Ιδιαίτερα για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης μειώθηκε από 74,4% το 2003 σε 68,7% το 2021. Οι εξελίξεις αυτές σηματοδοτούν μια αλλαγή στο σύνολο του μοντέλου κοινωνικής συμβίωσης.<span style="white-space: pre;"> </span></p><h4 style="text-align: justify;">H διεθνής εμπορευματοποίηση και χρηματιστικοποίηση της κατοικίας<span style="white-space: pre;"> </span></h4><p style="text-align: justify;">ΟΙ εξελίξεις στην Ελλάδα αντικατοπτρίζουν μια γενικότερη στροφή στην αντιμετώπιση της κατοικίας που συντελείται διεθνώς τις τελευταίες δεκαετίες. Η αξία χρήσης της κατοικίας ως στέγης υποχωρεί όλο και περισσότερο στην ανταλλακτική αξία της κατοικίας ως εμπορεύματος και ως κεφαλαιακού περιουσιακού στοιχείου που αποφέρει κέρδη. Οι κρίσεις κερδοφορίας και υπερσυσσώρευσης στον τομέα της μεταποίησης και των υπηρεσιών επιλύονται όλο και πιο συχνά με την εισροή κεφαλαίων στην κτηματαγορά προς αναζήτηση μεγαλύτερων αποδόσεων. Ο διερευνόμενος ρόλος στις αγορές ακινήτων των χρηματοπιστωτικών φορέων, όπως είναι οι τράπεζες, τα επιθετικά επενδυτικά ταμεία και κεφαλαιακές εταιρείες (αυτά που ονομάζουμε «fund») και οι Εταιριες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία, η δημιουργία δευτερογενών αγορών για τιτλοποιημένα ενυπόθηκα δάνεια και εισοδήματα από ενοίκια, καθώς και η εισαγωγή νέων νομοθετικών πλαισίων για τη διευκόλυνση των παραπάνω διαδικασιών, σηματοδοτούν αυτό που ονομάζουμε χρηματιστικοποίηση της κατοικίας. </p><p style="text-align: justify;">Εδώ εντοπίζονται τα αίτια της μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και των διακλαδώσεων της, όπως της κρίσης στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Τα νοικοκυριά, αναγκάστηκαν – ελλείψει άλλων οδών προς τη στεγαστική ασφάλεια – να πάρουν στεγαστικά δάνεια τα οποία «παίζονταν» ως τίτλοι στο χρηματιστήριο. Όταν τα δάνεια σταμάτησαν να εξυπηρετούνται λόγω οικονομικής ύφεσης, ανόδου της ανεργίας, κτλ, η κατάρρευση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων συμπαρέσυρε την οικονομία, αλλά και έσκασε τη στεγαστική «φούσκα», ρίχνοντας την αξία των κατοικιών και εξανεμίζοντας τον πλούτο των νοικοκυριών. Και ενώ αυτό δημιουργεί ανείπωτες τραγωδίες για τους απλούς ανθρώπους, για το κεφάλαιο είναι απλά άλλο ένα πεδίο κερδοφορίας. </p><h4 style="text-align: justify;">H ανάδυση των fund</h4><p style="text-align: justify;">Την απόβαση των fund στις κτηματαγορές μετά το 2008 ενισχύεται από 2 παράγοντες: 1) οι φούσκες έχουν σκάσει παγκόσμια και τα ακίνητα πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας, 2) η πολιτική μηδενικών επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών κάνει τις επενδύεις στην αγορά ακινήτων ελκυστικές.</p><p style="text-align: justify;">Από πού προέρχονται τα κεφάλαια που διαχειρίζονται τα fund? Πρόκειται είτε για θεσμικούς επενδυτές (ασφαλιστικά ταμεία κτλ) είτε για υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο από άλλες δραστηριότητες παρκαρισμένο σε φορολογικούς παραδείσους. Τα τεράστια αυτά κεφάλαια εισβάλλουν κατά βάση σε αγορές «υπό καθεστώς πίεσης», όπου οι τιμές έχουν πέσει πολύ και υπάρχει προσδοκία να ξανανέβουν. Για παράδειγμα στην Ελλάδα, όπου σε μια πρώτη φάση, ενώ τα νοικοκυριά πωλούν τις περιουσίες τους για να γλυτώσουν από φόρους και χρέη, τα fund αγοράζουν σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές, και αναπτύσσουν στρατηγικές που αποβλέπουν στη μεγιστοποίηση του κέρδους, όπως η δημιουργία διαμερισμάτων για βραχυχρόνια μίσθωση ή «εξυπηρετούμενα διαμερίσματα» (serviced apartments). Αυτές οι νέες χρήσεις ελκύουν πιο εύπορους κατοίκους, ανεβάζουν την αξία της γης και τα ενοίκια, επηρεάζουν και άλλους μικρότερους ιδιοκτήτες που προσπαθούν να επωφεληθούν ανεβάζοντας τα ενοίκια, και εκτοπίζουν έτσι τα κατώτερα στρώματα από τα κέντρα των πόλεων και άλλες περιοχές, αυτό που ονομάζουμε «εξευγενισμός».</p><p style="text-align: justify;">Συχνά η τακτική τους είναι η αγορά σε χαμηλές τιμές και η επαναπώληση μετά από ελαφριά ή και καθόλου ανακαίνιση. Άλλες φορές παίρνουν τη μορφή Εταιριών Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία (REITs), που δημιουργούν εισοδήματα μέσα από την ενοικίαση. Η νομοθεσία για τις REITs παγκόσμια αντιγράφει αυτή των ΗΠΑ και προσφέρει μηδαμινή φορολόγηση στα κέρδη. Τακτικές μεγιστοποίησης του ενοικίου συμπεριλαμβάνουν τη δημιουργία διαμερισμάτων για βραχυχρόνια μίσθωση ή serviced apartments, αλλά σε πολλές περιπτώσεις έχουμε την ανάδυση μεγάλων εταιριών σπιτονοικοκύρηδων που ελέγχουν μεγάλο μέρος του στεγαστικού αποθέματος μιας πόλης, και επιδίδονται σε μονοπωλιακές πρακτικές εις βάρος των ενοίκων. </p><h4 style="text-align: justify;">Τα fund που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα</h4><p style="text-align: justify;">Με την αναθέρμανση της κτηματαγοράς μετά το 2018, και ιδιαίτερα με την θεσμοθέτηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών το 2017, οι τράπεζες έχουν πλέον τη δυνατότητα να διεκδικήσουν τα προσημειωμένα ακίνητα μέσα από πλειστηριασμούς. Συγκεκριμένα και με το νομοθετικό πλαίσιο που διαμορφώνεται μετά το 2015, τα fund αποκτούν από τη μία ενυπόθηκα κόκκινα δάνεια, και από την άλλη πακέτα κατασχεμένων ακινήτων, σε τιμές που κυμαίνονται από το 5% έως το 8% της ονομαστικής τους αξίας. Η τακτική μεγιστοποίησης του κέρδους εδώ έγκειται στην προσπάθεια ανάκτησης ολόκληρου του ποσού, είτε μέσα από αναδιαπραγμάτευση του προγράμματος αποπληρωμής, είτε μέσω ρευστοποίησης του προσημειωμένου ακινήτου. Τα fund, ωστόσο, δεν διαχειρίζονται αυτά τα στοιχεία μόνα τους. Αυτή είναι η δουλειά των servicers, AE που πολύ συχνά έχουν ως μετόχους τα ίδια τα fund ή/και τράπεζες. Για παράδειγμα η doValue ανήκει στο αμερικανικό fund Fortress, και εξαγόρασε ένα τμήμα της Eurobank Financial Planning Services, μέτοχος είναι και η ίδια η Eurobank. Αντίστοιχα με τη Cepal, που είναι θυγατρική της Alpha Bank, και την Intrum Hellas με μετόχους την Τράπεζας Πειραιώς και σουηδικό fund. Θυμόμαστε ίσως το πιο πρόσφατο κεφάλαιο στην διαμάχη για τα κόκκινα δάνεια, όπου ο Άρειος Πάγος παρενέβη για να παρακάμψει νόμο του 2003 που απαγόρευε στους servicers να διενεργούν πλειστηριασμούς. </p><p style="text-align: justify;">Δάνεια αξίας περίπου 120 δισεκατομμυρίων ευρώ, αν συνυπολογίσουμε τους τόκους, αγοράστηκαν από ταμεία σε αστείες τιμές και βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα χέρια των servicers. Αυτά τα δάνεια συνδέονται με περισσότερα από 700.000 υποθηκευμένα ακίνητα, αξίας 45 δις. Και ενώ δεν πρόκειται μόνο για κύριες κατοικίες, υπολογίζεται ότι έως και 100.000 νοικοκυριά θα χάσουν σε πλειστηριασμό την κύρια κατοικία τους το 2023 και το 2024. Σε ένα πλαίσιο αυξημένων ενοικίων και ανύπαρκτων στεγαστικών πολιτικών, αυτό αναμένεται να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην στεγαστική ασφάλεια και γενικότερα στο βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού. Και βεβαίως όπως οπουδήποτε αλλού, η ταξική, φυλετική και έμφυλη διάσταση είναι σημαντική. </p><h3 style="text-align: justify;"><span data-darkreader-inline-color="" style="--darkreader-inline-color: #2a2e2f; color: #181a1b; display: inline; float: none;">2. Το παράδειγμα της Ισπανίας και τα στεγαστικά κινήματα</span></h3><h4 style="text-align: justify;">Το κίνημα ενάντια στις εξώσεις στην Ισπανία</h4><p style="text-align: justify;">Η Πλατφόρμα Πληττόμενων από τα Στεγαστικά Δάνεια (PAH Plataforma de Afectados Por la Hipoteca) είναι ένα ανεξάρτητο κίνημα πολιτικής ανυπακοής και άμεσης δράσης που αναδύθηκε στην Ισπανία μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007. Λόγω της κρίσης, περισσότερα από μισό εκατομμύριο νοικοκυριά δεν ήταν πλέον σε θέση να πληρώσουν τα δάνεια τους, και σύντομα άρχισαν οι κατασχέσεις κατοικιών και οι εξώσεις. Η PAH αρχικά δραστηριοποιήθηκε ενεργά κατά των εξώσεων για χρεή από στεγαστικά δάνεια, ενώ στη συνέχεια συμπεριέλαβε στα αιτήματα και τις προτάσεις τις και όσους βρίσκονται υπό έξωση επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν το ενοίκιο τους.</p><p style="text-align: justify;">Η ισπανικό περίπτωση χαρακτηρίζεται από μια ανωμαλία που συνδέεται με ένα νόμο του 1946, από την εποχή του Φρανκο, με την οποία οι δανειολήπτες που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν ένα στεγαστικό δάνειο χάνουν το σπίτι τους και συνεχίζουν να χρωστούν ακέραιο το ποσό. Ο νόμος αυτός προκάλεσε τραγωδίες, </p><p style="text-align: justify;">Η πλατφόρμα ενεργεί σε διάφορα επίπεδα:</p><p></p><ul style="text-align: left;"><li style="text-align: justify;">συνελεύσεις γνωριμίας, στις οποίες όσοι/ες απειλούνται με έξωση μπορούν να μοιραστούν τις ανησυχίες τους </li><li style="text-align: justify;">νομική συνδρομή</li><li style="text-align: justify;">υλική και ψυχική αλληλοβοήθεια και στήριξη</li><li style="text-align: justify;">καμπάνια για μια Λαϊκή Νομοθετική Πρωτοβουλία για την αλλαγή του άδικου νόμου του 1946</li><li style="text-align: justify;">στήριξη στην κατάληψη των κατοικιών των υπερχρεωμένων ή άλλων άδειων κτηρίων («Κοινωνικό Έργο της PAH»)</li></ul><p></p><p style="text-align: justify;">Τα 5 αιτήματα της PAH:</p><p></p><ol style="text-align: left;"><li style="text-align: justify;">κοινωνική κατοικία</li><li style="text-align: justify;">δημόσιες στεγαστικές πολιτικές </li><li style="text-align: justify;">διαγραφή χρεών για τα ευάλωτα νοικοκυριά</li><li style="text-align: justify;">εγγύηση πρόσβασης σε υπηρεσίες κοινής ωφέλειας</li><li style="text-align: justify;">αναστολή εξώσεων</li></ol><p></p><p style="text-align: justify;">Η στρατηγική της PAH αλλάζει ανάλογα με το ποιος διενεργεί την κατάσχεση/έξωση. Στην περίπτωση μεγάλων ιδιοκτητών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, προτείνει διακανονισμό, κοινωνικό ενοίκιο ή, σε περίπτωση που το σπίτι έχει ήδη καταχεσθεί και το χρέος παραμένει, ελάφρυνση του χρέους. Στην περίπτωση δημόσιας ιδιοκτησίας, ζητά την διαγραφή του χρέους. Σε απειλή εκκένωσης για κατάληψη δημόσιας περιουσίας, ζητά την νομιμοποίηση με υπογραφή συμφωνητικού. Σε περίπτωση έξωσης από μικροϊδιοκτήτη, η κατάσταση είναι πιο πολύπλοκη και η PAH αναζητά θεσμικούς διαμεσολαβητές.</p><p style="text-align: justify;">Η δραστηριότητα της PAH έγινε αφορμή για διάλογο ανάμεσα σε διαφορετικά κοινωνικά στρώματα που επηρεάζονται διαφορετικά από την κρίση, και για τη δημιουργία μιας ευρείας κοινωνικής συμμαχίας γύρω από τη στέγαση και ενάντια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα χαρακτηριστικά της PAH είναι τα εξής: </p><p></p><ul style="text-align: left;"><li style="text-align: justify;">Δεν συνδέεται με κανέναν πολιτικό φορέα/χώρο. </li><li style="text-align: justify;">Πολύ προσεκτική γλώσσα, επικεντρωμένη στις ανησυχίες των πληττόμενων.</li><li style="text-align: justify;">Επικέντρωση στην αλληλοβοήθεια.</li><li style="text-align: justify;">Αναγνωρίσιμη παρουσία (χρώματα, σύμβολα).</li><li style="text-align: justify;">Συνδυασμός μαχητικότητας και διάθεσης παιχνιδιού και ειρωνείας.</li></ul><p></p><p style="text-align: justify;">Οι πρωτεργάτες προέρχονταν από το κίνημα των καταλήψεων. Ωστόσο, δεν έδιναν κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό στίγμα, αλλά άφηναν τους πληττόμενους να μιλούν. Έκαναν έναν χρόνο να βρουν κάποιον που ήθελε να αντισταθεί σε έξωση. </p><h4 style="text-align: justify;">Τα ευρύτερα στεγαστικά κινήματα</h4><p style="text-align: justify;">Δεν μπορούμε να εξετάσουμε το θέμα των εξώσεων απομονωμένο από το ευρύτερο στεγαστικό ζήτημα. Είναι συγκοινωνούντα δόχεία. Για παράδειγμα στην Ισπανία, μια χώρα με παρόμοια κουλτούρα ιδιοκατοίκησης, όπου το κύμα των πλειστηριασμών ξεκίνησε πριν 10 χρόνια, η διαμάχη έχει μετατοπιστεί στον τομέα του ενοικίου, και έχουν δημιουργηθεί ισχυρές ενώσεις ενοικιαστών. Επειδή μεγάλα fund έφτασαν να έχουν μονοπωλιακή θέση στην αγορά του ενοικίου. Αυτή είναι για παράδειγμα ή περίπτωση της Blackstone, που έφτασε να εκμεταλλεύεται περισσότερα από 120.000 ενοικιαζόμενα διαμερίσματα στην Ισπανία.<span style="white-space: pre;"> </span></p><p style="text-align: justify;">Η δημιουργία ενός συνεκτικού στεγαστικού κινήματος στην Ελλάδα εμποδίζεται κατά τη γνώμη μου από την ιστορία και τον ρόλο της ιδιοκτησίας. Οι ιδιοκατοικούντες που δεν είναι σπιτονοικοκύρηδες, η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, είναι πιο πιθανό να ταυτιστεί με τα συμφέροντα των σπιτονοικύρηδων (13%) του πληθυσμού, πάρα με αυτά των ενοικιαστών (26%). Υπάρχει ένα διάχυτο φαντασιακό μικροεπιχειρηματικότητας και μικροκερδοσκοπίας γύρω απο την κατοικία, που έχει ενισχυθεί από την έκρηξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Ταυτόχρονα υπάρχουν ισχυρές οργανώσεις των σπιτονοικύρηδων. </p><p style="text-align: justify;">Ένα στεγαστικό κίνημα θα πρέπει να είναι όμως πολύμορφο και πολυσυλλεκτικό. <span data-darkreader-inline-color="" style="--darkreader-inline-color: #2a2e2f; color: #181a1b; display: inline; float: none;">Για να είναι επιτυχημένο και να έχει απήχηση ένα στεγαστικό κίνημα θα πρέπει να είναι επικεντρωμένο στην εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών στέγασης, και όχι να χρησιμοποιεί την στέγη ως αφορμή για πολιτική παρέμβαση. </span></p><h4 style="text-align: justify;"><span data-darkreader-inline-color="" style="--darkreader-inline-color: #2a2e2f; color: #181a1b; display: inline; float: none;">Επιδιώξεις και αιτήματα</span></h4><p><span style="white-space: pre;"> </span></p><p style="text-align: justify;">Τα αιτήματα που μπορεί να προβάλλει ένα στεγαστικό κίνημα είναι πολλά, αλλά συμπυκνώνονται κατά τη γνώμη μου σε δύο κατηγορίες: </p><p></p><ol style="text-align: left;"><li style="text-align: justify;">Αυτά που δουλεύουν ενάντια στην αγορά, προσπαθώντας να αποεμπορευματοποιήσουν τη στέγη, για παράδειγμα η κατάληψη των άδειων κτηρίων (είτε με άτυπες καταλήψεις, είτε με συμφωνίες χρήσης), η ανάπτυξη μη-κερδοσκοπικής συνεταιριστικής κατοικίας, η κοινωνική κατοικία με μισθώματα που δεν υπακούν στην προσφορά και τη ζήτηση, ο έλεγχος αυξήσεων των ενοικίων (είτε με όριο αυξήσεων στις νέες μισθώσεις, είτε με ανώτατα μισθώματα ανά οικιστική ζώνη), και ο περιορισμός των βραχυχρόνιων μισθώσεων (είτε με χρονικούς περιορισμούς ανά ακίνητο, είτε με θέσπιση συγκεκριμένου ανώτατου αριθμού αδειών τουριστικών καταλυμάτων ανά δήμο).</li><li style="text-align: justify;">Αυτά που δουλεύουν με την αγορά, προσπαθώντας να την φέρουν σε ισορροπία και να την κάνουν να λειτουργήσει προς όφελος των πιο αδύναμων. Παραδείγματος χάρη, η επιδότηση ενοικίου, η αναθέρμανση του κατασκευαστικού τομέα προκειμένου να υπάρξει προσφορά κατοικίας, τα φορολογικά ή οικονομικά κίνητρα για την χρήση άδειων κατοικιών, κίνητρα για την μακροχρόνια εκμίσθωση κατοικιών.</li></ol><p></p><p style="text-align: justify;">Και τα δύο είδη αιτημάτων έχουν χρησιμότητα, αλλά τo ισχυρό φαντασιακό μικροκερδοσκοπίας και μικροεπιχειρηματικότητας εκ μέρους των εκμισθωτών, ο αυξανόμενα κερδοσκοπικός χαρακτήρας των συναλλαγών στην κτηματαγορά, η επέκταση της χρηματιστικοποίησης όπως περιγράφεται πιο πάνω και η συνεχιζόμενη ανάπτυξη κεφαλαίων που αποζητούν υψηλή κερδοφορία, κάνουν τα όποια οφέλη των αγοραίων μέτρων ασταθή και εφήμερα. Η μόνη συνθήκη που μπορεί να εξασφαλίσει αξιοπρεπή και προσιτή στέγη μακροπρόθεσμα είναι η αποεμπορευματοποίηση ενός μεγάλου τμήματος του οικιστικού αποθέματος.</p><div style="text-align: justify;"><br /></div><p style="text-align: justify;"><br /></p><p style="text-align: justify;"><br /></p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-52595949479026058402023-01-26T11:40:00.007+02:002024-03-11T15:00:08.964+02:00Οι πλειστηριασμοί ακινήτων ως μαζική υφαρπαγή πλούτου<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheak5MLmb6lRucouKUmSO1tnMkjRTt6nlyCC5nHyVSWtp5q3aiI57VT-rVbsQOdJBzrI1B8YzBEcyn1NQm_HIuzPnj9qB-4b-SO6KCdGjuW800gmw9deeOw63ywkdJl8skxEz913f9qg3fKzHUv7BgNEhZqc6ARB8WM1k_LlwMLmlPZgqLSxDlT1GhOoU/s528/Thessaloniki.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"></a></div><div style="text-align: right;"><b>Θοδωρής Καρυώτης </b></div><div><div style="text-align: right;">Πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://www.aftoleksi.gr/2023/01/25/oi-pleistiriasmoi-akiniton-os-maziki-yfarpagi-ploytoy/" target="_blank">Αυτολεξεί</a></div><div class="separator" style="clear: both;"><span><span data-darkreader-inline-color="" style="--darkreader-inline-color: #2a2e2f; color: #181a1b;"> </span></span><img border="0" data-original-height="528" data-original-width="528" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheak5MLmb6lRucouKUmSO1tnMkjRTt6nlyCC5nHyVSWtp5q3aiI57VT-rVbsQOdJBzrI1B8YzBEcyn1NQm_HIuzPnj9qB-4b-SO6KCdGjuW800gmw9deeOw63ywkdJl8skxEz913f9qg3fKzHUv7BgNEhZqc6ARB8WM1k_LlwMLmlPZgqLSxDlT1GhOoU/w640-h640/Thessaloniki.jpg" width="640" /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η 26η Ιανουαρίου, είναι μια σημαντική μέρα στην επιχείρηση μαζικής υφαρπαγής κατοικιών που έχει βάλει μπρος η κυβέρνηση, αφού ο Άρειος Πάγος εξετάζει το αν οι εταιρίες διαχείρισης («servicers») των τιτλοποιημένων κόκκινων δανείων που τα funds αγόρασαν σε εξευτελιστικές τιμές από τις τράπεζες έχουν δικαίωμα να διενεργούν πλειστηριασμούς των υποθηκευμένων ακινήτων – κάτι που ο νόμος 3156/2003, βάσει του οποίου έχουν τιτλοποιηθεί τα δάνεια, δεν προβλέπει. Για να μην υπάρξει σύγχυση, οι «servicers» είναι Α.Ε. με τη συμμετοχή τραπεζών και funds – πρόκειται για τους ίδιους οργανισμούς με άλλο νομικό προσωπείο.<span><a name='more'></a></span></div><p></p><p style="text-align: justify;">Τυπικά, η τιτλοποίηση και μεταβίβαση των κόκκινων δανείων προκρίθηκε ως λύση για να προωθηθούν νέες ρυθμίσεις των δανείων μέσω εξωδικαστικού μηχανισμού, αλλά και να εξυγιανθούν τα τραπεζικά χαρτοφυλάκια δανείων – μια λύση «win-win». Και ενώ το δεύτερο σκέλος του “win” είχε επιτυχία – με ένα λογιστικό «θαύμα» οι τράπεζες έχουν μειώσει τον δείκτη Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων από 50% πριν από μερικά χρόνια σε μονοψήφιο αριθμό σήμερα – το πρώτο σκέλος αποδείχτηκε “lose” για την κοινωνική πλειοψηφία μέσα από μια ασύλληπτη «αρπαχτή»: ενώ δάνεια ονομαστικής αξίας περίπου 120 δις, στα οποία αντιστοιχούν περισσότερα από 800.000 υποθηκευμένα ακίνητα, έχουν αγοραστεί από τα funds έναντι χαμηλού αντιτίμου, στις περισσότερες περιπτώσεις οι servicers θέτουν εξαιρετικά δυσμενείς όρους σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για νέα ρύθμιση του δανείου, προσπαθώντας αντιθέτως να ρευστοποιήσουν μαζικά τα ακίνητα μέσω πλειστηριασμών για να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους.</p><p style="text-align: justify;">Πρόκειται για μια ασύλληπτων διαστάσεων μεταβίβαση πλούτου από τα λαϊκά στρώματα στο κεφάλαιο – κατεξοχήν παράδειγμα της «συσσώρευσης διά της υφαρπαγής» (accumulation by dispossession) που περιγράφει ο David Harvey. Και σε ένα πλαίσιο ανύπαρκτης στεγαστικής πολιτικής και απλησίαστων τιμών ενοικίων, η εξέλιξη αυτή θα οξύνει ακόμα περισσότερο την ήδη έντονη στεγαστική κρίση που βιώνουμε.</p><p style="text-align: justify;">Το μόνο που στέκεται εμπόδιο στα σχέδια αυτά – δεδομένης της διαχρονικής απουσίας ισχυρών στεγαστικών κινημάτων – είναι ο νόμος 3156/2003, τον οποίο η Δικαστική Εξουσία, που δεν φημίζεται για την ανεξαρτησία και την αμεροληψία της, είναι έτοιμη αύριο να παρακάμψει.</p><p style="text-align: justify;">Πρέπει να τονιστεί ότι οι τράπεζες έχουν πουλήσει τα δάνεια στα funds σε αστείες τιμές, περίπου στο 5% της ονομαστικής τους αξίας. Ταυτόχρονα, αρνήθηκαν να κάνουν αντίστοιχα γενναιόδωρα κουρέματα στους δανειολήπτες, παρόλο που οικονομικά θα είχε την ίδια επίπτωση στους ισολογισμούς τους, με τη δικαιολογία ότι τέτοια διευθέτηση ενέχει «ηθικό κίνδυνο» που θα βλάψει την «κουλτούρα πληρωμών».</p><p style="text-align: justify;">Είναι ανατριχιαστικό να ακούς τη λέξη «ηθική» να εκστομίζεται από εκπροσώπους αυτών των οργανισμών, αφού αποτελεί μια πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας. Είναι «ανήθικό» να γίνονται κουρέματα προκειμένου να διατηρήσουν τα σπίτια τους δανειολήπτες και δανειολήπτριες που στην πλειονότητά τους δεν ευθύνονται για την οικονομική τους δυσχέρεια – αν λάβουμε υπόψη τα απανωτά κύματα κρίσης, περικοπών, ύφεσης, λιτότητας, εγκλεισμών, πληθωρισμού, για να μη μιλήσουμε για την ευθύνη των τραπεζών και των πρακτικών δανεισμού προ-κρίσης. Είναι «ηθικό» να πωλούνται κοψοτιμής τα ίδια δάνεια σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που θα σε λίγα χρόνια θα έχουν εξαφανιστεί με τα λάφυρα, αφήνοντας χιλιάδες ανθρώπους στον δρόμο. Ο κόσμος ανάποδα, όπως έγραφε ο Eduardo Galeano.</p><p style="text-align: justify;">Παράλληλα, η Eurostat αποφάσισε ότι οι κρατικές εγγυήσεις ύψους περίπου 20 δις, που είχαν δοθεί ως κίνητρο για τις τιτλοποιήσεις στο πλαίσιο του σχεδίου «Ηρακλής», προσμετρώνται στο δημόσιο χρέος – η «λυπητερή» για το φαγοπότι των funds περνάει δηλαδή στα ίδια τα θύματα, που πέρα από την απώλεια των σπιτιών τους, πρέπει να υποστούν νέες αιματηρές περικοπές και λιτότητα για να επιτευχθούν οι «δημοσιονομικοί στόχοι».</p><p style="text-align: justify;">Σε μια χώρα όπου η μικροϊδιοκτησία συνεχίζει να είναι η μοναδική οδός προς τη στεγαστική ασφάλεια, αλλά και το τελευταίο ανάχωμα των αδύναμων στρωμάτων ενάντια στις πολιτικές φτωχοποίησης, η επίθεση στην ιδιοκατοίκηση δεν σηματοδοτεί μόνο υφαρπαγή πλούτου, αλλά και μια μεταστροφή στο ίδιο το μοντέλο κοινωνικής συνύπαρξης. Δυστυχώς, το ίδιο το φαντασιακό της μικροϊδιοκτησίας αποτρέπει τη δημιουργία ενός ευρέως κινήματος που θα υπερασπιστεί την κατοικία ως ανθρώπινο δικαίωμα, αφού η πρόσβαση στη στέγη θεωρείται ατομική/οικογενειακή υπόθεση, οι ενοικιαστές αισθάνονται συχνά ως «εν αναμονή» ιδιοκτήτες, και η λειτουργία της κτηματαγοράς βρίσκεται εκτός ορίων για οποιαδήποτε πολιτική παρέμβαση – έτσι το στεγαστικό ζήτημα απουσιάζει από την ατζέντα όλων των κινημάτων.</p><p style="text-align: justify;">Ίσως όμως τώρα, με μια ολόκληρη νέα γενιά καταδικασμένη στη στεγαστική επισφάλεια, να είναι η ώρα για την ανάδειξη νέων διεκδικήσεων και πρακτικών γύρω από τη στέγη.</p></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-13321050012759037122022-11-24T09:22:00.020+02:002024-03-11T15:00:08.961+02:00 Ενημέρωση σχετικά με την συνάντηση του Ευρωπαϊκού Συνασπισμού Δράσης για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Πόλη στην Αθήνα, 2-6 Νοεμβρίου 2022<div class="separator" style="text-align: right;"><b>Θοδωρής Καρυώτης</b></div><div style="text-align: right;">παρέμβαση στην εκδήλωση</div><div style="text-align: right;">“Στεγαστική κρίση, ενεργειακή φτώχεια: πόλη, αιτήματα, αγώνες”</div><div style="text-align: right;">Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 2022</div><div style="text-align: right;"><br /></div><div class="separator"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj89MNn2WxCJL5RMn7VHVgS0Ic4xoFeIi1WBOSkaS7L-IADbrypTH3d9c9-gFnHqX3gEv11ZgviBlVN6c8k3joaRpM1RtUXvpAuc39Y1XLa1dmMWXxnqNlF7lcTxvZxoeDp7uNHKf7nWst9tGn-j0loWvqOf5v-SJdrtFvytiUTiZRkQwpQUsGhyejJaKU/s4032/20221105_153609.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="4032" data-original-width="3024" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj89MNn2WxCJL5RMn7VHVgS0Ic4xoFeIi1WBOSkaS7L-IADbrypTH3d9c9-gFnHqX3gEv11ZgviBlVN6c8k3joaRpM1RtUXvpAuc39Y1XLa1dmMWXxnqNlF7lcTxvZxoeDp7uNHKf7nWst9tGn-j0loWvqOf5v-SJdrtFvytiUTiZRkQwpQUsGhyejJaKU/w480-h640/20221105_153609.jpg" width="480" /></a></div><div style="text-align: justify;">Ο Ευρωπαϊκός Συνασπισμός Δράσης για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Πόλη είναι ένα δίκτυο κινημάτων από διάφορες πόλεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σκοπός του δικτύου είναι η ανάληψη κοινής δράσης και η διαμόρφωση κοινών θέσεων σε ζητήματα στέγασης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Καταστατική του αρχή αποτελεί η ανεξαρτησία από κρατικούς θεσμούς και πολιτικά κόμματα.</div></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Τα μέλη του δικτύου είναι ομάδες βάσης με έμφαση στην τοπική δράση και αλληλοβοήθεια, που κινητοποιούνται για τα δικαιώματα των ενοικιαστών και την υπεράσπιση των καταλήψεων στέγης, καθώς και ενάντια στους πλειστηριασμούς και κατασχέσεις κατοικιών, την αστεγία, τον εξευγενισμό των αστικών γειτονιών, τον εκτοπισμό των κατοίκων, τις βραχυχρόνιες μισθώσεις κ.α. Αφετηρία τους είναι η κοινή κριτική στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο που σε διαφορετικές παραλλαγές εφαρμόζεται σε όλη την ΕΕ, και συνεπάγεται την αυξανόμενη εμπορευματοποίηση της κατοικίας, την απορρύθμιση της κτηματαγοράς και της διείσδυσης του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου σε αυτήν, την άνοδο της τουριστικοποίησης, τη μείωση των δημόσιων επενδύσεων. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Συνασπισμό Δράσης, οι πολιτικές αυτές, σε συνδυασμό με την αποδυνάμωση των στεγαστικών πολιτικών, έχουν προκαλέσει τη ραγδαία αύξηση των ενοικίων και των τιμών των κατοικιών, έχουν δυσχεράνει την πρόσβαση στη στέγη για τους οικονομικά αδύναμους, και έχουν εντείνει τις εξώσεις, την υφαρπαγή κατοικιών και την αστεγία.</div><span><a name='more'></a></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η συνάντηση ήταν πολύ ζωντανή και πολύ πλούσια σε ανταλλαγές και συζητήσεις. Συμμετείχαν περισσότεροι από 100 απεσταλμένοι από 36 οργανώσεις από όλη την Ευρώπη.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η συνάντηση έγινε στην Αθήνα, και συγκεκριμένα στο Πολυτεχνείο, στα Εξάρχεια, προκειμένου να συνδεθεί με τους τοπικούς αγώνες των κατοίκων ενάντια στον εξευγενισμό της περιοχής, και συγκεκριμένα ενάντια στην ανάπλαση-ιδιωτικοποίηση του Λόφου του Στρέφη, στην κατασκευή σταθμού μετρό στην Πλατεία Εξαρχείων και στην αυξανόμενη διείσδυση των εταιριών βραχυχρόνιων μισθώσεων στη γειτονιά. Η εικόνα που αντιμετώπισαν οι απεσταλμένοι είναι μιας γειτονιάς στρατιωτικοποιημένης, με διμοιρίες των ΜΑΤ που περιπολούν σε κάθε δρόμο και την κεντρική πλατεία ερημωμένη και περιφραγμένη, αλλά και με εργολάβους, επενδυτές ακινήτων και οι εταιρείες βραχυχρόνιας μίσθωσης που απειλούν να αλλάξουν τον χαρακτήρα της γειτονιάς και να εκτοπίσουν τους ντόπιους. Την Παρασκευή το απόγευμα όλοι οι απεσταλμένοι συμμετείχαν σε μια πορεία για την υπεράσπιση των Εξάρχειων, η οποία όμως καταστάλθηκε βάναυσα και απρόκλητα από την αστυνομία. Αυτό σόκαρε ορισμένους από τους συμμετέχοντες/ες από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, που δεν ήταν συνηθισμένοι/ες σε τέτοιου είδους καταστολή, ούτε προετοιμασμένοι/ες για αυτήν. Η καταστολή και οι τρόποι αντιμετώπισής της εξελίχθηκαν έτσι σε ένα σημαντικό θέμα συζήτησης στη συνάντηση.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η συνάντηση ήταν διαρθρωμένη ως μια σειρά από πολλά μικρά παράλληλα εργαστήρια με ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών, και όχι με τη συνήθη μορφή ομιλιών/παρουσιάσεων.</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg9NSsJGtQS6G4rfh_UMcmYJSjqrvw8yFcDnUbijUsprKzE6MOydzfrRvz9oYnOsnH67BooOCChDNbCFopD_C4SWksJW3c5dUjf0uvU4iK1-5qLlZBxJiVKiJWKANbqiXbiwLWm8Ib0md9gS0JyMhalZPKKM-v-QWD040QSMYNOsoOcbKPFPN2bK09xr3c/s4032/20221106_165646.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: justify;"><img border="0" data-original-height="3024" data-original-width="4032" height="300" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg9NSsJGtQS6G4rfh_UMcmYJSjqrvw8yFcDnUbijUsprKzE6MOydzfrRvz9oYnOsnH67BooOCChDNbCFopD_C4SWksJW3c5dUjf0uvU4iK1-5qLlZBxJiVKiJWKANbqiXbiwLWm8Ib0md9gS0JyMhalZPKKM-v-QWD040QSMYNOsoOcbKPFPN2bK09xr3c/w400-h300/20221106_165646.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε το εργαστήρι σχετικά με τα σωματεία ενοικιαστών, όπου δώδεκα οργανώσεις (από την Ισπανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ρουμανία, Γαλλία) εξηγούσαν το πλαίσιο, τη δομή και τις δράσεις τους. Οι ενώσεις ενοικιαστών προσφέρουν στήριξη, πληροφόρηση και νομική βοήθεια στα μέλη τους, ενώ ταυτόχρονα ασκούν πίεση για ευνοϊκές πολιτικές όπως η κοινωνική κατοικία ή ο έλεγχος των ενοικίων. Κάποιες από τις Ευρωπαϊκές οργανώσεις ενοικιαστών δρουν σε ένα πλαίσιο διαφορετικό από το δικό μας, αφού κεντρικό τους μέλημα είναι η υπεράσπιση της κοινωνικής κατοικίας και η πίεση για περισσότερες δημόσιες επενδύσεις σε αυτή. Σε ένα παράδειγμα πιο κοντινό στα δικά μας, εντυπωσιακή ήταν η εφευρετικότητα και τη μαχητικότητα του «Συνδικάτου Ενοικιαστών της Βαρκελώνης». Εκεί, μετά από μια δεκαετία κατασχέσεων των κατοικιών των υπερχρεωμένων δανειοληπτών, μεγάλες εταιρίες διαχείρισης ακινήτων που συνδέονται με vulture funds, διαχειρίζονται και εκμισθώνουν εκατοντάδες χιλιάδες κατοικίες στις μεγάλες πόλεις, καταφεύγοντας σε καταχρηστικές αυξήσεις ενοικίων ή εξώσεις προκειμένου να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Τα υπόλοιπα εργαστήρια διαμοιρασμού γνώσης αφορουσαν την αντίσταση στις εξώσεις, την αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού και εθνικού νομικού πλαίσιού, τη συνεταιριστική κατοικία, την ενεργειακή κρίση, τη δράση κατά της αστεγίας, την υπεράσπιση από τις κατασχέσεις κατοικιών, και την επανασύνδεση του ηλεκτρικού ρεύματος.</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk-V2wIoEMihxQrvjNzUjZ36CbSaOU7Ul9KVxAymWTyOse2-YdZ-xkTri-jwYHe16Nj2UdcVrWBRuA_N9Bb7USYFdyQaPctOM4qX0VfPYWEAOcKihXfhbbVwWpCXzWMBcmpnDZk1dQ_Op0Wf0NNrJYf4sOABMZ81WEYLUHHRw87wcyAZtz9STOE0PX2b8/s4032/20221106_163029.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: justify;"><img border="0" data-original-height="3024" data-original-width="4032" height="300" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk-V2wIoEMihxQrvjNzUjZ36CbSaOU7Ul9KVxAymWTyOse2-YdZ-xkTri-jwYHe16Nj2UdcVrWBRuA_N9Bb7USYFdyQaPctOM4qX0VfPYWEAOcKihXfhbbVwWpCXzWMBcmpnDZk1dQ_Op0Wf0NNrJYf4sOABMZ81WEYLUHHRw87wcyAZtz9STOE0PX2b8/w400-h300/20221106_163029.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Παρουσιάστηκε επίσης μια νέα έκθεση του Ινστιτούτου Rosa Luxemburg για τις προοδευτικές πολιτικές στέγασης των δημοτιστικών κινημάτων στη Βαρκελώνη, τη Βιέννη, το Βερολίνο και το Άμστερνταμ. Η έκθεση περιγράφει πώς, σε 4 πολύ διαφορετικά αστικά πλαίσια, οι δημοτιστικές κινήσεις εφαρμόζουν πολιτικές που βάζουν τις κοινωνικές ανάγκες πιο ψηλά από το ιδιωτικό συμφέρον. Τα βασικά τους εργαλεία είναι ο δημόσιος/δημοτικός έλεγχος της αστικής γης, ο περιορισμός της αδειοδότησης για συγκεκριμένες χρήσεις, όπως οι τουριστικές και οι εμπορικές, η θέσπιση του ελέγχου των αυξήσεων των ενοικίων, η ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών και η ενίσχυση της αυτονομίας της τοπικής αυτοδιοίκησης απέναντι στις κεντρικές κυβερνήσεις και σε ομάδες συμφερόντων.</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyrz0qEz5j45MzeWgYMmoEg_hlW4SmyKiS14UKcWGo4dk2kMfZnIWbPMHWzw1W-vIorkfuOKFJS-cKzLQiVLH-0LQHkkMeKqq4sxgZGe5BXTuTDggpELcQG9yDvQDoxoTrD1yGGBjUjTEKVR1rTXlhAX0xBrIH12IjZZQWQNIqb3wjMj5zPx84T6VmjtI/s4032/20221105_142121.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: justify;"><img border="0" data-original-height="3024" data-original-width="4032" height="300" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyrz0qEz5j45MzeWgYMmoEg_hlW4SmyKiS14UKcWGo4dk2kMfZnIWbPMHWzw1W-vIorkfuOKFJS-cKzLQiVLH-0LQHkkMeKqq4sxgZGe5BXTuTDggpELcQG9yDvQDoxoTrD1yGGBjUjTEKVR1rTXlhAX0xBrIH12IjZZQWQNIqb3wjMj5zPx84T6VmjtI/w400-h300/20221105_142121.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Τέλος, την Κυριακή πραγματοποιήθηκε η ολομέλεια για το κλείσιμο του συνεδρίου. Ένα μεγάλο θέμα που προέκυψε ήταν το ζήτημα της φροντίδας, πώς ενσωματώνουμε χώρους και διαδικασίες φροντίδας στις συναντήσεις και τις οργανώσεις μας, υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον, εκφράζουμε τα συναισθήματά μας κ.λπ. Πράγματι, οι περισσότερες ομάδες που συμμετέχουν στο δίκτυο έχουν τον χαρακτήρα πρωτίστως ομάδων αυτοβοήθειας και συλλογικής ενδυνάμωσης, και τη δημιουργία κοινότητας που θα αποτελέσει τη βάση για τις πολιτικές τους διεκδικήσεις. Η διαδικασίες έκφρασης, επικοινωνίας και στήριξης μεταξύ των μελών είναι θεμελιώδεις.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Επίσης, δημιουργήθηκαν 4 ομάδες εργασίας (μέσω λιστών αλληλογραφίας): α) σωματεία ενοικιαστών, β) ερευνητική ομάδα, γ) νομική ομάδα, δ) τέλος της έλλειψης στέγης. Έγινε μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με το ρόλο και τον προσανατολισμό του συνασπισμού, και δόθηκε νέο ραντεβού στην πόλη Κλούζ της Ρουμανίας τον Απρίλιο του 2023.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Συζητήθηκαν δύο ακόμη δράσεις, το περιεχόμενο της Ημέρας Δράσης για τη Στέγαση στα τέλη Μαρτίου και μια προτεινόμενη διαμαρτυρία ενάντια σε μια "έκθεση κτηματαγοράς" στις Κάννες (MIPIM) στα μέσα Μαρτίου 2023, όπου συναντώνται παράγοντες του real estate και του χρηματοπιστωτικού τομέα.</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;"><br /></div><br />Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-87247179530915505432021-09-27T10:09:00.038+03:002024-03-11T15:00:08.965+02:00Χρέος, φορολογία, καταστολή: επιβιώνει στην Ελλάδα η νεοφιλελεύθερη κυβερνολογική;<div style="text-align: right;"><b>Θοδωρής Καρυώτης</b></div><div style="text-align: right;">εισήγηση στην ημερίδα </div><div><div style="text-align: right;">“Η Διακυβέρνηση της Κρίσης στην Ελλάδα (2010-2019)”,</div><div><div style="text-align: right;">ΑΠΘ Σεπτέμβριος 2021</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: georgia; font-size: medium;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: georgia; font-size: medium;">Eπαρκεί η έννοια του νεοφιλελευθερισμού για να κατανοήσουμε την αναδιάρθρωση της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα;</span></div><div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: georgia;"><br /></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpmlLVw_9rfz1_TZYK8g3Gx0N4ShbGEuDrTVWlykzRLXENu_hzrC1Lgh7AjV1Ocswd_DMuzfmERaGJ23kj5EMV-958na3_DEWnoMrDeBnBo2TAZs012Jiz7oo2uhN7G21Xyzs-J_Tr0RFKeCPz7YLBfQvJhJfrkH0BC2ttOTxNz4hTXg01Tru9NFdnMfA/s1274/3657970820_e7dd863c2b_o.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="850" data-original-width="1274" height="428" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpmlLVw_9rfz1_TZYK8g3Gx0N4ShbGEuDrTVWlykzRLXENu_hzrC1Lgh7AjV1Ocswd_DMuzfmERaGJ23kj5EMV-958na3_DEWnoMrDeBnBo2TAZs012Jiz7oo2uhN7G21Xyzs-J_Tr0RFKeCPz7YLBfQvJhJfrkH0BC2ttOTxNz4hTXg01Tru9NFdnMfA/w640-h428/3657970820_e7dd863c2b_o.jpg" width="640" /></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ξεκινώ από μια γενική και μάλλον αυτονόητη διαπίστωση ότι η ιδέα της ύπαρξης διακριτών σταδίων, με τα δικά τους μοντέλα διακυβέρνησης και συσσώρευσης, που συχνά συναντάμε στη βιβλιογραφία είναι βοηθητική μεν, αλλά συχνά σκοντάφτει πάνω σε περίπλοκες πραγματικότητες και τοπικές συνθήκες. Μάλλον λοιπόν δεν υπάρχει ένα πράγμα που λέγεται καπιταλισμός με δική του βούληση ή ένα διευθυντήριο που παίρνει αποφάσεις κεκλεισμένων των θυρών, αλλά είναι το αποτέλεσμα της δράσης πολλών και διάσπαρτων δρώντων υποκειμένων, ακόμα κι αν έχουν άνιση επιρροή στο τελικό αποτέλεσμα. Πολλές τροπικότητες της εξουσίας, πολλά και παράλληλα μοντέλα διακυβέρνησης και συσσώρευσης στο χώρο και το χρόνο.<span><a name='more'></a></span></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Είναι χρήσιμος ο όρος «νεοφιλελευθερισμός» ως περιγραφή ενός ιστορικού σταδίου ή ενός μοντέλου διακυβέρνησης; Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι να μιλάμε για τον νεοφιλελευθερισμό ως ένα νέο διακριτό στάδιο του καπιταλισμού ή μια λογική διακυβέρνησης και συσσώρευσης.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Από τη μια οι μαρξίζουσες προσεγγίσεις, που ταυτίζουν τον νεοφιλελευθερισμό με την επέκταση της αγοράς και του ελευθέρου εμπορίου σε όλα τα πεδία της ζωής. Η απορρύθμιση, η ιδιωτικοποίηση και η υποχώρηση του κράτους είναι τα κεντρικά χαρακτηριστικά του, σε συνδυασμό με μια μόνιμη πρωταρχική συσσώρευση, αυτό που ονομάζουμε συσσώρευση δια υφαρπαγής. Το κράτος γίνεται αντιληπτό ως ανταγωνιστικό σε αυτή τη διαδικασία, σε μια σχέση μηδενικού αθροίσματος με την αγορά: η παρέμβαση του κράτους ελαχιστοποιείται, στο βαθμό που η αγοραία λογική επεκτείνεται σε νέες πτυχές της ζωής.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η δεύτερη προσέγγιση, που ορμάται από το έργο του Φουκό, αντιλαμβάνεται τον νεοφιλελευθερισμό ως ένα σύνολο από αξίες, στρατηγικές και τεχνολογίες που αποσκοπεί στην σφυρηλάτηση νέων υποκειμένων και μιας νέας κανονιστικότητας, βασισμένων στον ανταγωνισμό, την αποδοτικότητα και την χρησιμοθηρία. Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι τόσο ένα σχέδιο έξωθεν επιβολής, όσο ένα σύνολο από στρατηγικές για την καθοδήγηση της συμπεριφοράς, (conduct of conduct) μέσα από την «ποιμενική» τροπικότητα της εξουσίας, δηλαδή την καλλιέργεια της αυτοδιακυβέρνησης και αυτοπειθάρχησης του ατόμου.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Και οι δύο προσεγγίσεις είναι εξαιρετικά χρήσιμες, και διαθέτουμε επαρκή εμπειρικά στοιχεία για να επιβεβαιώσουμε τις υποθέσεις τους. Ωστόσο, και οι δύο ενέχουν έναν σημαντικό κίνδυνο: να επιβεβαιώσουν την αυτοεικόνα του νεοφιλελευθερισμού ως φορέα ορθολογισμού και ελευθερίας, που εναντιώνεται στους καταναγκασμούς του κρατισμού και σε απολυταρχικές, συγκεντρωτικές και λαϊκίστικές αντιλήψεις.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η ιδεα αυτή δεν θα μπορούσε να βρίσκεται πιο μακριά από την πραγματικότητα. Στην σύντομη παρουσίαση που ακολουθεί, και ακολουθώντας τα χνάρια της σκέψης δύο ετερόκλητων στοχαστών, του Λοΐκ Βακάντ και του Μαουρίτσιο Λατσαράτο, θα αξιολογήσω τις παραπάνω ιδέες εξετάζοντας την διακυβέρνηση της κρισης στην Ελλάδα, που αποτελεί σαφές παράδειγμα βίαιου μετασχηματισμού του κυρίαρχου μοντέλου συσσώρευσης, και την οποία συχνά περιγράφουμε ως νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση. Θα εξετάσω τα διαφορετικά στοιχεία που περιλαμβάνει η διακυβέρνηση της κρίσης, και αν αυτά χωράνε κάτω από τον γενικό όρο νεοφιλελευθερισμός.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η κεντρική μου ένσταση είναι ότι το κράτος όχι μόνο δεν αποτελεί αντίπαλο δέος για τον νεοφιλελευθερισμό, αλλά αντίθετα αποτελεί τον κεντρικό φορέα οικοδόμησης υποκειμενικοτήτων, κοινωνικών σχέσεων και συλλογικών αναπαραστάσεων, αλλά και θεμελιώδες εργαλείο καπιταλιστικής συσσώρευσης.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η ιδέα της μικρότερης κρατικής παρέμβασης δεν επιβεβαιώνεται στην ελληνική αναδιάρθρωση. Αντίθετα, το κράτος, υπό την ομηρία των «θεσμών», ενεργητικά επιδίωξε την ρύθμιση και την παρέμβαση σε πολλά πεδία της ζωής που για δεκαετίες λειτουργούσαν με μια παράλληλη, άτυπη κανονιστικότητα. Τα περισσότερα από όσα στον δημόσιο διάλογο παρουσιάζονται ως ενδείξεις της διαχρονικής ανεπάρκειας του ελληνικού κράτους – η παραοικονομία, η άναρχη δόμηση, η φοροδιαφυγή, οι πελατειακές σχέσεις – υπήρξαν μάλλον στρατηγικές επιλογές του ελληνικού καπιταλισμού προκειμένου να γίνει ανταγωνιστικός στο δεύτερό μισό του εικοστού αιώνα, ελαχιστοποιώντας το κόστος της κοινωνικής αναπαραγωγής για το κράτος και τους εργοδότες, και διασφαλίζοντας έτσι την κερδοφορία των τελευταίων. Εδώ αντιλαμβάνομαι τις άτυπες αυτές μορφές ως μια εναλλακτική κανονιστικότητα που αποτελεί προϊόν εκούσιας κρατικής δράσης ή αδράνειας, και επιτελούν πολλές από τις λειτουργίες που στην Βόρεια Ευρώπη είχε αναλάβει το κοινωνικό κράτος.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η μεταρρυθμίσεις των μνημονίων σηματοδότησαν το τέλος αυτού του μοντέλου, αφού η αναδιανομή προς τα πάνω, μαζί με την ρύθμιση των άτυπων κοινωνικών σχέσεων αποσταθεροποίησε τους πυλώνες της άτυπης ευημερίας (informal welfare) – την οικογένεια, την παραοικονομία, την ιδιοκατοίκηση – χωρίς να τους αντικαταστήσει με ένα σύστημα πρόνοιας και εγγυήσεων, πέρα από στοιχειώδη «δίχτυα ασφαλείας» που δεν αποσκοπούν στην εξασφάλιση της γενικής ευημερίας, αλλά στην αποτροπή των πιο ακραίων μορφών κοινωνικής εξαθλίωσης.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Το βασικό εργαλείο κοινωνικοπολιτικού μετασχηματισμού υπήρξε το χρέος. Είναι σαφές ότι η σχέση πιστωτή και οφειλέτη δεν είναι οικονομική αλλά πολιτική. Στην οικονομία οι αναδιαρθρώσεις ή ακόμα και οι παραγραφές χρεών είναι καθημερινότητα – αντίθετα στην περίπτωση της Ελλάδας η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους υπήρξε αδύνατη για πολιτικούς λόγους, αφου η μεταρρύθμιση είχε σε μεγάλο βαθμό τιμωρητικό και παραδειγματικό χαρακτήρα. Στην Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μόνο ένα μοντέλο κράτους είναι επιτρεπτό, το μοντέλο του consolidation state κατά Βολφγκανγκ Στρέικ, το κράτος δηλαδή που πάντα δίνει προτεραιότητα στους πιστωτές, τους επενδυτές και τις συμβολαιακές υποχρεώσεις, εις βάρος των πολιτών, των κοινωνικών δικαιωμάτων και των εγχώριων ομάδων πίεσης – το κράτος που απεμπολεί, δηλαδή, αυτό που ο Πουλαντζάς ονόμασε τη «σχετική αυτονομία» του.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Το χρέος, λοιπόν, δεν αποτελεί απλώς έναν οικονομικό μηχανισμό, αλλά μια τεχνική διακυβέρνησης και μια κεντρική διάσταση των σχέσεων εξουσίας. Όχι μόνο επιβεβαιώνει το διεθνές status quo, αλλά και παρεμβαίνει στρατηγικά στο πεδίο της υποκειμενικότητας, καθιστώντας τα άτομα κυβερνήσιμα. Αφού εξ ορισμού η αποπληρωμή του χρέους είναι ανέφικτη, το χρέος ως θεμελιώδης κοινωνική σχέση αποσκοπεί στη διαιώνιση της ενοχής ως πυρήνα της νεοφιλελεύθερης κυβερνολογικής: το χρέος δεν θα αποπληρωθεί με χρήματα, αλλά με συμπεριφορές, σχέδια, δεσμεύσεις και συμμόρφωση στις απαιτήσεις της αγοράς, με μια συνεχή εσωτερική διαπραγμάτευση, με τη διαμόρφωση της θέσης υποκειμένου που ο Λατσαράτο ονομάζει «ο χρεωμένος άνθρωπός».</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Πρέπει, ωστόσο, να προβληματοποιήσουμε την παραπάνω διαπίστωση. Μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 που είχε τις ρίζες της στα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου, έγινε σαφές ότι η σχέση πιστωτή-οφειλέτη έχει ένα σαφές όριο ως μηχανισμός τόσο συσσώρευσης όσο και κυριαρχίας. Από τη μια πλευρά, η οικονομική κατάρρευση συνεπάγεται την διαταραχή των διεργασιών καπιταλιστικής συσσώρευσης μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος και οξύνει την κρίση υπερσυσσώρευσης, με τεράστια κεφάλαια να λιμνάζουν αναξιοποίητα σε φορολογικούς παραδείσους χωρίς καμιά δυνατότητα κερδοφόρας επένδυσης.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Από την άλλη, μέσα από μαζικές διαβατήριες τελετές, αυτές των πλατειών του 2011, κινήματα σε όλον τον πλανήτη αρνήθηκαν την εσωτερίκευση της συλλογικής ενοχής, αποσταθεροποιώντας έτσι τα θεμέλια της νεοφιλελεύθερης κυβερνολογικής.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ο μηχανισμός της φορολογίας είναι ακριβώς η λύση σε αυτό το πρόβλημα, ο ιμάντας μετάδοσης που μετατρέπει το δημόσιο χρέος σε ιδιωτικό και εξασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία των άλλων δύο μηχανισμών συσσώρευσης, του κέρδους και της προσόδου. Ο Λατσαράτο το περιγράφει εύγλωττα: Όταν το κεφάλαιο δεν μπορεί απευθείας να ιδιοποιηθεί την κοινωνική υπεραξία, τον ρόλο αυτό αναλαμβάνει τα κράτος μέσα από τη φορολόγηση, «η οποία όχι μόνο εκτελεί τις λειτουργίες ιδιοποιήσης που προηγουμένως επιτελούνταν από το κέρδος και την πρόσοδο, αλλά και εξασφαλίζει τη συνοχή των τριών μηχανισμών ιδιοποίησης. Ο καπιταλισμός αποτελεί αναπόσπαστα έναν τρόπο παραγωγής και έναν τρόπο υφαρπαγής. Όταν η υφαρπαγή δεν μπορεί πλέον να επιτευχθεί μέσω της πίστωσης και της παραγωγής, ξεσπά μια κρίση. Η συνέχιση της υφαρπαγής εξασφαλίζεται τότε με τη φορολογία".</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Μεταξύ 2008 και 2018, παρά τη μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών, η φορολογία στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ εκτοξεύθηκε από 31,8% σε 40%. Οι φόροι επί της ακίνητης περιουσίας πενταπλασιάστηκαν ως ποσοστό του ΑΕΠ την αντίστοιχη περίοδο, τοποθετώντας την Ελλάδα μεταξύ των χωρών της ΕΕ με τους υψηλότερους φόρους επί της ακίνητης περιουσίας. Επιπλέον, είναι η μόνη χωρα στην οποία αυτοί εισπράττονται αποκλειστικά από την κεντρική κυβέρνηση, και όχι από την τοπική αυτοδιοίκηση ώστε να αποτελούν μια μορφή τοπικής αναδιανομής. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ιδιοκατοίκηση μεταξύ των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων είναι σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η έκτακτη εισφορά επί της ακίνητης περιουσίας αποτελεί μια αρνητικά προοδευτική φορολόγηση που αποσκοπεί στην απόσπαση πλούτου από τις μεσαίες και κατώτερες τάξεις, υπέρ των τραπεζών και των διεθνών πιστωτών, και συντελεί στην φτωχοποίηση και την στεγαστική επισφάλεια. Επιπλέον, η υπερφορολόγηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων συνέβαλε στην καταστροφή των μη ανταγωνιστικών κεφαλαίων, με στόχο την έναρξη μιας πιθανής νέας φάσης συσσώρευσης.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Χρέος και φορολόγηση, λοιπόν, ως μηχανισμοί υποκειμενοποίησης και υφαρπαγής. Ούτε εδώ όμως ολοκληρώνεται η εικόνα της διακυβέρνησης της κρίσης στην Ελλάδα. Λείπει ένα πολύ σημαντικό τμήμα, που είναι η πρόσληψη αυτών των αλλαγών από τους ανθρώπους, η υιοθέτηση ή όχι αυτών των λογικών, και το πιο σημαντικό, οι αντιστάσεις και υπονομεύσεις αυτών των διεργασιών στην καθημερινότητά. Το πρόβλημα με τις φουκωικές προσεγγίσεις είναι ότι έχουν μια μηχανιστική αντίληψη του υποκειμένου: αρκεί η δημιουργία θέσεων υποκειμένου από την εξουσία για να υιοθετηθούν αυτομάτως από τους υποτελείς.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Δεν θα επεκταθώ όσον αφορά τις αντιστάσεις που αναδείχτηκαν στην Ελλάδα, τις εναλλακτικές υποκειμενοποιήσεις βασισμένες στην άρνηση της ενοχής. Για την παρούσα ανάλυση με ενδιαφέρουν στον βαθμό που αποδεικνύουν ότι η ενίσχυση των κατασταλτικών και ποινικών μηχανισμών του κράτους, η υπονόμευση των διαδικασιών πολιτικής αντιπροσώπευσης και ο έλεγχος των μέσων ενημέρωσης είναι αναπόσπαστο κομμάτι του νεοφιλελεύθερου σχεδίου. "Το επίπεδο της οικονομικής και λογοθετικής βίας που τα κράτη, οι αγορές και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης χρησιμοποιούν είναι ευθέως ανάλογο με την αντίσταση των ανθρώπων στη δημιουργία μιας μνήμης του χρέους, ανάλογο με την άρνησή τους να εσωτερικεύσουν το αίσθημα της ενοχής και της ευθύνης".</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Εξίσου αναπόσπαστο κομμάτι φαίνεται να είναι και η κάμψη των αντιστάσεων μέσα από την καλλιέργεια και υπόθαλψη φασιστικών πρακτικών και αντιλήψεων από το κράτος και τα ΜΜΕ. Ο φασισμός έγινε εφικτός και απαραίτητος στην Ελλάδα, ακριβώς επειδή η νεοφιλελεύθερη κυβερνολογική, δηλαδή η ενσωμάτωση του πληθυσμού μέσα από τεχνολογίες του εαυτού ως ορθολογικά και ανταγωνιστικά υποκείμενα, απέτυχε εν πολλοίς. Ο φασισμός υπήρξε μια κεντρική τεχνική διαχείρισης της κοινωνικής οργής. Αντίθετα με την τελετουργική άρνηση της συλλογικής ενοχής στις πλατείες, ο φασισμός αποτελεί εσωτερίκευση της συλλογικής ενοχής και διοχέτευση της οργής προς τον αποδιοπομπαίο Άλλο, ως αντεστραμμένο του είδωλο. Ο φασισμός αποτέλεσε το ύστατο εργαλείο πειθάρχησης, όπου η κοινωνία στρέφεται απέναντι στον ίδιο της τον εαυτό.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Εν ολίγοις, στη διακυβέρνηση της κρίσης διαπλέκονται όλες οι τροπικότητες της εξουσίας (κυριαρχική, πειθαρχική, ποιμενική). Το πρόβλημα του όρου νεοφιλελευθερισμός είναι ότι, με την έμφαση που δίνει στην «αυτοδιακυβέρνηση», την διακυβέρνηση μέσα από την «ελευθερία», κινδυνεύει να συσκοτίσει το γεγονός ότι για το κεφάλαιο η δημοκρατία αποτελεί πάντα ένα εμπόδιο. Σε περιόδους βίαιου μετασχηματισμού του κυρίαρχου μοντέλου συσσώρευσης, όπως αυτή που διανύουμε, όπου η κοινωνική συναίνεση δεν μπορεί να διατηρηθεί μέσα από τους μηχανισμούς ενσωμάτωσης, το κεφάλαιο δεν διστάζει να αναλάβει απευθείας την διακυβέρνηση, παρακάμπτοντας τους θεσμούς της αντιπροσώπευσης και εγκαθιστώντας βάναυσους μηχανισμούς καταστολής.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Και ενώ η ποιμενική τροπικότητα της εξουσίας μπορεί να γίνει εξίσου βίαιη – το βλέπουμε αυτό στο φαινόμενο της μετατροπής των εργαζομένων σε εξωτερικούς συνεργάτες, όπου η «ελευθερία» τους στο πλαίσιο μιας ανταγωνιστικής αγοράς εργασίας γίνεται κενό γράμμα – το σημαντικό είναι ότι η πειθαρχία και η κυριαρχία ως τροπικότητες της εξουσίας έχουν επανέλθει ως κεντρικά εργαλεία διακυβέρνησης – αν βεβαίως δεχτούμε ότι κάποτε είχαν λιγότερο κεντρικό ρόλο. Όπως διαπιστώνει ο Λατσαράτο, «η κυβερνολογική κάνει κάτι περισσότερο από απλώς να διευκολύνει, να διεκπεραιώνει και να υποκινεί. Επίσης απαγορεύει, κατευθύνει, επιτάσσει, τυποποιεί και κανονικοποιεί.»</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η Ελλάδα της δεκαετίας του 2010 υπήρξε ένα πείραμα και ένας προπομπός αυτού που σιγά σιγά ακολουθεί ακόμα και στις χώρες του καπιταλιστικού κέντρου: η μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο συσσώρευσης βασισμένο στην απαξίωση της εργασίας, την υφαρπαγή, την εκκαθάριση των μικρών και μεσαίων κεφαλαίων, το χρέος ως εργαλείο πειθάρχησης και τον αυταρχισμό. Το υπάρχον θεωρητικό πλαίσιο περί νεοφιλελεύθερης κυβερνολογικής παραμένει χρήσιμο για την κατανόηση της παρούσας συγκυρίας μόνο εάν προσεγγίσουμε τον νεοφιλελευθερισμό ως μια διαδικασία σύγκλισης, και όχι απόκλισης, μεταξύ κράτους και κεφαλαίου.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Αν υπάρχει κάτι που χαρακτηρίζει όλες τις διαφορετικές εκδοχές του υπαρκτού νεοφιλελευθερισμού, αυτό δεν είναι τόσο η γενίκευση των αγορών και της λογικής τους, όσο η κατάλυση της «σχετικής αυτονομίας» του κράτους και ο μετασχηματισμός του σε ένα μηχανισμό υφαρπαγής πλούτου και βίαιης πειθάρχησης του πληθυσμού.</div></div></div></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-69354140435748133762021-07-19T12:07:00.005+03:002024-03-11T15:00:08.964+02:00Αποκωδικοποιώντας το νεοφιλελεύθερο όραμα για τις ελληνικές πόλεις<p style="text-align: right;"> <b>Θοδωρής Καρυώτης</b></p><p style="text-align: right;">πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://www.aftoleksi.gr/2021/07/17/apokodikopoiontas-to-neofileleythero-orama-tis-ellinikes-poleis/" target="_blank">Αυτολεξεί</a></p><p style="text-align: justify;"><i>Εισληγηση στην παρουσίαση του βιβλίου «Απλουστεύσεις» του Νίκου Βράντση, εκδόσεις Αυτολεξεί, που έγινε στο Πάρκο Τσέπης της Πρωτοβουλίας Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου στη Θεσσαλονίκη, 22 Ιουνίου 2021.</i></p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9zaiUfJevW1-UabrcE9HIvkxRIM_N40rwkhEHqHr9L9YgV0pMuxs1vaLRrfHqs5hUV4tGAfGvZHyASOor0NHECr7kZfR2YAHCzCwyv8_tpkX7nui7STa73qYrmRAc-kaHyBgg7mBIs2fcba3aE3XgM7Vy8IPN2F11se3d256cL9Qmd0IKvbgdmu2RrFk/s1500/6a7f0a3950fb552515b11e606ea103d7.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: justify;"><img border="0" data-original-height="750" data-original-width="1500" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9zaiUfJevW1-UabrcE9HIvkxRIM_N40rwkhEHqHr9L9YgV0pMuxs1vaLRrfHqs5hUV4tGAfGvZHyASOor0NHECr7kZfR2YAHCzCwyv8_tpkX7nui7STa73qYrmRAc-kaHyBgg7mBIs2fcba3aE3XgM7Vy8IPN2F11se3d256cL9Qmd0IKvbgdmu2RrFk/w640-h320/6a7f0a3950fb552515b11e606ea103d7.jpg" width="640" /></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Προκειμένου να ανοίξει η συζήτηση πάνω στο εξαιρετικό σύντομο δοκίμιο «Απλουστεύσεις», θα ξεκινήσω με μια απόπειρα αποκωδικοποίησης του νεοφιλελεύθερου οράματος για τις ελληνικές πόλεις, το οποίο έχει τη δική του εσωτερική λογική και το οποίο τροφοδοτείται από μια γνώριμη κριτική της «ανορθολογικής» αστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την κριτική αυτή καθώς και το σχέδιο που προτάσσει, προκείμενου να αντιληφθούμε για ποιο λόγο το νεοφιλελεύθερο όραμα για τις ελληνικές πόλεις καθίσταται ελκυστικό για κάποια τμήματα του πληθυσμού. Θα γίνει αντιληπτό στην πορεία το πώς το όραμα αυτό συνομιλεί με το δοκίμιο του Νίκου, αν και από τη διαμετρικά αντίθετη πλευρά.<span><a name='more'></a></span></div><p></p><p style="text-align: justify;">Για τους νεοφιλελεύθερους πολεοδόμους, πηγή των δεινών των ελληνικών πόλεων είναι η πολυνομία, ο κατακερματισμός, η συνύπαρξη πολλών διαφορετικών λογικών, αξιών, σχεδίων και συμφερόντων. Η άτυπη και αυθαίρετη δόμηση, η απουσία κτηματολογίου και η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού θεωρούνται όψεις και παράγωγα της αστικής περιπλοκότητας που καθιστά τις ελληνικές πόλεις απρόβλεπτες και απροσπέλαστες για το κεφάλαιο.</p><p style="text-align: justify;">Μια παρένθεση εδώ, για να αποσαφηνίσω τι εννοώ με «το κεφάλαιο». Δεν θέλω να προσωποποιήσω το κεφάλαιο ως μια εξωτερική οντότητα που απεργάζεται το κακό της κοινωνίας. Αντίθετα, είναι μια δύναμη εμμενής – αφού εδράζεται σε ένα πλέγμα κοινωνικών σχέσεων – που αναπροσανατολίζει προς την ίδια της την αναπαραγωγή ολόκληρη τη διαδικασία της κοινωνικής συνεργασίας. Είναι η δύναμη που επιβάλλει τα δικά της κριτήρια, συγκεκριμένα αυτό της κερδοφορίας, πάνω από κοινά αποδεκτές αξίες όπως η εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών, η αξιοπρέπεια, η ισότητα, η ελευθερία, ο σεβασμός. Είναι η ηγεμονική δύναμη που μας πείθει ότι καμία από τις παραπάνω αξίες δεν έχει νόημα ούτε μπορεί να πραγματωθεί πλήρως, αν δεν εκπληρωθεί πρώτα ο στόχος της κερδοφορίας. Είναι η δύναμη που καθιστά κεντρική ανθρώπινη επιδίωξη αυτό που ο Βέμπερ ονόμαζε «ορθολογική και συστηματική επιδίωξη του κέρδους».</p><p style="text-align: justify;">Σύμφωνα με τη νεοφιλελεύθερη οπτική, η κοινωνική ευρωστία και ευημερία εξαρτώνται από τη ροή του κεφαλαίου. Χωρίς αυτήν υπάρχει αστική παρακμή και απαξίωση, και γι’ αυτό η προσέλκυση κεφαλαίου γίνεται πρωταρχικός στόχος για τις πόλεις.</p><p style="text-align: justify;">Στις αφηγήσεις της νεοφιλελεύθερης αστικής παρέμβασης κωδικοποιείται η κίνηση του κεφαλαίου στις πόλεις με εύηχους όρους, που αποσκοπούν να ταυτίσουν την κερδοφορία του κεφαλαίου, με το γενικό καλό. Ας αποκωδικοποιήσουμε μερικούς από τους πιο καθιερωμένους όρους:</p><p></p><ul style="text-align: left;"><li style="text-align: justify;"><b>Αστική αναζωογόνηση</b> (urban regeneration): Μια μεταφορά από τη βιολογία για να μας πείσει ότι το κεφάλαιο είναι το αίμα που τρέχει στις φλέβες των πόλεων. Η προσέλκυση επενδύσεων και οι ενέσεις κεφαλαίου σε περιοχές με αστικό μαρασμό αποτελούν τη θεραπεία, προκειμένου το ασθενικό σώμα της πόλης να ξαναμπεί σε λειτουργία.</li><li style="text-align: justify;"><b>Ανθεκτικότητα </b>(resilience): Μια έμμεση παραδοχή ότι η γενίκευση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου μάς στερεί τα αποθέματα για την επιβίωσή μας, διαλύει τους θεσμούς που εξασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή και ευημερία, κλονίζει τις δομές πρόνοιας και φροντίδας, αποσταθεροποιεί ακόμα περισσότερο την τοπική οικολογία. Σύμφωνα με το δόγμα της «ανθεκτικότητας» πρέπει να αναπτύξουμε τις δικές μας ατομικές στρατηγικές αντοχής, να ανταγωνιστούμε μεταξύ μας προκειμένου να επιβιώσουμε σε ολοένα και πιο αντίξοες συνθήκες.</li><li style="text-align: justify;"><b>Καινοτομία </b>(innovation): Πεισμένοι ότι η συνεχής τεχνολογική ανανέωση είναι ο μόνος τρόπος να διατηρηθεί το επίπεδο κερδοφορίας και ο ρυθμός ανάπτυξης, οι νεοφιλελεύθεροι διαχειριστές θέλουν να ενσωματώσουν τεχνολογίες αιχμής στις ίδιες τις καθημερινές αστικές δομές, να εμπορευματοποιήσουν νέες πτυχές της κοινωνικής ζωής – για παράδειγμα μέσα από πλατφόρμες όπως το Airbnb και το Uber – να εγκαινιάσουν «θύλακες καινοτομίας» που να προσελκύουν επενδύσεις, να εγκαθιδρύσουν «έξυπνες πόλεις» που θα συλλέγουν δεδομένα για τους χρήστες τους ασταμάτητα, όπως το Facebook και το Twitter συλλέγουν για τους δικούς τους.</li><li style="text-align: justify;"><b>Ανάπτυξη </b>(growth): Ο υπέρτατος όρος που κωδικοποιεί όλες τις υπόλοιπες αρχές, συσκοτίζοντας την πραγματική λειτουργία της οικονομίας. Κανείς δεν τολμάει να αμφισβητήσει την αναγκαιότητα της ανάπτυξης: Χωρίς ανάπτυξη δεν έχουμε πλούτο, δεν έχουμε δουλειές, δεν μπορούμε να χτίσουμε υποδομές, δεν μπορούμε να ξεπληρώσουμε τα χρέη μας, περικόπτονται οι μισθοί και οι συντάξεις μας. Η ανάπτυξη είναι η θεραπεία που γιατρεύει όλα τα κοινωνικά δεινά. Η ιδεολογία της ανάπτυξης αποτελεί τη φυσικοποίηση των καπιταλιστικών σχέσεων, την απόλυτη ταύτιση της κοινωνικής ευημερίας με την κερδοφορία του κεφαλαίου. Μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι, ικανοποιημένοι, χαρούμενοι, δημιουργικοί, υγιείς, μόνο όταν και εφόσον το κεφάλαιο αναπαράγεται ικανοποιητικά.</li></ul><p></p><p style="text-align: justify;">Αυτό που κραυγαλέα απουσιάζει από το νεοφιλελεύθερο όραμα για τις πόλεις είναι οι ίδιοι οι πολίτες.</p><p style="text-align: justify;">Ακόμα και στα προωθημένα σχέδια συμμετοχικού σχεδιασμού και διαβούλευσης, η ατζέντα είναι προαποφασισμένη. Οι συμμετέχοντες πολίτες έχουν εσωτερικεύσει και φυσικοποιήσει την κίνηση του κεφαλαίου και την αναδιάταξη του χώρου σύμφωνα με τις προσταγές του, και θέτουν την ανάπτυξη και την άνοδο της αξίας της γης ως προσωπική στόχευση. Η αστική ανάπλαση προάγεται με κάθε τρόπο, ακόμα και αν συνεπάγεται συνήθως τον εξευγενισμό και κατ’ επέκταση τον εκτοπισμό των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων. Αυτή η ταξική κατανομή του χώρου νομιμοποιείται μέσα από την προσομοίωση δημοκρατικότητας και συμμετοχής που σηματοδοτεί ο συμμετοχικός σχεδιασμός.</p><p style="text-align: justify;">Να, λοιπόν, το νεοφιλελεύθερο όραμα για τις πόλεις: Μέρη προβλέψιμα, προσβάσιμα, ελκυστικά, όχι για τους ανθρώπους, αλλά για το κεφάλαιο. Μέρη απλουστευμένα, για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο από το βιβλίο του Νίκου, όπου όλο το πολυσύνθετο πλέγμα ιδεών, αξιών, συμφερόντων, θεσμών και κανόνων που χαρακτηρίζουν την κοινωνική συνύπαρξη αποσυντίθεται και ανασυντίθεται με ένα μοναδικό κριτήριο, την επίτευξη του κέρδους μέσα από την εμπορευματοποίηση ολοένα περισσότερων πτυχών της κοινωνικής ζωής. Με τους όρους των Ντελέζ και Γκουαταρί, ο καπιταλισμός απεδαφικοποιεί όλα τα στοιχεία, για να τα επανεδαφικοποιήσει σε συναρμογές που αποσκοπούν στην καπιταλιστική συσσώρευση.</p><h4 style="text-align: justify;">Φιλελευθερισμός και κράτος</h4><p style="text-align: justify;">Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι, παρ’ όλη τη ρητορική του, ο νεοφιλελευθερισμός δεν θέτει την αγορά ενάντια στο κράτος. Αντίθετα, το νεοφιλελεύθερο πρότζεκτ αποτελεί κατά βάση έναν ριζικό μετασχηματισμό του κράτους, προκειμένου να εμπεδωθεί η λογική της αγοράς σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής και να δημιουργηθούν άνθρωποι εναρμονισμένοι με τις κεντρικές αξίες της: τον ατομικισμό, τον ανταγωνισμό, την επιχειρηματικότητα και τη μεγιστοποίηση του οφέλους.</p><p style="text-align: justify;">Το κράτος, λοιπόν, δεν είναι ο εχθρός του νεοφιλελευθερισμού, αλλά το εργαλείο του: ο οδοστρωτήρας που θα παραμερίσει όλες τις επιμέρους λογικές, τα αποσπασματικά συμφέροντα, τις συνομαδώσεις, τα δίκτυα στήριξης και αλληλεγγύης, τους συλλογικούς θεσμούς, και δεν θα διστάσει να καταστείλει βίαια όποιον και όποια δεν συμμορφώνεται με τους νέους κανόνες, προκειμένου να δημιουργήσει αυτό που στα αγγλικά λέγεται «level playing field», ένα ισότιμο πεδίο ανταγωνισμού, όπου ατομικά ο καθένας και η καθεμία θα ανταγωνίζεται όλους τους υπόλοιπους και υπόλοιπες για την εξασφάλιση περιορισμένων πόρων.</p><p style="text-align: justify;">Γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι οι ιδιοκτήτες του κεφαλαίου αρνούνται να συμμορφωθούν οι ίδιοι με τους κανόνες που θέτουν για εμάς και να παίξουν στο ίδιο ισότιμο πεδίο: με την απειλή της «φυγής κεφαλαίων» θα εκβιάσουν εκπτώσεις και εξαιρέσεις, θα οικειοποιηθούν οτιδήποτε δημόσιο και θα αρνηθούν να φορολογηθούν.</p><p style="text-align: justify;">Στην περίπτωση της Ελλάδας, η νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμιση που βιώνουμε εδώ και μια δεκαετία και που κορυφώνεται σταδιακά με την παρούσα κυβέρνηση, δεν εκκινεί από τη διαπίστωση ότι το κράτος είναι υπερβολικά ισχυρό, αλλά ότι είναι υπερβολικά αδύναμο: ότι είναι ευάλωτο απέναντι στα επιμέρους συμφέροντα και πιέσεις, ανίσχυρο μπροστά σε κοινωνικές διεκδικήσεις, ανίκανο να επιβάλλει μια ομοιόμορφη, απλουστευτική λογική, να καθιερώσει δηλαδή την κερδοφορία του κεφαλαίου ως υπέρτατη αξία απέναντι σε άλλες αποσπασματικές, επιμέρους κοινωνικές αξίες. Στόχος του σχεδίου μεταρρύθμισης είναι η δημιουργία ενός «κράτους-οδοστρωτήρα», και όπως φαίνεται και από τις πρόσφατες διοικητικές μεταρρυθμίσεις, η δημιουργία ενός «δήμου-οδοστρωτήρα». Όχι ενός δήμου που θα συλλέγει, θα επεξεργάζεται και θα διαπραγματεύεται τοπικά αιτήματα και πρακτικές, αλλά ενός δήμου που θα αποτελεί ιμάντα μετάδοσης των κεντρικών κρατικών επιλογών για τη διαμόρφωση του χώρου.</p><p style="text-align: justify;">Πρέπει να τονιστεί εδώ ότι το νεοφιλελεύθερο όραμα για τις ελληνικές πόλεις εξαρχής παλεύει ενάντια στις ίδιες του τις αντιφάσεις. Η κεντρική του αντίφαση είναι ότι αναπτύσσεται στο εσωτερικό των συντηρητικών κεντροδεξιών και κεντροαριστερών κομμάτων, στα οποία κυριαρχεί ακόμα η ιδέα του κράτους-δικτύου ή του κράτους-λαφύρου, με διαπλοκή σε όλα τα επίπεδα και ένα αχανές πλέγμα πελατειακών υποχρεώσεων και ανταποδοτικών σχέσεων μεταξύ μικροσυμφερόντων και εκλογικών μηχανισμών. Η μάχη για να μετατραπεί το κράτος-λάφυρο σε κράτος-οδοστρωτήρα απειλεί με διάλυση τα δίκτυα που αρθρώνουν μικροσυμφέροντα, προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου.</p><p style="text-align: justify;">Ως εκ τούτου, τα αποτελέσματα των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων είναι πάντα αποσπασματικά και υβριδικά: η διάνοιξη του πεδίου για τη διείσδυση του κεφαλαίου, που αναπόδραστα επισφαλοποιεί το πλειοψηφικό τμήμα της κοινωνίας, απειλεί να διαλύσει τη μικροαστική και μεσοστρωματική εκλογική βάση των κομμάτων εξουσίας, και άρα να διαβρώσει την ηγεμονία των τελευταίων. Η λύση στο παράδοξο αυτό θα συζητηθεί στη συνέχεια.</p><h4 style="text-align: justify;">Μονοκαλλιέργειες</h4><p style="text-align: justify;">Ανάμεσα στις απλουστεύσεις που περιγράφει ο Νίκος Βράντσης στο βιβλίο του είναι αυτή των φυτοτρονίων του Φριτς Βεντ, των μονοκαλλιεργειών που αναπτύχθηκαν για να μεγιστοποιήσουν την αγροδιατροφική παραγωγικότητα, ομοιομορφία και προβλεψιμότητα. Οι μονοκαλλιέργειες, ωστόσο, λόγω της γενετικής ομοιογένειας και της έλλειψης εναλλακτικών σε ένα αδιαφοροποίητο και τεχνητό οικοσύστημα, είναι εξαιρετικά ευάλωτες σε φυτασθένειες και κινδυνεύουν να καταρρεύσουν εκ των έσω αν δεν θωρακιστούν με όλο και ισχυρότερα τοξικά φυτοφάρμακα.</p><p style="text-align: justify;">Ανάλογη είναι η απλούστευση που επιδιώκει ο νεοφιλελευθερισμός, τόσο στον αστικό χώρο – κάτι που αποτελεί κεντρική θεματική στο δοκίμιο του Νίκου – όσο και στη δημιουργία υποκειμένων. Επιδίωξή του είναι να δημιουργήσει ανθρώπους αποκομμένους από συλλογικές επιδιώξεις, μονοδιάστατα προσηλωμένους στη μεγιστοποίηση της χρηματικής αξίας, που να προσομοιάζουν λιγότερο σε πολίτες και περισσότερο σε επενδυτές – αν μη τι άλλο, επενδυτές στο ίδιο τους το ανθρώπινο κεφάλαιο, με τον κάθε εργαζόμενο/-η να κεφαλαιοποιεί δεξιότητες, γνώσεις, κοινωνικές σχέσεις, προκειμένου να γίνει ανταγωνιστικός/-ή σε έναν αυξανόμενα επισφαλή εργασιακό στίβο. Σκοπός είναι να γαλουχηθεί μια νέα γενιά ανθρώπων στις αρχές της ανταγωνιστικότητας, της επιχειρηματικότητας, της ανεξαρτησίας από συλλογικούς δεσμούς και αξίες.</p><p style="text-align: justify;">Φυσικά η μονοκαλλιέργεια υποκειμένων είναι καταδικασμένη και αυτή να αποτύχει, καθώς όσο η διαδικασία δημιουργίας υποκειμένων βαθαίνει, τόσο μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων συνειδητοποιεί ότι με το επιχειρηματικό πνεύμα και την ατομική ευθύνη καλείται να διαχειριστεί όχι τον πλούτο και την ευημερία της αλλά τη φτώχεια, τη μιζέρια και τη μοναξιά της. Και το τοξικό βιοπολιτικό φυτοφάρμακο που συστηματικά επιλέγεται για να θωρακιστεί η μονοκαλλιέργεια υποκειμένων από την κατάρρευση είναι ο φασισμός.</p><p style="text-align: justify;">Ο φασισμός ορμάται από την επιθυμία για ανασύνθεση των κοινωνικών δεσμών που ο καπιταλισμός συνεχώς υποσκάπτει, ωστόσο εκφράζεται ως μίσος για τη διαφορετικότητα και ως νοσταλγία για μια μυθολογικοποιημένη εποχή σιγουριάς και ασφάλειας – μια εποχή που προφανώς ποτέ δεν έχει υπάρξει, και όμως βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των αντιδραστικών φαντασιακών. Η συντηρητική οπισθοδρόμηση που βιώνουμε είναι απότοκο της νεοφιλελεύθερης επίθεσης: όσο ο κοινωνικός ιστός διαβρώνεται από την επικράτηση του ανταγωνισμού και του ατομικισμού, τόσο επιστρατεύονται οι πατριαρχικές, εθνικιστικές και θρησκευτικές αξίες προκειμένου να δημιουργηθεί μια επίφαση σταθερότητας και σιγουριάς.</p><p style="text-align: justify;">Σε μια στρεβλή αγοραία συναλλαγή, ο φασισμός αποτελεί την προσφορά που αποσκοπεί να καλύψει την κοινωνική ζήτηση για σιγουριά, ασφάλεια και κοινότητα, για νόημα και για πληρότητα. Είναι η μαύρη τρύπα που απορροφά την κοινωνική επιθυμία για χειραφέτηση από ζωές απισχνασμένες, εμπορευματοποιημένες, αποξενωμένες, και τη μεταμορφώνει στο αντίθετό της.</p><p style="text-align: justify;">Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο αυξανόμενος αυταρχισμός του κράτους είναι μια έμμεση παραδοχή ότι για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού η κοινωνική ένταξη με τους όρους του παρελθόντος είναι απλά αδύνατη. Ο αυταρχισμός και ο νεοφιλελευθερισμός βαδίζουν χέρι-χέρι όλο και πιο απροκάλυπτα: ελευθερίες, καταναλωτικές επιλογές και ευημερία για τη μειοψηφία, περιορισμός, έλεγχος, προπαγάνδα και καταστολή για την πλειοψηφία.</p><h4 style="text-align: justify;">Το πεδίο παρέμβασης των κινημάτων</h4><p style="text-align: justify;">Και εδώ ακριβώς, σε αυτή την αντίφαση, βρίσκεται το πεδίο στο οποίο μπορούμε να παρέμβουμε εμείς ως κινήματα.</p><p style="text-align: justify;">Ο χώρος δεν είναι ομοιογενής. Διέπεται από πολλές διαφορετικές λογικές και αρχές, επιτρέπει πολλαπλές και αντικρουόμενες χρήσεις. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για το υποκείμενο: διέπεται από αμφίρροπες και παράλληλες λογικές, ταυτότητες και συμφέροντα. Όπως ο χώρος έτσι και το υποκείμενο χαρακτηρίζονται από μια γόνιμη αστάθεια, αναποφασιστικότητα. Μολονότι ο νεοφιλελεύθερος ορθολογισμός είναι ηγεμονικός, συναντάει επανειλημμένα ένα σαφές όριο: είναι καταδικασμένος να συνυπάρχει με το αντίθετό του.</p><p style="text-align: justify;">Η επιχειρηματικότητα και ο ανταγωνισμός φτιάχνουν την οικονομία, αλλά διαλύουν την κοινωνία. Όσο η νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση διαλύει τις θεσμικές ή άτυπες δομές πρόνοιας και στερεί από τους ανθρώπους τον δημόσιο χώρο, τόσο καθίστανται απαραίτητοι οι πρωτογενείς δεσμοί της αλληλεγγύης, της φιλίας, της αγάπης, που θα κρατήσουν την κοινωνία ζωντανή και θα αποτρέψουν την κατάρρευση και τις αλλεπάλληλες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές κρίσεις. Ο νεοφιλελευθερισμός λοιπόν είναι ένα ουτοπικό σχέδιο καταδικασμένο να μείνει ανολοκλήρωτο, αφού η τελική επικράτησή του θα σήμαινε και την κατάρρευσή του.</p><p style="text-align: justify;">Αυτό είναι το πεδίο παρέμβασής μας, οι ρωγμές στις οποίες μπορούμε να εγκαθιδρύσουμε σχέσεις αλληλεγγύης, ομοτιμίας, ισότητας, και επίσης να δημιουργήσουμε ένα μέτωπο όπου θα αναμετρηθούν οι δυνάμεις της κοινωνίας με αυτές του κεφαλαίου. Φυσικά η διάκριση ανάμεσα στα δύο ποτέ δεν είναι οριστική, οι κοινότητές μας δεν είναι αμόλυντες, η επιβίωσή μας συνεχίζει να εξαρτάται από την αναπαραγωγή του κεφαλαίου.</p><p style="text-align: justify;">Ωστόσο, όπως διαπιστώνει και ο Βράντσης στην κατακλείδα του βιβλίου του, τα κοινά που δημιουργούμε προεικονίζουν νέες μορφές συνεργασίας, διανομής του πλούτου και χρήσης του χώρου. Αποτελούν ορμητήρια όχι μόνο ταξικών αγώνων αλλά και αξιακών αγώνων: συλλογικών προσπαθειών ανασυγκρότησης συμπεριληπτικών αξιακών συστημάτων που να εναντιώνονται τόσο στο χρήμα ως μοναδικό, ομοιογενές, απλουστευτικό σύστημα αξιολόγησης της ανθρώπινης δραστηριότητας, όσο και στις οπισθοδρομικές εθνοφυλετικές και πατριαρχικές αξίες που ξεδιπλώνονται ως εργαλεία βιοπολιτικού ελέγχου.</p><p style="text-align: justify;"><i>Ευχαριστώ τον Νίκο Βράντση για τα σχόλιά του πάνω σε μια προηγούμενη εκδοχή αυτού του κειμένου.</i></p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-596039625254301122021-06-21T11:23:00.022+03:002024-03-11T15:50:38.187+02:00Στεγαστικά παράδοξα και αδιέξοδα: το περίγραμμα της στεγαστικής κρίσης στην Ελλάδα<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-9ue_T9UI0ij4iDRtKb1FUj6D8g7_6jg8OwHWN0YLJaBWenGmb75znO1IsQiQY3I9cjtZCwi7A5mnH2AH7DW8YVAt9tFybcTCHLnE0AS1jIV_r-76FnJQT6_-XGtN8X3ZOBplXIeciFM1ba4frimObohzfTEQjliRTtEXin-KMz8PpGTQOvp3N2ebB7o/s1000/danaigkoni_32434243_large.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: justify;"><img border="0" data-original-height="1000" data-original-width="714" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-9ue_T9UI0ij4iDRtKb1FUj6D8g7_6jg8OwHWN0YLJaBWenGmb75znO1IsQiQY3I9cjtZCwi7A5mnH2AH7DW8YVAt9tFybcTCHLnE0AS1jIV_r-76FnJQT6_-XGtN8X3ZOBplXIeciFM1ba4frimObohzfTEQjliRTtEXin-KMz8PpGTQOvp3N2ebB7o/w456-h640/danaigkoni_32434243_large.jpg" width="456" /></a></div><b><div style="text-align: right;"><b>Θοδωρής Καρυώτης</b></div></b><div style="text-align: right;">εισήγηση στην εκδήλωση</div><div style="text-align: right;">“Εξώσεις και νέοι αγώνες για τη στέγη”</div><div style="text-align: right;">Θεσσαλονίκη, </div><div style="text-align: right;">Ιούνιος 2021</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Η κατοικία στην Ελλάδα παρουσιάζει ένα παράδοξο. Ενώ το δικαίωμα στην στέγη αναγνωρίζεται εμμέσως στο Σύνταγμα (άρθρο 21.4: «4. H απόκτηση κατοικίας από αυτούς που την στερούνται ή που στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του Kράτους») αλλά και από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η κατοικία είναι διαχρονικά ένα ζήτημα που δεν εμφανίζεται στο δημόσιο διάλογο, ούτε βρίσκεται ανάμεσα στα αιτήματα των κοινωνικών κινημάτων και των πολιτικών κομμάτων. Αυτό συμβαίνει επειδή η κατοικία θεωρείται προσωπικό και οικογενειακό ζήτημα. Όχι μόνο δεν υπάρχει απαίτηση από το κράτος να παρέμβει για να εξασφαλίσει στέγη σε όλους, αλλά και η παρέμβαση του κράτους σε αυτόν τον τομέα θεωρείται ανεπιθύμητη, αφού η γενίκευση της μικροϊδιοκτησίας στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα προκαλεί δυσπιστία απέναντι στην παρέμβαση του κράτους σε ιδιοκτησιακά ζητήματα για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού.</div><span><a name='more'></a></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Αυτό σημαίνει ότι ποτέ δεν υπήρξε ουσιαστική κρατική ανάμειξη στην ανοικοδόμηση, αλλά ούτε και συγκροτημένη στεγαστική πολιτική με τη μορφή κοινωνικής κατοικίας ή επιδότησης ενοικίου για ευρεία στρώματα. Μέσα από το θεσμό της αντιπαροχής, το ζήτημα της στέγασης, αλλά και του χωρικού σχεδιασμού, αφέθηκε πλήρως στα χέρια ιδιωτών και στη λειτουργία της αγοράς. Αυτό το σύστημα αύξησε δραστικά τη ιδιοκατοίκηση από τη δεκαετία του 50 μέχρι του 70, χωρίς να είναι απαραίτητος ο τραπεζικός δανεισμός, αφού η αξία της γης ήταν χαμηλή σε σχέση με τα εισοδήματα. Από την δεκαετία του 90 και μετά, όμως, τα εισοδήματα μειώνονται, η αξία της γης ανεβαίνει, και ο τραπεζικός δανεισμός γίνεται μονόδρομος προκειμένου να επιτευχθεί το ιδανικό της ιδιοκατοίκησης. Αποτέλεσμα ήταν το 2011 το 77.2% του πληθυσμού να ιδιοκατοικεί, ενώ μόνο το 22.8% να ζει στο ενοίκιο. Ωστόσο, ο φαύλος κύκλος αυξανόμενου χρέους και μειούμενων εισοδημάτων διευρύνεται συνεχώς, ώσπου το σύστημα καταρρέει με την κρίση και τα προγράμματα λιτότητας μετά το 2010. Ένα στα δύο στεγαστικά δάνεια «κοκκινίζει» αφού η γενικευμένη πτώση του βιοτικού επιπέδου καθιστά αδύνατη την αποπληρωμή για μεγάλα τμήματα της κοινωνίας.<span></span></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Μια μικρή παρένθεση για να θέσουμε την ελληνική περίπτωση στο ευρύτερο πλαίσιό της. Η άμεση αξία της κατοικίας είναι χρηστική: το όφελος που αντλούμε από την χρήση της ως καταφύγιο, έδρα του νοικοκυριού, χώρο ανάπαυσης, αναψυχής, φροντίδας και αναπαραγωγής. Ωστόσο η ανταλλακτική αξία της κατοικίας έγινε επίσης σημαντικό κίνητρο για την επιδίωξη της ιδιοκατοίκησης. Δεδομένης της λαϊκής σοφίας που αναγνωρίζει ότι η γη δεν χάνει ποτέ την αξία της –η τουλάχιστον έτσι νομίζαμε πριν το 2012, όταν η κτηματαγορά έκανε μια μεγάλη βουτιά από την οποία μόλις τώρα αρχίζει να ανακάμπτει – η κατοικία ήταν η μεγαλύτερη και συχνά η μοναδική επένδυση για τα λαϊκά νοικοκυριά. Όσο ανέβαινε η αξία της γης τόσο ανέβαινε και η αξία, το κύρος και η οικονομική επιφάνειά του νοικοκυριού. Η κατοικία λοιπόν, εκτός από μέρος ανάπαυσης και αναπαραγωγής, έγινε και όχημα κοινωνικής κινητικότητας, στοιχείο ευημερίας –ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη ότι στην Ελλάδα απουσίαζε πλήρως το κοινωνικό κράτος και η παροχές του με τη μορφή που είχε στην Βόρεια Ευρώπη.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ωστόσο πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ο καπιταλισμός εξαρτάται από τον χώρο και την κατοικία για την επιβίωση του. Κάθε φορά που άλλες, πιο παραδοσιακές δραστηριότητες (πχ βιομηχανία, υπηρεσίες) δεν μπορούν να αποφέρουν ικανοποιητικά κέρδη (δηλαδή δημιουργείται αυτό που ονομάζουμε κρίση υπερσυσσώρευσης), τεράστιες ποσότητες κεφαλαίων διοχετεύονται στην κτηματαγορά και στον κατασκευαστικό τομέα, σε αναζήτηση υψηλών ποσοστών κέρδους εξ αιτίας της συνεχώς αυξανόμενης αξίας της γης. Αυτές είναι οι εποχές των μεγάλων αστικών αναπλάσεων, των ολυμπιακών αγώνων, των μεγαλεπήβολων δημοσίων έργων, των τουριστικών υποδομών, της ευημερούσας κτηματαγοράς. Νομοτελειακά αυτό δημιουργεί «φούσκες» δηλαδή η ακίνητη περιουσία βρίσκεται υπερτιμημένη. Όταν οι φούσκες σκάνε, η αξία της γης πέφτει, και συμπαρασύρει όλη την οικονομία, με πτώση των εισοδημάτων και αύξηση της ανεργίας, όπως είδαμε να συμβαίνει με τη μεγάλη κρίση του 2008. Και ενώ οι μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που ευθύνονται για τις κρίσεις διασώζονται με λεφτά των φορολογουμένων, αυτοί που βρίσκονται χαμηλά στην τροφική αλυσίδα, δηλαδή τα μικρά και μεσαία νοικοκυριά, και ιδιαίτερα οι φυλετικές μειονότητες και οι γυναίκες, χάνουν τα πάντα λόγω της αδυναμίας να αποπληρώσουν τις οφειλές τους. Αυτές είναι οι στιγμές που συνήθως οι κυρίαρχες τάξεις μέσα από τα ΜΜΕ μας λένε ότι πρέπει να τιμωρηθούμε επειδή ζούσαμε πάνω από τις δυνατότητες μας, ενώ είναι σαφές ότι ο καπιταλισμός ζει και κερδοσκοπεί πάνω από τις δυνατότητες της κοινωνίας και του πλανήτη.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Για να ξαναγυρίσουμε στην περίπτωση της Ελλάδας, η κατάσταση που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι πρωτοφανής, για τρείς λόγους:</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Πρώτον, περίπου 300.000 κατοικίες είναι υποθηκευμένες σε κόκκινα δάνεια και ως εκ τούτου άλλα τόσα είναι τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν πλέον άμεσο κίνδυνο πλειστηριασμού, και άρα έξωσης. Για να καταλάβετε το το μέγεθος, το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης έχει περίπου 400.000 κατοικίες. Αυτό αντιστοιχεί σαν να γίνεται έξωση σε μια ολόκληρη πόλη περίπου στο μέγεθος της Θεσσαλονίκης.</div><div style="text-align: justify;"><br />Δεύτερον, ενώ 1 στα 3 νοικοκυριά αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας, οι ενοικιαστές στην Ελλάδα πληρώνουν μεγαλύτερο τμήμα του εισοδήματός τους σε στεγαστικά έξοδα από οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ευρώπης. 4 στους 5 ενοικιαστές διαθέτουν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους σε ενοίκιο και λογαριασμούς. Και αυτά είναι στοιχεία προ πανδημίας, πιθανότατα η κατάσταση έχει επιδεινωθεί.</div><div style="text-align: justify;"><br />Τρίτον, μετά το 2010, η αστεγία έχει εκτοξευθεί. Οι ακριβείς διαστάσεις της εξαρτώνται από τον ορισμό της αστεγίας που θα υιοθετήσουμε, ωστόσο σημαντικό να τονίσουμε ότι αστεγία δεν είναι μόνο η διαβίωση στον δρόμο, αν και αυτή είναι η πιο ακραία και ορατή μορφή της. Η αστεγία περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές μορφές, όπως η διαβίωση σε ανεπαρκή, ανθυγιεινή, συνωστισμένη, προσωρινή ή επισφαλή κατοικία. Παράλληλα με τη αύξηση της αστεγίας, δημιουργούνται μεγάλες μάζες πληθυσμού που είναι αόρατες και περιθωριοποιημένες, και οι οποίες δεν είναι υποκείμενα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποτελούμενες κυρίως από μετανάστες κα αιτούντες άσυλο, αλλά και πολλούς γηγενείς. Με διάφορες εθνοφυλετικές, ταξικές και ψυχιατρικές αφηγήσεις στον δημόσιο λόγο, στερούνται την ανθρώπινη τους υπόσταση, και άρα μετατρέπονται σε περιττούς και αναλώσιμους πληθυσμούς.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Παρόλα τα ανωτέρω, λόγω της φυσικοποίησης του καθεστώτος μόνιμης κρίσης και λιτότητας, αλλά και λόγω της εμπέδωσης της εννοίας της ατομικής ευθύνης σε ζητήματα στέγασης, δεν υπάρχουν στο δημόσιο διάλογο αιτήματα για κρατική παρέμβαση στη λύση της στεγαστικής κρίσης. Οι κυβερνήσεις αρκούνται σε «υπολειμματικά» μέτρα, που αποσκοπούν μόνο να αποτρέψουν τις πιο ακραίες μορφές εξαθλίωσης και αστεγίας, παρόλο που το σύνολο της κοινωνίας πλήττεται.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-51971486006686588442021-03-03T12:16:00.002+02:002024-03-11T15:00:08.964+02:00Μπροστά στη λογοκρισία, να διεκδικήσουμε την ψηφιακή δημόσια σφαίρα<div style="text-align: right;"><b>Θοδωρής Καρυώτης</b></div><div style="text-align: right;">Πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://www.aftoleksi.gr/2021/03/02/mprosta-sti-logokrisia-na-diekdikisoyme-tin-psifiaki-dimosia-sfaira/">Αυτολεξεί</a> </div><div style="text-align: right;"><br /></div><div><div class="separator" style="clear: both; text-align: left;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhN4QY9IUyCNnUO0pyyBu2iT5sDBtvDKvHfA5ysQ6LY3TK8s7vNLl4kHzQ75Tu7PLBppepKYQzt_yyNKKHd7hJYdp7TV8bb9fq7emKUFUlzmkhM2aWEaHs4pJDr2qe0_lZvWu8FRrVdLJoI6bYrWOdXtvtA0QT39-ZLWDNYyllcyvle6yWJfYGlYannmlc/s2560/Untitled2-5b2ac78eba6177005492d7e0-scaled.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1280" data-original-width="2560" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhN4QY9IUyCNnUO0pyyBu2iT5sDBtvDKvHfA5ysQ6LY3TK8s7vNLl4kHzQ75Tu7PLBppepKYQzt_yyNKKHd7hJYdp7TV8bb9fq7emKUFUlzmkhM2aWEaHs4pJDr2qe0_lZvWu8FRrVdLJoI6bYrWOdXtvtA0QT39-ZLWDNYyllcyvle6yWJfYGlYannmlc/w640-h320/Untitled2-5b2ac78eba6177005492d7e0-scaled.jpg" width="640" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">H λογοκρισία στο φέισμπουκ κλιμακώθηκε πολύ γρήγορα και μας βρήκε απροετοίμαστους/ες. Το ψαλίδι της λογοκρισίας ποτέ δεν χαρακτηριζόταν από ικανότητα λεπτών διακρίσεων, αλλά είναι σαφές ότι η παρούσα απόπειρα των ψηφιακών λογοκριτών να εξισώσουν τη στήριξη των δικαιωμάτων ενός κρατουμένου με τη στήριξη της τρομοκρατίας ισοδυναμεί με το να κάνουν εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς με αλυσοπρίονο. Πόσο μάλλον <a href="https://www.aftoleksi.gr/2021/02/25/kataggelia-logokrisias-fimosis-mas-anakoinosi-ti-diagrafi-tis-selidas-mas/">η επίθεση ενάντια στο Αυτολεξεί</a> λόγω διοργάνωσης εκδήλωσης για την διαδικτυακή λογοκρισία. Δεν πρόκειται σαφώς για έναν δυσλειτουργικό αλγόριθμο αλλά για πολιτικά υποκινούμενες απόπειρες σίγασης της κριτικής, και εύλογα πολλοί/ες από εμάς αισθανόμαστε ήδη ότι ο ψηφιακός μας βίος θα γίνει σύντομα αβίωτος και σκεφτόμαστε να μετοικήσουμε σε άλλα μέσα δικτύωσης.</div><span><a name='more'></a></span><div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ωστόσο, όσο βάσιμο και καλοπροαίρετο και να είναι το κάλεσμα για εγκατάλειψη του φέισμπουκ και μετάβαση σε νέα/εναλλακτικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι το τουίτερ και το φέισμπουκ αποτελούν μια de facto νέα δημόσια σφαίρα, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για ιδιωτικούς οργανισμούς που λειτουργούν με αδιαφανείς και αυθαίρετες διαδικασίες και βρίσκονται έξω από οποιαδήποτε μορφή δημοκρατικού ελέγχου.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Το σημαντικό είναι ότι σε αυτά τα μέσα εκτυλίσσεται σε μεγάλο βαθμό ο δημόσιος διάλογος. Η απόπειρα «αποπολιτικοποίησης» του φέισμπουκ, που έχει ενταθεί διεθνώς από την αρχή της χρονιάς μετά τα γεγονότα στο Καπιτώλιο, αποτελεί ξεκάθαρη απόπειρα διαμόρφωσης του περιεχομένου και των ορίων του δημόσιου διαλόγου στα μέτρα των κυρίαρχων. Και όσο και αν επισήμως γίνεται με αφορμή τον Τραμπ και τους ακροδεξιούς οπαδούς του, βλέπουμε αυτήν τη στιγμή ότι στο στόχαστρο βρίσκονται κατά βάση οι προοδευτικές και κριτικές φωνές.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Τα προβλήματα που παρουσιάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πλέον γνωστά, και ιδιαίτερα αυτά που αφορούν την αλγοριθμική διαχείριση και έλεγχο της προσοχής και αλληλεπίδρασής μας. Το ντοκιμαντέρ «The Social Dilemma» είναι αποκαλυπτικό όσον αφορά αυτές τις πτυχές. Ωστόσο, και τα πλεονεκτήματα είναι σαφή: Στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, και όπου αλλού τα ΜΜΕ είναι πλήρως ελεγχόμενα και κατευθυνόμενα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ανάμεσα στα ελάχιστα αντιπολιτευτικά πεδία που έχουν απομείνει. Εκεί αναδεικνύονται θέματα που αλλιώς θα θάβονταν, διακινούνται πληροφορίες και αναλύσεις, δημιουργείται αντίλογος, συντονίζονται ενημερωτικές εκστρατείες, κτλ. Εκεί, επίσης, εκφέρεται ο κυρίαρχος λόγος, και δημιουργείται έτσι το πεδίο για την αμφισβήτηση του. Η πανδημία και ο εγκλεισμός έχουν κάνει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακόμα πιο σημαντικά για την ενημέρωση και τη διάδρασή μας.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Με την επιδίωξη ελέγχου και λογοκρισίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καμουφλαρισμένα με τους ευφημισμούς της «διασφάλισης της ποιότητας της δημοκρατίας και του δημοσίου διαλόγου», η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει τη φίμωση των αντιφρονούντων/ουσσών και τη «μετανάστευση» τους σε εναλλακτικά μέσα. Προσβλέπει ίσως στη δημιουργία ενός ξεχωριστού «Leftbook» χωρίς καμία δυνατότητα διασύνδεσης με την πολιτική σφαίρα και την κοινή γνώμη, όπου οι κριτικές φωνές θα απομονώνονται και ως εκ τούτου θα εξουδετερώνονται.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Χωρίς να είμαι ενάντιος στην μετάβαση σε εναλλακτικά μέσα, θεωρώ ότι δεν πρέπει να παραιτηθούμε. Τα μέσα δικτύωσης αποτελούν σημαντική κοινωνική υποδομή, και η δικαιολογία ότι είναι ιδιωτικά άρα δεν οφείλουν να είναι υπόλογα σε κανέναν είναι έωλη. Πρέπει να διεκδικήσουμε αυτόν τον παράδοξο κοινό χώρο με κάθε τρόπο. Πώς όμως; Είναι η στιγμή για να ανοίξει μια τέτοια συζήτηση. Κάποιες σκόρπιες πρώτες ιδέες:</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">-Με την πολιτικοποίηση του ίδιου του ζητήματος της λογοκρισίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, την ανάδειξη δηλαδή με σαφείς πολιτικούς όρους των δυστοπικών προεκτάσεων της προσπάθειας ελέγχου και «αποπολιτικοποίησης» της δημόσιας σφαίρας.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">-Με έναν επικοινωνιακό «ανταρτοπόλεμο», με πολλαπλά προφίλ/ομάδες και ταυτόχρονες καμπάνιες, ώστε η λογοκρισία και καταστολή να γίνει δύσκολη.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">-Με την δημιουργία εναλλακτικών δικτύων και ομάδων εκτός φέισμπουκ/τουίτερ, που θα αποτελούν χώρο ανασύνταξης και διοργάνωσης της επιστροφής μετά από κάθε απόπειρα λογοκρισίας.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">-Και σίγουρα με ένα νέο αυστηρό πρωτόκολλο αποθήκευσης όλης της επικοινωνίας και πληροφορίας μας σε ασφαλές μέρος εκτός διαδικτύου, έτσι ώστε η ανάκαμψη από τις αναπόφευκτες διαγραφές προφίλ, αναρτήσεων και σελίδων να είναι λιγότερο οδυνηρή.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Δεν θα είναι εύκολο, σαφώς, να τα βάλουμε με τέτοιους πανίσχυρους αντιπάλους που έχουν, όσον αφορά τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης, υπερεξουσίες που ποτέ δεν είχαμε φανταστεί στο πλαίσιο τυπικά δημοκρατικών κοινωνιών. Ωστόσο αποτελεί μια από τις προκλήσεις και τα παράδοξα της εποχής που ζούμε ότι έχουμε σε παγκόσμιο επίπεδο παραδώσει τα κλειδιά του δημόσιου διαλόγου σε αδιαφανείς και αυθαίρετες ιδιωτικές εταιρείες, και τώρα πρέπει να αγωνιστούμε για να τα πάρουμε πίσω.</div></div></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-42150951836746163942021-02-28T12:21:00.002+02:002024-03-11T15:00:08.963+02:00Ο προαναγγελθείς θάνατος του αναιμικού ελληνικού φιλελευθερισμού<div style="text-align: right;">Θοδωρής Καρυώτης</div><div style="text-align: right;">Πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://www.aftoleksi.gr/2021/02/27/o-proanaggeltheis-thanatos-anaimikoy-ellinikoy-fileleytherismoy/">Αυτολεξεί</a> </div><div><br /></div><div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIjc2cya1taIj-T7Fdk_4efnFfq9Fucy8o-YlDfnl8I7ZARcCNCApSAXxu2V5-SUXzBLpHcgg4VkJS8S4vuVUFEZ22Tgps3wRrQNogANxJzwUmzW3AXHunOWocmCL2zVK4J3cSxjkMyTajGkdfTeO9f0M6f8TRGie-xAD_lcbW5-7A-mJv5WMExV3Imsg/s764/1.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="348" data-original-width="764" height="298" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIjc2cya1taIj-T7Fdk_4efnFfq9Fucy8o-YlDfnl8I7ZARcCNCApSAXxu2V5-SUXzBLpHcgg4VkJS8S4vuVUFEZ22Tgps3wRrQNogANxJzwUmzW3AXHunOWocmCL2zVK4J3cSxjkMyTajGkdfTeO9f0M6f8TRGie-xAD_lcbW5-7A-mJv5WMExV3Imsg/w653-h298/1.jpg" width="653" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Τα αιτήματα του απεργού πείνας Δ. Κουφοντίνα αφορούν τον πυρήνα της ισονομίας και του κράτους δικαίου, και ως εκ τούτου δεν στηρίζονται μόνο από την αριστερά και τον αναρχικό/αντιεξουσιαστικό χώρο. Αυτό μαρτυρούν μια σειρά από δημόσιες παρεμβάσεις από νομικούς, δικαστικούς και πολιτικούς φορείς που βρίσκονται “υπεράνω υποψίας” για στήριξη ή απολογία του ένοπλου αγώνα. Πράγματι, με τη ζωή του απεργού πείνας να κρέμεται από μια κλωστή, ένας ευρύτερος φιλελεύθερος χώρος έχει κινητοποιηθεί υπέρ της εφαρμογής του νόμου, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της κοινής λογικής.</div><span><a name='more'></a></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Θα περίμενε κανείς ότι αυτό θα έχει οδηγήσει και σε ένα ρήγμα στο εσωτερικό του –τυπικά φιλελεύθερου– κυβερνώντος κόμματος. Δυστυχώς αυτό το ρήγμα δεν θα υλοποιηθεί, απλά επειδή στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος ο φιλελευθερισμός δεν έχει πια χώρο. Και δικαιολογημένα: η ηγεμονία της δεξιάς σήμερα δεν μπορεί παρά να είναι μόνο μια αυταρχική ηγεμονία. Τι θα είχε μια φιλελεύθερη ηγεμονία να προσφέρει σήμερα στο εκλογικό ακροατήριο της; Ευημερία; Επιχειρηματικότητα; Πλούτο; Ανάπτυξη; Κοινωνική ανέλιξη; Οικονομική ανάκαμψη; Όλες οι υποσχέσεις του φιλελευθερισμού είναι σήμερα κενές περιεχομένου και δεν πείθουν ούτε τους φανατικούς οπαδούς του. Το μόνο που έχει ο φιλελευθερισμός να προσφέρει σήμερα είναι φτώχεια, προλεταριοποίηση και επισφάλεια σε όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Αυτό το ξέρει καλά η μικροαστική εκλογική βάση της ΝΔ, δεν τρέφει καμία αυταπάτη. Δεν μπορεί πλέον ο φιλελευθερισμός να εγγυηθεί ευημερία σε ένα ευρύ μεσαίο στρώμα με αντάλλαγμα την στήριξη και νομιμοποίηση του πολιτικού του σχεδίου. Γι’αυτό η μόνη εφικτή ηγεμονία της δεξιάς σήμερα είναι μια συντηρητική ηγεμονία που με ψυχροπολεμικούς όρους θα δαιμονοποιεί οτιδήποτε προοδευτικό και θα δημιουργεί συνεχώς συνθήκες σύγκρουσης και ανομίας, ώστε να μπορεί μετά να αυτοπροβάλλεται ως η μοναδική λύση μέσα από το δόγμα νόμου και τάξης. Η δημοκρατία, ο ανθρωπισμός, τα δικαιώματα και όλα τα κεκτημένα του προηγούμενου αιώνα παρουσιάζονται πλέον ως εμπόδια, και ο νόμος του ισχυρού ως η μόνη εφικτή τάξη πραγμάτων. Σκοπός είναι όχι η επίκριση των αντιφρονούντων, αλλά η πλήρης περιθωριοποίηση, απονομιμοποίηση και καταστολή τους. Η επίτευξη της απόλυτης μονοφωνίας στον δημόσιο διάλογο, και η διακυβέρνηση μέσω του φόβου. Όσοι/ες τα τελευταία χρόνια αγωνιστήκαμε για την εμβάθυνση και επανανοηματοδότηση της δημοκρατίας, βρισκόμαστε τώρα να υπερασπιζόμαστε ένα σαθρό και ανεπαρκές κράτος δικαίου ως τελευταίο ανάχωμα στον τυφλό αυταρχισμό.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ο φιλελευθερισμός πνέει τα λοίσθια ως ηγεμονική δύναμη. Πίσω από τις ανούσιες επικλήσεις του στην ανάπτυξη, τον ευρωπαϊσμό και τη δικαιοσύνη κρύβεται ο κοινωνικός δαρβινισμός, η μισανθρωπία και η συντηρητική οπισθοδρόμηση. Τα ηθικολογικά κείμενα των αρθρογράφων της Καθημερινής και του Liberal είναι κάθε μέρα και πιο αδιαχώριστα από τα παραληρήματα της ακροδεξιάς. Σαφώς, το φαινόμενο είναι παγκόσμιο, ωστόσο στην Ελλάδα εκτυλίσσεται με ιδιαίτερη ένταση επειδή η παράδοση του φιλελευθερισμού υπήρξε πάντοτε αναιμική –αφού στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της η δεξιά κυβερνούσε με σιδηρά πυγμή– και έτσι δεν υπάρχουν αντισώματα ενάντια στον αυταρχισμό στο εσωτερικό του ηγεμονικού πόλου. Έτσι σήμερα η δεξιά αποσκοπεί να αναιρέσει όλες τις δειλές φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις των τελευταίων δεκαετιών, με ό,τι αυτό σημαίνει για τις –ήδη λειψές– ελευθερίες, δημοκρατικές εγγυήσεις και πλουραλισμό. Όσοι στο εσωτερικό της ΝΔ αυτοπροσδιορίζονται ως φιλελεύθεροι το γνωρίζουν καλά αυτό, αλλά σαφώς η πίστη τους στη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου υστερεί πολύ μπροστά στη δίψα τους για εξουσία. Γι’αυτό σιωπούν συστηματικά την ώρα που βυθιζόμαστε στον αυταρχισμό και την απολυταρχία.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Και θα συνεχίσουν να σιωπούν ακόμα και αν έχουμε νεκρό απεργό πείνας. Μακάρι να διαψευστώ, αλλά η κυβερνώσα δεξιά όχι μόνο δεν βλέπει τον θάνατο του Κουφοντίνα ως απειλή, αλλά αντίθετα τον έχει ανάγκη για να πολώσει την κοινωνία, να εκβιάσει τους αντιπάλους της, να επιφέρει ένα οριστικό πλήγμα στη μεταπολιτευτική συναίνεση, να συσπειρώσει τη συντηρητική εκλογική της βάση και να αποσπάσει την προσοχή από τα υπαρκτά και μεγάλα προβλήματα της επιταχυνόμενης φτωχοποίησης, της ολέθριας διαχείρισης της πανδημίας, και φυσικά της σήψης που διαχρονικά συντηρεί μέσα από τα κυκλώματα πατρωνίας της, όπως μαρτυρούν οι αλλεπάλληλες καταγγελίες κακοποίησης και βιασμού στους κόλπους τους.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ο διαβλεπόμενος θάνατος απεργού πείνας στην Ελλάδα θα σημάνει και τον θάνατο του ήδη καχεκτικού ελληνικού φιλελευθερισμού, αλλά και την έναρξη μιας σκοτεινής περιόδου τύποις δημοκρατίας, όπου ό,τι δεν μπορεί να καταπνίξει η προπαγάνδα των ΜΜΕ θα το καταπνίγουν τα γκλομπ της αστυνομίας.</div></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-47119079743698138892021-02-11T12:25:00.002+02:002024-03-11T15:00:08.963+02:00Η ακαδημαϊκή ελευθερία στο στόχαστρο των μεταρρυθμίσεων<div style="text-align: right;">Θοδωρής Καρυώτης</div><div style="text-align: right;">Πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://www.aftoleksi.gr/2021/02/11/akadimaiki-eleytheria-stochastro-ton-metarrythmiseon/">Αυτολεξεί</a></div><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiW7lG_pjBnWDW3nE5qvpZBDOzO5FOLZLOXR_gydhoeyecCJPCH5AZZeffTvT4I4rG4bPhxxNDaDG7v7dxnsj_d6yaNB5d16-JPy5fHLyDKJVpQGmKeOXfY03eCcraonZVN_p4GMro_Cs_fRRp00JNoKsH01eYprGb3Eb8ewICnqa2hlNKUBXGfRSy31PE/s1500/students-cc0ea51deee3c244a6338205ec0_XL.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="750" data-original-width="1500" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiW7lG_pjBnWDW3nE5qvpZBDOzO5FOLZLOXR_gydhoeyecCJPCH5AZZeffTvT4I4rG4bPhxxNDaDG7v7dxnsj_d6yaNB5d16-JPy5fHLyDKJVpQGmKeOXfY03eCcraonZVN_p4GMro_Cs_fRRp00JNoKsH01eYprGb3Eb8ewICnqa2hlNKUBXGfRSy31PE/w640-h320/students-cc0ea51deee3c244a6338205ec0_XL.jpg" width="640" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Πριν από τη νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμισή του, που ξεκίνησε διεθνώς τη δεκαετία του ’70, ο θεσμός του πανεπιστημίου είχε μείνει ουσιαστικά απαράλλακτος για πολλούς αιώνες. Οι ρίζες του είναι στον Μεσαίωνα, όταν πάπες και πρίγκηπες εκχωρούσαν αυξημένη διοικητική αυτοτέλεια στα ακαδημαϊκά ιδρύματα, με αντάλλαγμα βέβαια αυτά να προετοιμάζουν τις στρατιές από διαχειριστές και γραφειοκράτες που θα συντηρούσαν όλο το κυβερνητικό τους οικοδόμημα, και αργότερα θα στελέχωναν τις αποικιοκρατικές τους εξορμήσεις. Ωστόσο, το σύγχρονο πανεπιστήμιο γεννιέται όταν, με την επικράτηση του αναγεννησιακού ανθρωπισμού, το ακαδημαϊκό ιδανικό δεν είναι πλέον η τεχνική εξειδίκευση, αλλά η ολόπλευρη ηθική, αισθητική και διανοητική καλλιέργεια του ανθρώπου.</div><span><a name='more'></a></span><p></p><p style="text-align: justify;">Μέρος της παρακαταθήκης αυτής είναι η ιδέα της ακαδημαϊκής ελευθερίας, η αντίληψη, δηλαδή, ότι ο ακαδημαϊκός χώρος δεν μπορεί ποτέ να υπαχθεί πλήρως στη διαχειριστική λογική του κράτους ούτε την κερδοσκοπική λογική της αγοράς, αλλά διέπεται από την αυταξία της γνώσης (καθόλου φουκωικό, ξέρω) και την πρωτοκαθεδρία της επιστημονικής μεθόδου.</p><p style="text-align: justify;">Όλα αυτά βέβαια πάντα ήταν σχετικά˙ δεν επιχειρηματολογώ εδώ ότι το πανεπιστήμιο υπήρξε αμέτοχο στις καταστροφές και τα θαύματα με τα οποία o καπιταλισμός δημιούργησε τη νεωτερικότητα όπως την ξέρουμε –κάθε άλλο– αλλά ότι με μια σειρά από ρυθμίσεις εξασφάλισε ασυλία στην ελεύθερη σκέψη και γνώμη, και έτσι αποτέλεσε, μεταξύ άλλων, σημαντική εστία αυτονομίας σε όλη την ιστορία του. Πολλά κινήματα μεταρρύθμισης, αμφισβήτησης ή ανατροπής ξεκίνησαν από τον ακαδημαϊκό χώρο ή συνδέθηκαν με αυτόν, και εκτός από την τεχνικοεπιστημονική γνώση –που υπήρξε καίρια για την επέκταση και εμβάθυνση του καπιταλισμού– τα πανεπιστήμια πάντα παρήγαν και αντισώματα στον ολοκληρωτισμό, με τη μορφή του αναστοχασμού και της κριτικής. Ανάμεσα στις ρυθμίσεις που εξασφάλιζαν τα παραπάνω είναι ο θεσμός της μονιμότητας των καθηγητών (tenure), που προστατεύει την ελεύθερη έκφραση των ακαδημαϊκών, αποσυνδέοντας την εργασιακή τους ασφάλεια από την πολιτική συγκυρία, ο θεσμός της αυτοκυβέρνησης, δηλαδή της ευρείας συμμετοχής όλης της ακαδημαϊκής κοινότητας στα διοικητικά όργανα, και τέλος το πανεπιστημιακό άσυλο, αφού ιστορικά οι πανεπιστημιακοί χώροι πουθενά δεν ήταν πλήρως στη δικαιοδοσία της αστυνομίας, ώστε να προστατεύεται η ελεύθερη έκφραση από την αυθαιρεσία της εκάστοτε κυβέρνησης.</p><p style="text-align: justify;">Είναι ακριβώς αυτές οι ρυθμίσεις που μπήκαν στο στόχαστρο των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’70, ως άμεση απάντηση στις φοιτητικές εξεγέρσεις της προηγούμενης δεκαετίας. Οι μεταρρυθμίσεις δεν είχαν ως στόχο μόνο να εμπορευματοποιήσουν την παιδεία, αλλά αφενός να πλήξουν απευθείας τη δυνατότητα αυτόνομης σκέψης και κριτικής στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα εισάγοντας ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια στην ακαδημαϊκή παραγωγή, και αφετέρου να πειθαρχήσουν τον πληθυσμό, αφού μέσω του φοιτητικού χρέους εξασφαλίζεται ότι τα υποψήφια μέλη της μεσαίας τάξης θα μείνουν εφ’ όρου ζωής χρεωμένα, άρα και πειθήνια.</p><p style="text-align: justify;">Σε όποιες χώρες οι μεταρρυθμίσεις αυτές έχουν προχωρήσει, το πανεπιστήμιο χάνει σταδιακά την αναγεννησιακή αποστολή της ολόπλευρης καλλιέργειας του ανθρώπου, και ξαναποκτά τον μεσαιωνικό του χαρακτήρα, γίνεται δηλαδή κατά βάση χώρος παραγωγής εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και στελεχών για τις επιχειρήσεις και τη διοίκηση. Με τη ρητή σύνδεση πανεπιστημίου και αγοράς, τα τμήματα που εν δυνάμει παράγουν κριτική σκέψη κλείνουν και συγχωνεύονται το ένα μετά το άλλο, ενώ γενικεύεται ο ανταγωνισμός για τους διαρκώς μειούμενους πόρους, και το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό όλο και περισσότερο διαβιώνει σε συνθήκες επισφάλειας.</p><p style="text-align: justify;">Το ελληνικό πανεπιστήμιο αποτελεί παράδοξο, αφού –έστω με τα πολλά προβλήματα του και τη χρόνια υποχρηματοδότηση– συνεχίζει να επιτρέπει ή έστω να ανέχεται την κριτική σκέψη στο εσωτερικό του, όχι μόνο των ακαδημαϊκών και των φοιτητών/τριών, αλλά και ευρύτερων κομματιών της κοινωνίας. Είτε λόγω ιστορικής συγκυρίας –κατά βάση λόγω του ρόλου του πανεπιστημίου στην (έστω κουτσή) αποκατάσταση της Δημοκρατίας– είτε λόγω ενεργής αντίστασης –θυμηθείτε το φοιτητικό κίνημα της δεκαετίας του 2000– υπάρχει διαχρονικά στο εσωτερικό του μια ευρεία συναίνεση ενάντια στη νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμιση και στον περιορισμό της ακαδημαϊκής ελευθερίας.</p><p style="text-align: justify;">Αυτή τη συναίνεση προσπαθεί ενεργά εδώ και χρόνια να υποσκάψει ο νεοφιλελεύθερος αυταρχισμός και τα ελεγχόμενα ΜΜΕ, με τη συντονισμένη καμπάνια συκοφάντησης των πανεπιστημιακών και των φοιτητών και την φιλολογία περί ανομίας και ναρκωτικών. Η θεσμοθέτηση της «Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων» είναι το επιστέγασμα μιας συστηματικής απόπειρας υποβάθμισης και ελέγχου των πανεπιστημίων, τα οποία αποτελούν διαχρονικά δημοκρατικό ανάχωμα στα σχέδια του συντηρητικού κατεστημένου. Το νέο νομοσχέδιο αποσκοπεί στην ποινικοποιηση των φοιτητικών και κοινωνικών κινημάτων που δραστηριοποιούνται στον χώρο του πανεπιστημίου, στην εντατικοποίηση της ακαδημαϊκής διαδικασίας και στην υπαγωγή της στις επιταγές της αγοράς, υποβαθμίζοντας έτσι την κοινωνική διάσταση της ανώτατης εκπαίδευσης και υποβιβάζοντας το πανεπιστήμιο σε απλό «προθάλαμο» της εργασιακής ζωής, επιφορτισμένο με την παραγωγή εξειδικευμένου και πειθαρχημένου προσωπικού.</p><p style="text-align: justify;">Η υποτιθέμενη ανομία είναι το πρόσχημα. Στο στόχαστρο των μεταρρυθμίσεων βρίσκεται η ακαδημαϊκή ελευθερία και η κριτική σκέψη, που δεν έχουν χώρο στο όραμα που ο νεοφιλελεύθερος αυταρχισμός έχει για την ελληνική κοινωνία: μια κοινωνία εξατομικευμένη, παραδομένη εκ περιτροπής στην εθνικιστική έπαρση και την αήθη «αριστεία», μια κοινωνία της οποίας έχουν πλέον καμφθεί οι αντιστάσεις και είναι έρμαιο των πολιτικών υφαρπαγής και εκμετάλλευσης.</p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-21196902049891045052021-02-04T12:32:00.015+02:002024-03-11T15:00:08.961+02:00Σκέψεις πάνω στον κυρίαρχο αντρικό ψυχισμό με αφορμή το ελληνικό #metoo<div style="text-align: right;"><b>Θοδωρής Καρυώτης</b></div><div style="text-align: right;">Πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://www.aftoleksi.gr/2021/02/03/skepseis-pano-ston-kyriarcho-antriko-psychismo-aformi-to-elliniko-metoo/">Αυτολεξεί</a></div><p style="text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6UuZyvSx86L9obBvr3Ql619ep_Il3jc6BvZReATWwkOU2IFvTXQnhfYj66yr_I8WqRW4B-eq5U_tNQ76rE93PilM8RQ4cWQLXMS7MBGtjgpaCWGUB5YQC06fbHkn-CQzDeDMQ8qCXoYiCD6Syf6WpyCUzXtjQ4IXQs0y2R3x4PC8tN4f_4DRE6l2-3xc/s753/8b225f78ab59599107d5cee45141e427.png" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="753" data-original-width="638" height="575" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6UuZyvSx86L9obBvr3Ql619ep_Il3jc6BvZReATWwkOU2IFvTXQnhfYj66yr_I8WqRW4B-eq5U_tNQ76rE93PilM8RQ4cWQLXMS7MBGtjgpaCWGUB5YQC06fbHkn-CQzDeDMQ8qCXoYiCD6Syf6WpyCUzXtjQ4IXQs0y2R3x4PC8tN4f_4DRE6l2-3xc/w487-h575/8b225f78ab59599107d5cee45141e427.png" width="487" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Είναι Αύγουστος στο κάμπινγκ, και κάτω από τις ελιές κατασκηνωμένες οι παρέες. Στον ελεύθερο χώρο απλωμένες ψάθες με παιχνίδια όπου παίζουν μαζί μπουλούκι τα παιδάκια από όλες τις οικογένειες, άγνωστες οι περισσότερες μεταξύ τους, ενωμένες από τα μπάνια του λαού και τη συνθήκη της γονεϊκότητας. Έχω ξυπνήσει αργά το πρωί και φτιάχνω νωχελικά τον καφέ μου όταν ακούω από έξω φωνές: «Μη Γιωργάκη, μην το κάνεις!», παιδάκια να τσιρίζουν, ενήλικες να τρέχουν. Βγαίνω έξω περιμένοντας να δω κάποιο παιδάκι αιμόφυρτο και τον Γιωργάκη κραδαίνοντας ακόμα το όπλο του εγκλήματος. Αντ’ αυτού, βλέπω τη μαμά του Γιωργάκη να τον έχει σε μια γωνία και να τον νουθετεί ψιθυριστά, τον μπαμπά του να έχει βυθίσει απεγνωσμένα το πρόσωπό του στις παλάμες του, τους άλλους γονείς να περπατούν νευρικά πέρα-δώθε. Το έγκλημα του Γιωργάκη: είχε πάρει το παιχνίδι μακιγιάζ κάποιου κοριτσιού και είχε αρχίσει να παίζει.</div><span></span><p></p><a name='more'></a><p></p><p style="text-align: justify;">Δεν είναι υπερβολή να πω ότι η οικογένεια του Γιωργάκη θα είχε συγκλονιστεί λιγότερο αν ο Γιωργάκης είχε πάρει μια πέτρα και άνοιγε κεφάλια – «εντάξει, αγοράκι είναι». Η συνεχής και βίαιη αστυνόμευση των έμφυλων ρόλων από την οικογένεια είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου – τα παιδιά γεννιούνται, μεγαλώνουν και ενηλικιώνονται σε ένα περιβάλλον σκληρών έμφυλων προσταγών και διαχωρισμών, που ενισχύονται και επιτηρούνται με πολλούς τρόπους. Προτιμότερο, λοιπόν, ο Γιωργάκης να πετάει πέτρες από το να παίζει με κοριτσίστικα παιχνίδια, προτιμότερο πιο μετά να κλωτσάει και να καταστρέφει από το να εκφράζει τα συναισθήματά του – «τα αγόρια δεν κλαίνε» – προτιμότερο να πλακώνει τον Κωστάκη στις φάπες παρά – θεός φυλάξοι – να πιάνει τον Κωστάκη από το χέρι, να του λέει «σε καταλαβαίνω», «σε νοιάζομαι» ή «σε αγαπάω». Προτιμότερο δολοφόνος παρά «θηλυπρεπής»!</p><p style="text-align: justify;">Στην πλειονότητά τους, τα αγόρια ακόμα δεν γαλουχούνται στις διυποκειμενικές σχέσεις, στη φροντίδα, στην επικοινωνία, αντίθετα εγκλωβίζονται σε ένα κόσμο όπου η μόνη βιώσιμη σχέση είναι αυτή της κυριαρχίας ενός υποκειμένου πάνω σε ένα αντικείμενο, και οι μόνες πιθανές επιτελέσεις είναι αυτές του υποτελή και του κυρίαρχου. Όλο το περιβάλλον τους διαμορφώνεται έτσι ώστε να επιβεβαιώνει αυτή τη βασική σχέση: τα παιχνίδια τους, τα χόμπι τους, οι προσδοκίες του κοινωνικού περίγυρου.</p><p style="text-align: justify;">Αυτό που παλιά το λέγαμε «λεβεντιά» και τώρα το λέμε «τοξική αρρενωπότητα», λοιπόν, δεν είναι ακούσιο υποπροϊόν της ανατροφής του Γιωργάκη. Αυτές οι αρρενωπότητες είναι δομικό στοιχείο του πολιτισμού μας, έχουν ανεβάσει αυτοκρατορίες, έχουν επανδρώσει στρατούς, έχουν τροφοδοτήσει οικονομίες, έχουν δημιουργήσει κρέας για τα κανόνια της αγοράς εργασίας και έχουν φέρει τιμή και δόξα στο έθνος. Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τις αρρενωπότητες αυτές – ούτε να τις αναμορφώσουμε – αν τις αφαιρέσουμε από το σύνθετο εξουσιαστικό σύστημα που θρέφεται από αυτές και γι’ αυτό διαχρονικά τους δίνει ασυλία.</p><p style="text-align: justify;">Ο Γιωργάκης, λοιπόν, στερημένος από διυποκειμενικές δεξιότητες, έχει μεγάλη πιθανότητα μεγαλώνοντας να γίνει ένα ψυχικό ράκος, χρόνια ανικανοποίητος και ανολοκλήρωτος, ανίκανος να αναπτύξει ενσυναίσθηση και αυθεντικές σχέσεις, ανίκανος να κατανοήσει το αντίθετο φύλο ή ακόμα και τα ίδια του τα συναισθήματα και επιθυμίες, ανίκανος να κινητοποιηθεί από οτιδήποτε άλλο πέρα από το ατομικό όφελος και την εξωτερική πειθάρχηση, ανίκανος να λειτουργήσει μέσα σε ένα σύνολο παρά μόνο ως αρχηγός ή οπαδός. Έχει μεγάλη πιθανότητα να βασανίζεται για χρόνια από προβλήματα ψυχικής υγείας τα οποία πιθανόν δεν θα παραδεχτεί ποτέ για να μην στιγματιστεί ως αδύναμος, ή να επιδίδεται σε καταστροφικές και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.</p><p style="text-align: justify;">Έχει, τέλος, μεγάλη πιθανότητα να ενταχθεί και να ανελιχθεί σε έναν χυδαίο εξουσιαστικό φετιχοποιημένο πολιτισμό όπου τα αντικείμενα ανθρωποποιούνται, ενώ οι άνθρωποι πραγμοποιούνται και «καταναλώνονται» – χωρίς να μπορούν ποτέ όμως να γεμίσουν το κενό. Έναν πολιτισμό όπου η συναισθηματική ατροφία που χαρακτηρίζει τον κυρίαρχο αντρικό ψυχισμό ανάγεται σε κύρος, μαγκιά και πρότυπο προς μίμηση. Υποκείμενο ή αντικείμενο, κυρίαρχος ή υποτελής, καταναλωτής ή καταναλούμενος, δεν υπάρχουν άλλες επιλογές σε αυτόν τον πολιτισμό που προωθείται και επιβεβαιώνεται από όλες τις πλευρές, από το ποδόσφαιρο μέχρι την εκκλησία και από το λάιφσταιλ και τη σόου μπίζνες μέχρι την επιχειρηματική/εργασιακή κουλτούρα.</p><p style="text-align: justify;">Αυτό δεν σημαίνει – ευτυχώς – ότι ο Γιωργάκης μεγαλώνοντας θα γίνει αναπόδραστα κακοποιητής και βιαστής. Ευτυχώς οι άνθρωποι δεν είμαστε – ακόμα – υπολογιστές που «τρέχουν» ό,τι «λειτουργικό» τους εγκατασταθεί. Και οι κοινωνίες μας αναπτύσσουν δειλά δειλά αντισώματα, κριτική και αναστοχασμό. Ο Γιωργάκης έχει τα εργαλεία, τις ιδέες, τα δίκτυα στήριξης, για να υπερβεί τον «εαυτό του». Και σιγά-σιγά έχει και νέα, διαφορετικά πρότυπα αρρενωπότητας.</p><p style="text-align: justify;">Όλα τα παραπάνω, βεβαίως, δεν σημαίνουν ότι, αν ο Γιωργάκης τελικά γίνει κακοποιητής και βιαστής, δεν ευθύνεται ο ίδιος αλλά «η κοινωνία». Πρέπει να πράξουμε το αυτονόητο τραβώντας μια κόκκινη γραμμή, και αυτή τη γραμμή τραβάει τώρα το ελληνικό #metoo.</p><p style="text-align: justify;">Δεν υπάρχουν δικαιολογίες, ούτε παραγράφονται τα αδικήματα, η ασυλία των βιαστών και των κακοποιητών πρέπει να τελειώσει, και όλες οι αρτηριοσκληρωτικές δομές που τη στηρίζουν να βγουν στη σέντρα. Πρέπει να δείξουμε άνευ όρων αλληλεγγύη σε όσες επιλέξουν να καταγγείλουν οποιουδήποτε είδους κακοποίηση ή βιασμό, και να δημιουργήσουμε μέτωπο απέναντι σε αυτούς/-ες που προσπαθούν να καλύψουν τους θύτες.</p><p style="text-align: justify;">Να εμπεδώσουμε ότι οι γυναίκες έχουν πλήρη αυτοδιάθεση πάνω στο σώμα τους, που δεν σχετικοποιείται ούτε από την αντρική επιθυμία, ούτε από τις κοινωνικές προσδοκίες, ούτε από τις ανάγκες του έθνους. Να βεβαιωθούμε ότι η παραβίαση αυτής της αυτοδιάθεσης δεν θα μένει ποτέ ατιμώρητη. Είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα για να δούμε μετά ως κοινωνία πώς θα σταματήσουμε να παράγουμε βιαστές και κακοποιητές και θα αρχίσουμε να υιοθετούμε νέα πρότυπα μη πατριαρχικής αρρενωπότητας – και, γενικότερα, πώς θα σταματήσουμε να παράγουμε δυστυχία, ανταγωνισμό, αποξένωση και ατομικισμό.</p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-48536442648386802452020-10-01T15:29:00.005+03:002024-01-23T16:08:33.880+02:00Répression, expulsion et dépossession dans la Grèce de la Nouvelle Démocratie<span style="font-family: georgia; font-size: medium;"><div class="separator" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="518" data-original-width="768" height="270" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiD5GNpwWVScWXRWqe_hodBEjL_jvfrRFbWWY5EgUSxPACNY7uKjtynQumWJhYtIts-JIwFJNHKxDJOjtjWyo0mfr3Mv8XK1bvnDM7r0JJMI3FkIsccDMONaK0Q18HeBptIxR4TUg8eQk0/w400-h270/grigodemonstrator.jpg" width="400" /></div>La dernière attaque contre le mouvement des squats en Grèce est le préambule d’une opération massive de dépossession des logements par le gouvernement de droite. </span><p style="text-align: right;"><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;">Theodoros Karyotis</span></p><p style="text-align: right;"><span style="font-size: x-small;"><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;">Traduction en français par Thierry Uso </span><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"> </span></span></p><p style="text-align: right;"><span style="font-size: x-small;"><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;">Publié par <a href="https://france.attac.org/nos-publications/les-possibles/numero-23-printemps-2020/debats/article/repression-expulsion-et-depossession-dans-la-grece-de-la-nouvelle-democratie" target="_blank"><i>Les Possibles</i>, la revue éditée à l’initiative du Conseil scientifique d’Attac</a>.</span></span></p>Dimitris Indares était encore en pyjama lorsque la police a frappé à sa porte dans le quartier de Koukaki, à Athènes, aux premières heures du mercredi 18 décembre. Peu de temps après, il était allongé sur le sol de la terrasse de sa maison, avec une botte de policier des opérations spéciales sur la tête. Lui et ses deux fils adultes ont été battus, menottés, les yeux bandés et placés en garde à vue. Quel était le crime d’Indares ? Il avait refusé de laisser la police passer chez lui sans mandat dans le cadre de son opération d’expulsion du squat qui se trouvait juste à côté.<span><a name='more'></a></span><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Le profil d’Indares n’est pas celui d’un squatteur. Un réalisateur de 55 ans, professeur d’école de cinéma, propriétaire d’une maison, politiquement modéré avec des opinions conservatrices, qui travaille dur pour que ses fils puissent aller à l’université. On pourrait dire qu’il est un membre typique de la classe moyenne grecque instruite et un électeur typique du parti de la Nouvelle Démocratie au pouvoir. Ce fait n’a pas empêché la police de porter contre lui des accusations criminelles fabriquées de toutes pièces, accompagnées d’une campagne de diffamation.</span></span></p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Le ministre de la Protection des citoyens a lui-même menti sans vergogne en disant que la police avait un mandat, qu’Indares avait résisté à l’arrestation et avait essayé d’arracher l’arme d’un policier, que ses deux fils étaient dans le squat voisin et avaient attaqué la police. Malgré les nombreux témoignages contraires et la fuite d’un enregistrement audio lorsqu’Indares était détenu qui réfute les accusations, les mensonges du ministre ont été répétés avec force par la machine de propagande du gouvernement : les médias de masse appartenant à une poignée d’oligarques alliés au parti au pouvoir.</span></span><p></p><p></p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Même lorsque Nikos Alivizatos, le médiateur pour la violence policière, nommé quelques mois plus<br /> tôt par le ministre lui-même, a menacé de démissionner à la lumière des preuves de brutalité policière, la presse grand public s’est empressée de qualifier le professeur de droit constitutionnel de gauchiste qui se range du côté des squatteurs.</span></span><p></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Le cas d’Indares a eu beaucoup d’échos, avec de nombreuses dénonciations des manipulations policières et gouvernementales. Cependant, le gouvernement et ses faiseurs d’opinion ont refusé de faire marche arrière. Ce qui est préoccupant ici, c’est que cette vague massive de soutien n’est arrivée que lorsque les libertés civiles d’un « père de famille moyen » ont été violées.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Depuis que la Nouvelle Démocratie a remporté les élections avec un programme de « loi et d’ordre » en juillet dernier, la police agit comme une armée d’occupation dans les villes grecques, violant régulièrement les droits de l’homme et la dignité. Détentions arbitraires, tortures, passages à tabac, attaques au gaz lacrymogène, raids dans les cinémas et les boîtes de nuit, humiliation publique, insultes verbales, sont à l’ordre du jour.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Toutefois, tant que la violence arbitraire de la police était dirigée contre les manifestants, les jeunes, les étudiants, les squatteurs, les homosexuels, les immigrés ou les marginalisés, la réaction de l’opinion publique face aux violations flagrantes et quotidiennes des droits de l’homme était au mieux timide. Malheureusement, ces pratiques odieuses sont rendues possibles par le soutien actif ou passif d’une partie de la société grecque qui est convaincue que tous les moyens sont légitimes dans la lutte contre l’ennemi intérieur, même la violation des droits constitutionnels et de la dignité humaine.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Indares lui-même, dans des déclarations à la presse après sa libération en attendant son procès, semblait confus quant à ce qui l’avait vraiment frappé. Il était évidemment consterné par la campagne de diffamation menée contre lui, mais il semblait se considérer comme la victime innocente d’une guerre juste. Dans l’enregistrement audio du moment de son arrestation, qui a fait l’objet d’une fuite, on l’entend reprocher à la police d’« agir comme des anarchistes », alors que la possibilité que des anarchistes s’introduisent chez lui, le battent et l’enlèvent est inexistante. Dans son désir de rester impartial, Indares ne reconnaît pas le caractère arbitraire de la répression policière ni la déformation de la réalité par les médias, tant que des gens ordinaires, pacifiques et travailleurs comme lui, restent à l’abri de cette violence.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Mais ce sont précisément les citoyens ordinaires pacifiques comme lui qui ont le plus à perdre dans ce nouveau cycle de dépossession en Grèce.</span></span></p><p></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;"><b>La doctrine de « la loi et l’ordre »</b></span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Aujourd’hui en Grèce, plus rien ne rappelle les mobilisations multiples et diverses de 2010-2015 contre le programme d’ajustement structurel. Cependant, les conditions matérielles ne se sont pas améliorées pour la majorité de la population, et les politiques d’austérité n’ont pas été inversées. Au contraire, l’austérité a été « naturalisée » : elle n’est plus considérée pour ce qu’elle est – une opération massive de transfert de richesses des classes populaires vers le capital national et international – mais comme une catastrophe naturelle, un peu comme une inondation qui balaie tout et oblige à reconstruire à partir de zéro.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Le mandat gouvernemental de Syriza a grandement contribué à cette situation. En dépit de ses réformes socialement progressistes attendues depuis longtemps en matière de droits individuels, l’incapacité de Syriza à contester l’austérité et sa poursuite des politiques de dépossession ont eu un « effet TINA » : convaincre la population qu’il n’y a pas d’alternative à l’austérité. La seule ligne de conduite possible, leur a-t-on fait croire, était d’élire la force politique qui pouvait le mieux la gérer ; et les médias, en déplaçant l’ordre du jour vers les sujets familiers de la sécurité, de l’immigration et du nationalisme, ont convaincu la plupart des électeurs que le meilleur gestionnaire de l’austérité était le parti de droite, Nouvelle Démocratie de Kyriakos Mitsotakis, qui a remporté les élections de juillet par un renversement de tendances.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Mitsotakis, issu d’une longue lignée de politiciens, est né avec une cuillère en argent dans la bouche. En 1999, tout juste sorti de ses études à Harvard et Stanford, il a obtenu un emploi de gestionnaire de fonds d’investissement à Athènes en utilisant les relations de son père, gagnant l’équivalent de 10 000 euros par mois. Au cours de la dernière décennie, il s’est fait connaître comme l’héritier présomptif qui vient revigorer l’ancien régime discrédité. Ce que d’autres appelleraient privilège et népotisme, il l’a commercialisé comme « excellence » : c’était le cri de ralliement de sa campagne électorale, avec la promesse de faire respecter la loi et l’ordre.</span></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5sr_vyYst8mIrc8sgDDSLGM-KFneWSmHrFGXtAyG5Fu2qlIFPIBMEpujuNNQ-9QRaf5nwjf5vwq5YH55If4lEXhKzj2-moty7ScqrULijfvnCyueRGsyNzD_fGrMBDLQoms1sRNEDMko/s960/79414144_10162745412070581_710294587536572416_o.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="960" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5sr_vyYst8mIrc8sgDDSLGM-KFneWSmHrFGXtAyG5Fu2qlIFPIBMEpujuNNQ-9QRaf5nwjf5vwq5YH55If4lEXhKzj2-moty7ScqrULijfvnCyueRGsyNzD_fGrMBDLQoms1sRNEDMko/w400-h400/79414144_10162745412070581_710294587536572416_o.jpg" width="400" /></a></span></div><p></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">L’incarnation actuelle du parti Nouvelle Démocratie est une alliance entre ses courants néolibéral et </span></span><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031; font-size: 15px;">d’extrême droite, marginalisant le courant de centre-droit qui était dominant dans les années 2000. Mitsotakis et sa troupe de technocrates aristocratiques se sont entourés de personnalités de la télévision ultra-conservatrices, alarmistes, moralisatrices et brandissant le drapeau national.</span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Il convient de noter qu’il ne s’agit pas d’une alliance temporaire pour se partager le pouvoir, mais d’une alliance basée sur un projet commun solide. Le point commun des deux factions est une sorte de darwinisme social, dans lequel les appels à la rationalité économique alternent dans le discours du gouvernement avec des truismes racistes et sexistes pour justifier et naturaliser ses politiques répressive et d’exclusion. De plus, les deux factions s’accordent sur le renforcement des valeurs conservatrices et de la structure familiale traditionnelle comme institution qui absorbera les chocs sociaux permanents de l’ère post-mémorandum.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Outre son discours technocratique et sa promesse de croissance économique, la Nouvelle Démocratie a utilisé une rhétorique anticommuniste clivante qui rappelle la Guerre froide, ainsi qu’un révisionnisme historique qui cherche à réécrire la résistance populaire dans l’histoire récente du pays. Par le biais de récits nationalistes, xénophobes et homophobes, elle a réussi à débaucher les électeurs du parti néonazi Aube Dorée qui, acculé à la fois par les actions du mouvement antifasciste, un procès en cours, une division interne et la montée de nouvelles formations politiques d’extrême droite, n’a pas réussi à entrer au Parlement en juillet, pour la première fois depuis 2012.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">À ce titre, la doctrine de « la loi et l’ordre » est un élément essentiel de la stratégie du gouvernement. Comme pour les gouvernements précédents, sa capacité d’exercer sa propre politique est extrêmement limitée, car, malgré la fin officielle des « mémorandums », les politiques économique et étrangère sont toujours dictées par les « partenaires » et les « alliés » du pays, et il y a un suivi et une évaluation constants des résultats législatifs et budgétaires par des organismes étrangers nommés de l’extérieur. La « sécurité intérieure » est donc le seul domaine où le gouvernement peut réellement déployer son énergie et légitimer son pouvoir aux yeux de sa clientèle électorale de plus en plus conservatrice.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Le déploiement des forces de police dans les zones urbaines a donc été transformé en un grand spectacle, le mouvement anarchiste étant identifié comme le principal adversaire. Le ministre de la Protection des citoyens, Michalis Chrisohoidis, notoirement autoritaire, avait donné un ultimatum de 15 jours à tous les squatteurs pour qu’ils quittent volontairement leurs bâtiments sous peine d’expulsion par la force.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">L’ultimatum était calculé pour expirer le 6 décembre, date anniversaire de l’assassinat d’Alexis Grigoropoulos par la police en 2008, date qui attire régulièrement des foules de manifestants dans les centres villes. Cependant, le plan s’est retourné contre lui après les expulsions de Koukaki ; face à une mobilisation accrue et à des critiques généralisées de la violence policière, le ministre a dû mettre le plan en veilleuse et redéfinir ses tactiques répressives.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;"><b>Squatter le terrain de la petite propriété</b></span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Ce sont les émeutes de 2008 qui ont engendré le mouvement des squatteurs en Grèce ; le squat a persisté comme une pratique d’auto-organisation populaire dans les années de mobilisation qui ont suivi. Aujourd’hui, il y a des centaines de squats en Grèce, parmi lesquels des logements pour les autochtones et les immigrés, des centres sociaux, des fermes urbaines et des usines.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Les squats sont une partie importante de l’infrastructure sociale mise en place par les mouvements de contestation qui cherchent à libérer l’activité humaine et la vie sociale de la marchandisation et du consumérisme, et à expérimenter des structures de prise de décision et de coexistence plurielles. Malgré leur caractère expérimental et incomplet, les squats sont un rappel vivant qu’il peut exister des espaces et des relations sociales en dehors de la sphère du capital, en dehors du cycle travail-consommation-sommeil.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Les squats ont également été des lieux où les autochtones et les immigrés coexistent et où les demandeurs d’asile créent leurs propres structures pour se prendre en charge, en réponse directe aux conditions inhumaines imposées aux nouveaux arrivants dans les camps de réfugiés. Le consensus entre tous les gouvernements de l’époque des mémorandums était que les alternatives sociales doivent être réprimées. La campagne actuelle d’expulsions est donc une intensification des tactiques des gouvernements précédents, y compris celui de Syriza.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Même si la grande majorité des espaces squattés sont des bâtiments abandonnés et négligés appartenant à l’État, à des fondations privées, à de riches héritiers ou à l’Église, les petits propriétaires en sont venus à considérer le squat comme un affront à leurs propres intérêts. Cela peut être dû au fait que la petite propriété immobilière est fondamentale dans la société grecque. Après la Seconde Guerre mondiale, contrairement aux politiques de logement social du nord de l’Europe, l’État grec a activement encouragé l’auto-construction, considérant la propriété immobilière comme le facteur uniformisant qui garantirait la réconciliation nationale au sein d’un peuple profondément divisé et marqué par la guerre civile.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">En conséquence, la Grèce se caractérise par la dissémination de la petite propriété immobilière et l’un des taux de possession de son logement les plus élevés d’Europe, alors même qu’un quart de la population est sans propriété immobilière et condamnée à un secteur locatif très volatile sans aucune politique de logement en place comme filet de sécurité. Bien que les mesures d’austérité aient transformé la propriété immobilière d’un actif en un passif par la surimposition et la baisse des prix de l’immobilier, l’immobilier reste important dans l’imaginaire du progrès pour une majorité de Grecs.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Une propriété immobilière signifie donc beaucoup plus qu’un foyer. C’est la mesure de la réussite d’une famille, son moyen de promotion sociale, l’actif à transmettre à la génération suivante et, en l’absence d’une politique publique adéquate de protection sociale, sa protection contre un avenir incertain. Cela peut expliquer en grande partie l’opposition de principe de la plupart des Grecs à la pratique du squat, malgré le fait que la petite propriété familiale n’est jamais la cible des squatteurs. Mais cela peut aussi aider à expliquer le fait que depuis le début de la crise, une loi spéciale sur l’insolvabilité protège la résidence principale hypothéquée des débiteurs à faible revenu en retard de remboursement contre la saisie et la liquidation par les banques.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Bien que, dans de nombreux cas, les saisies aient malgré tout eu lieu, cet arrangement a contribué à maintenir la paix sociale en empêchant les expulsions massives de familles de la classe ouvrière et de la classe moyenne. Étant donné que la famille occupe une place prépondérante en Grèce et qu’elle a supporté le poids de l’ajustement structurel, tous les gouvernements ont jusqu’à présent respecté cet arrangement, quelle que soit leur orientation politique. Toutefois, la situation est sur le point de changer.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;"><b>Problèmes familiaux</b></span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">La prééminence de la famille sur le plan socio-économique grec n’est pas due à une « psyché » grecque prétendument centrée sur la famille, mais elle est le produit d’un mode de développement économique historique « familial », dans lequel l’unité familiale élargie a été rendue responsable de la protection et du bien-être de ses membres et a assumé des tâches de reproduction qui, dans les pays d’Europe du Nord, étaient assurées par l’État providence.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Dans la seconde moitié du XXe siècle, ce modèle de développement soigneusement conçu et mis en œuvre a permis à la Grèce d’atteindre des taux élevés de croissance économique, basés sur une main-d’œuvre bon marché avec un coût minimal pour l’État et les employeurs. Dans ce contexte, le clientélisme, l’évasion fiscale, la corruption, le laxisme dans l’application des règlements et autres « particularités » grecques n’étaient pas des comportements pathologiques, comme les manuels économiques voudraient nous le faire croire, mais des comportements adaptatifs parfaitement rationnels, approuvés par l’État, de la famille, qui cherchait à rivaliser et à maximiser sa richesse afin de fournir du bien-être à ses membres, en l’absence de tout autre mécanisme de redistribution.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Les effets secondaires malsains d’un tel arrangement sont devenus évidents à la fin des années 2000, avec un grand nombre d’ouvrages théoriques et artistiques critiquant la structure patriarcale oppressive de la famille grecque. L’incarnation de cette critique se trouve dans le mouvement cinématographique connu sous le nom de « Greek Weird Wave », lancé par le film primé de Giorgos Lanthimos, Dogtooth, une parabole sur la claustrophobie et la déformation de la réalité engendrée par la famille patriarcale. La volonté de critiquer et de dépasser la structure familiale traditionnelle et de célébrer les nouvelles identités et les nouveaux arrangements sociaux s’est manifestée dans la mobilisation et l’expérimentation des mouvements sociaux au cours de la décennie suivante.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Cette critique a cependant été de courte durée. Pour l’alliance des néolibéraux et de l’extrême droite qui dirige actuellement le pays, la recomposition de la famille traditionnelle est une pièce centrale. Les raisons de l’extrême droite sont claires : la famille patriarcale est le laboratoire biopolitique de base de la nation, renforçant les tâches reproductives des femmes, contrôlant les aspirations et les comportements de ses membres, imposant le genre et l’orientation sexuelle « corrects », la langue et la religion uniques.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Pour les néolibéraux, les raisons sont un peu plus profondes : malgré leur discours sur l’individu rationnel qui s’est fait tout seul, la famille reste la structure chargée de faciliter la privatisation et l’éradication de toutes les prestations sociales. En plus du travail de soins non rémunéré, la famille, par l’investissement, l’endettement et la redistribution interne, absorbera une fois de plus les chocs de l’ajustement structurel et protégera ses membres dans la guerre totale qu’est l’économie privatisée, atténuant ainsi la crise de la reproduction sociale qui est synonyme d’expansion néolibérale. Dans la société d’individus isolés et égoïstes envisagée par le néolibéralisme, la famille traditionnelle est le filet de sécurité ultime ; son autorité sur ses membres est donc activement renforcée.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">L’austérité a déjà ouvert la voie à une telle renaissance des valeurs familiales conservatrices. La baisse des revenus et les taux de chômage élevés ont condamné toute une génération de jeunes à rester économiquement dépendants de leurs parents ; ils sont souvent contraints de vivre avec eux jusqu’à une trentaine d’années. Cela renforce l’autorité morale de la famille patriarcale sur les membres dépendants de la famille.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Cependant, la renaissance des valeurs familiales traditionnelles a également nécessité un soutien extérieur : tout au long des périodes de crise, les médias ont maintenu le peuple grec dans un climat constant de nationalisme, de religion et de panique morale. Des récits réactionnaires homophobes, anti-avortement ou misogynes ont fait leur chemin dans toutes les crevasses de la culture de masse et des hordes d’influenceurs d’extrême droite dans les médias sociaux ont promu la fable selon laquelle la culture patriarcale traditionnelle est l’objet de persécutions politiques de la part de la gauche.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Ce fut le fondement d’un processus continu de construction de « l’ennemi intérieur » comme étant toute personne qui ne contribue pas à la reproduction culturelle et physique de la nation : les mouvements sociaux, les immigrés, les anarchistes, les personnes LGBTQ, les personnes atteintes de maladies mentales, les toxicomanes et les Roms. À côté de la biopolitique de la cellule familiale traditionnelle, il y a la thanatopolitique – une politique de mort – de l’État et des néo-nazis. Aux meurtres très médiatisés du rappeur antifasciste Pavlos Fyssas et du militant des droits des homosexuels Zak/Zackie Kostopoulos, il faut ajouter les milliers d’autochtones et d’immigrés qui sont jugés indignes de vivre et à qui on refuse les droits et l’aide de base, souvent avec des conséquences fatales.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Comme dans de nombreux autres pays, l’austérité en Grèce n’a pas conduit à des solutions positives tournées vers l’avenir, mais à une régression conservatrice accélérée. Malgré l’apparition d’un large consensus social autour des valeurs conservatrices, la classe dirigeante sait que ce nouvel équilibre est très précaire, car la politique de dépossession de la majorité sociale par le capital local et international est loin d’être terminée. Et le prochain cycle de dépossession en Grèce se concentre sur ce qui est le plus cher aux Grecs : le logement.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;"><b>L’intensification de la dépossession des logements...</b></span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">L’effet net des politiques d’austérité en Grèce a été une vaste redistribution des richesses vers le haut. Selon les données de l’ONU, entre 2007 et 2017, malgré des taux de croissance du PIB essentiellement négatifs, le 1 % de la population ayant les revenus les plus élevés a vu ses revenus augmenter de 6 %, tandis que les 40 % les plus faibles ont perdu 44 %.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">En raison de la baisse des revenus, ainsi que des pratiques de prêt irréfléchies des banques en période d’avant-crise, les Grecs ont commencé à avoir des difficultés à rembourser. Les prêts hypothécaires non performants ont explosé, passant de 5 % de tous les prêts hypothécaires en 2008 à 45 % en 2019. La tragédie sociale a été évitée grâce au cadre juridique de protection de la résidence principale mentionné ci-dessus, qui a permis une décote modérée, une renégociation et une subvention des prêts hypothécaires pour les propriétaires à faible revenu surendettés. Malgré cette mesure, à la fin de 2019, 350 000 prêts hypothécaires, d’une valeur de 25 milliards d’euros, étaient toujours en souffrance, ce qui compromet la sécurité du logement pour une grande partie de la population.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Toutefois, la protection des propriétaires n’était pas la seule motivation derrière le cadre de protection de la résidence principale ; cet arrangement a également servi à protéger les intérêts du secteur bancaire. Au plus fort de la crise de la dette, les prix de l’immobilier avaient chuté et la liquidation des actifs hypothéqués aurait donc été très dommageable. Les banques ont dû gagner du temps jusqu’à ce que les prix de l’immobilier remontent. Et cette condition a été remplie en 2018, lorsque, malgré la faible demande intérieure, les prix ont été poussés à la hausse par les pressions croissantes sur le marché immobilier : déploiement de fonds d’investissement immobilier à la suite d’importantes réductions d’impôts, programme du « visa d’or » offrant une résidence aux citoyens non européens qui investissent plus de 250 000 € dans l’immobilier, et surtout, forte augmentation des locations à court terme, notamment par le biais d’Airbnb.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Avec la remontée rapide des prix, les banques ont travaillé d’arrache-pied pour accélérer les saisies et les ventes aux enchères de maisons hypothéquées, ainsi que pour vendre des « paquets » d’actifs déjà saisis à des fonds étrangers. Sous la pression des « partenaires » internationaux de la Grèce, le gouvernement a aboli le premier cadre de protection des résidences principales en mai. Jusqu’à 200 000 maisons sont menacées de saisie au cours de l’année prochaine.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Cela représente une intensification de la tendance à la dépossession des logements qui a déjà changé le visage des villes grecques au cours des dernières années. Koukaki, le quartier de Dimitris Indares, est un exemple de cette tendance. En l’absence de protection des locataires, Koukaki a vu de nombreux locataires jetés dehors, leurs maisons achetées par des investisseurs étrangers ou locaux et transformées en appartements touristiques. Les loyers exorbitants – souvent supérieurs au salaire moyen – chassent les habitants du quartier, vidant ainsi la vie d’un quartier autrefois animé, désormais de plus en plus orienté vers le service aux touristes à la recherche d’une « expérience athénienne authentique ».</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Lors d’une manifestation anti-Airbnb en juillet 2019, des habitants pacifiques ont subi des violences policières non provoquées. L’expulsion de trois squats au petit matin du 18 décembre à l’aide de balles en caoutchouc – l’opération qui s’est terminée par le raid au domicile d’Indares – a fait partie intégrante de l’effort du gouvernement pour réprimer toute résistance contre la gentrification touristique violente. D’autres quartiers, tels que Exarchia, centre du mouvement social, ont des histoires similaires à raconter.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;"><b>…Et à nouveau le renflouement des banques</b></span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">En décembre dernier, le Parlement a approuvé le plan « Hercule » de vente de 30 milliards d’euros de prêts non performants à des fonds, l’État se portant garant. Les prêts seront vendus à une fraction du prix nominal, et les fonds auront toute latitude pour en exiger le remboursement intégral, ce qui entraînera des saisies et des ventes aux enchères de biens immobiliers en garantie, y compris des propriétés commerciales et résidentielles.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Le symbolisme du nom est clair : comme le mythique Hercule a détourné deux rivières pour nettoyer les écuries d’Augeas de tonnes de fumier, de même le gouvernement détourne jusqu’à 12 milliards d’euros de ses réserves pour garantir ces mauvais prêts et nettoyer les comptes des banques. Ce n’est pas simplement « l’argent du contribuable » : c’est l’argent du sang extrait du peuple grec par des mesures extrêmes d’austérité.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Le paradoxe est que, alors que la loi interdit aux banques d’offrir de généreuses décotes et renégociations aux débiteurs, elles sont maintenant autorisées à vendre les créances douteuses à 7 ou 10 % de la valeur nominale pour les sortir de leurs livres de compte, et l’État utilise ses réserves pour garantir ce transfert de richesse à taux réduit vers des fonds étrangers spécialisés dans les « actifs en difficulté ». Le plan « Hercule » constitue donc une recapitalisation indirecte des banques grecques, la quatrième depuis le début de la crise, toujours avec l’argent du contribuable.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;">Ce plan – avec l’abolition imminente de la protection de la résidence principale, la grande vague de saisies immobilières déjà en cours et la vente au rabais de « paquets » de biens immobiliers déjà saisis par les banques à des fonds – constitue une opération bien orchestrée de dépossession des logements en Grèce. Des milliers de familles sont menacées d’expulsion, leurs maisons étant finalement détenues par des sociétés étrangères à des prix bien inférieurs à leur valeur marchande.</span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031; font-size: 15px;">Alors que les acteurs de l’immobilier se préparent à attaquer, le modèle de logement grec – caractérisé par une petite propriété généralisée et un pourcentage élevé de propriétaires occupants – va commencer à s’effriter. Cela ne manquera pas de générer des souffrances humaines, car le contexte est celui d’une montée en flèche des prix des loyers et d’une absence totale d’une politique de logement efficace pour absorber le choc.</span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031; font-size: 15px;">Partout dans le monde, là où le néolibéralisme s’installe, les solidarités sociales s’effondrent, les inégalités s’intensifient et les gouvernements déploient une force de police militarisée, brutale et qui n’a aucun compte à rendre, pour contenir le mécontentement populaire. L’année 2019 a été riche en exemples de ce genre, du Chili et de l’Équateur au Liban et à la France. Dans le contexte grec, l’attaque permanente du gouvernement contre le mouvement des squats a une double fonction : d’une part, elle vise à neutraliser l’« ennemi intérieur » et à éliminer l’un des rares bastions de critique et de résistance à la dépossession, à l’embourgeoisement et à la « rénovation urbaine ». D’autre part, le gouvernement répète les tactiques répressives qu’il va employer dans la vague imminente de saisies de logements, testant les réflexes de la société à la violence extrême et arbitraire, et envoyant un message positif aux « investisseurs » potentiels indiquant qu’aucun effort ne sera épargné pour protéger leur « investissement ».</span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031; font-size: 15px;">Paradoxalement, si la tendance actuelle de dépossession des logements se poursuit, Dimitris Indares et de nombreux citoyens pacifiques comme lui vont se rendre compte que, malgré leurs désirs et leurs aspirations, leur destin est davantage lié à celui des squatteurs d’à côté qu’à celui du gouvernement grec et des organisations financières internationales qu’il sert.</span></p><p><br /></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span data-darkreader-inline-bgcolor="" style="--darkreader-inline-bgcolor: #dcdad7; background-color: white; font-size: 15px;"></span></span></p><p><span data-darkreader-inline-color="" face="AkkuratStd, Arial, Helvetica, sans-serif" style="--darkreader-inline-color: #3c4144; color: #363031;"><span style="font-size: 15px;"><i>Theodoros Karyotis est un sociologue, traducteur et activiste, qui participe à des mouvements sociaux en faveur de l’autogestion, de l’économie solidaire et de la défense des biens communs. Il mène actuellement des recherches sur la propriété immobilière et le logement à Thessalonique, en Grèce.</i></span></span></p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-27158056850247260372020-10-01T12:41:00.002+03:002024-03-11T15:00:08.962+02:00Η σχολική κατάληψη ως κατεξοχήν μαθησιακή διαδικασία<div style="text-align: right;">Θοδωρής Καρυώτης</div><div style="text-align: right;"><span data-darkreader-inline-color="" style="--darkreader-inline-color: #2a2e2f; color: #181a1b; display: inline !important; float: none;">Πρώτη δημοσίευση στο </span><a href="https://www.aftoleksi.gr/2020/09/30/scholiki-katalipsi-os-katexochin-mathisiaki-diadikasia/">Αυτολεξεί</a></div><div style="text-align: right;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjP3I5etlIRcEAnJeLrrybuBhUzRcg39rktOjZ5teqrLqJqmYNI4ea1zDGuFtOFRBCKxgFP3opkLWhlh3H7pJxWqSYO_RiXIciTFN7YXxMuA9w1ONLMBg-dlhwSqjsszhZq_YQRwqDPaUqxf3_IQFGwNw3xlU_n7dzkYy0tHoEO2_FmNd3FDl_3E_q3lQY/s750/m67.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="430" data-original-width="750" height="366" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjP3I5etlIRcEAnJeLrrybuBhUzRcg39rktOjZ5teqrLqJqmYNI4ea1zDGuFtOFRBCKxgFP3opkLWhlh3H7pJxWqSYO_RiXIciTFN7YXxMuA9w1ONLMBg-dlhwSqjsszhZq_YQRwqDPaUqxf3_IQFGwNw3xlU_n7dzkYy0tHoEO2_FmNd3FDl_3E_q3lQY/w640-h366/m67.jpg" width="640" /></a></div><br />Η κριτική που ασκείται στις σχολικές καταλήψεις επειδή «στερούν στα παιδιά το δικαίωμα της γνώσης» και «χάνονται μέρες μαθημάτων» στηρίζεται, ρητά ή άρρητα, στο βαθιά αντιπαιδαγωγικό επικρατές μαθησιακό μοντέλο που έχει ως πρότυπο τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Το μυαλό του παιδιού παρομοιάζεται με έναν σκληρό δίσκο και σκοπός του εκπαιδευτικού συστήματος είναι να γράψει τη μέγιστη ποσότητα πληροφορίας σε αυτόν τον δίσκο πριν το παιδί βγει στον στίβο της ζωής. Όσο πιο πολλά αρχεία (μαθησιακές ύλες) κάνουμε copy-paste (απομνημόνευση-εξέταση), τόσο πιο καλά προετοιμασμένο θα είναι το παιδί. Ο δάσκαλος και το εκπαιδευτικό σύστημα, λοιπόν, είναι απλά το σύστημα αρχείων (file system), που επιβλέπει αυτή τη μεταφορά πληροφορίας. Και όταν η ταχύτητα εγγραφής των δεδομένων (bit/second) δεν μπορεί να αυξηθεί απλά με τη προσθήκη επιπλέον αρχείων (βάλτε κι άλλη ύλη! κι άλλες ασκήσεις!) αναγκαζόμαστε να επεκτείνουμε τη χρονική διάρκεια της μεταφοράς δεδομένων (αγγλικά στο νηπιαγωγείο! τριγωνομετρία στον παιδικό σταθμό!)</div><span><a name='more'></a></span><p></p><p style="text-align: justify;">Υπό αυτό το πρίσμα, έχουν απόλυτο δίκιο οι επικριτές των σχολικών καταλήψεων (μας ρίχνετε τα baud! Ο σκληρός δίσκος των παιδιών μας δεν θα προλάβει να γεμίσει!) Ασχέτως αν θυμούνται την «κατάντια» της εκπαίδευσης μόνο όταν τα παιδιά αρθρώνουν αιτήματα και τον υπόλοιπο καιρό δεν βγάζουν λέξη για το χρόνια υποχρηματοδοτούμενο και υποστελεχωμένο εκπαιδευτικό σύστημα.</p><p style="text-align: justify;">Αυτό το παρωχημένο μαθησιακό μοντέλο, που δεν έχει πλέον καμία επιστημονική και εμπειρική στήριξη, συντηρείται από δύο αντίρροπες αλλά συμπληρωματικές επιθυμίες. Η μία έρχεται «από τα πάνω», και είναι η επιθυμία του κράτους να παραγάγει όχι ολοκληρωμένες προσωπικότητές, με ολόπλευρη παιδεία και κριτική αντίληψη, αλλά εργαζόμενους με εθνική και θρησκευτική συνείδηση. Η άλλη έρχεται «από τα κάτω», και είναι η άσβεστη επιθυμία της ελληνικής οικογένειας για ατομική διαγενεακή κοινωνική ανέλιξη, που διαχρονικά συγχέεται με την πανεπιστημιακή εκπαίδευση –ανεξαρτήτως αν τα πανεπιστήμια έχουν πάψει εδώ και μια εικοσαετία να αποτελούν εφαλτήρια για την επαγγελματική και οικονομική αποκατάσταση. Έτσι, το σχολείο συντηρείται ως ο προθάλαμος του πανεπιστημίου και της εργασιακής ζωής και στον βωμό της αφομοίωσης της ύλης που θα επιτρέψει την πολυπόθητη είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θυσιάζονται οι επιθυμίες του παιδιού, οι κλίσεις του, η προσωπικότητά του, η περιέργειά του, οι κοινωνικές και επικοινωνιακές του δεξιότητες.</p><p style="text-align: justify;">Προτείνω εδώ ότι όχι μόνο δεν αποτελούν οι σχολικές καταλήψεις διατάραξη της μαθησιακής διαδικασίας, αλλά και προσφέρουν μια από τις ελάχιστες αυθεντικές ευκαιρίες για πραγματική, βιωματική, κριτική μάθηση που θα έχουν τα παιδιά μας σε αυτό το παιδαγωγικό πλαίσιο.</p><p style="text-align: justify;">Οι –όποιες– συλλογικές διαδικασίες ακολουθούνται για την έναρξη των καταλήψεων, η διάγνωση της εκπαιδευτικής πραγματικότητας, η διατύπωση των αιτημάτων, η επιχειρηματολόγηση προς τους επικριτές, η αλληλεγγύη γύρω από την περιφρούρηση, η διαχείριση των διαφωνιών και των συγκρούσεων είναι κατεξοχήν μαθησιακές στιγμές, ευκαιρίες για την όξυνση της κριτικής σκέψης και για την ανάπτυξη κοινωνικής συνείδησης και επικοινωνιακών δεξιοτήτων. Ακόμα και για τα παιδιά που διαφωνούν με την κατάληψη, η έκφραση της κριτικής, η διατύπωση αντιπροτάσεων, η εναντίωση σε όποια πτυχή θεωρούν προβληματική αποτελούν μαθησιακές ευκαιρίες που δεν θα έβρισκαν ούτε σε έναν ολόκληρο χρόνο αποστήθισης σχολικών εγχειριδίων. Και όσο περισσότερο οι ύλες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν την ψυχή και το κριτικό τους πνεύμα (κοινωνιολογία, καλλιτεχνικά) απομακρύνονται από το σχολικό πρόγραμμα προς όφελος των «σκληρών» επιστημών, τόσο πιο απαραίτητες γίνονται αυτές οι στιγμές μάθησης που τα ίδια τα παιδιά δημιουργούν.</p><p style="text-align: justify;">Ποτέ δεν ήταν το πρόβλημά μας ότι οι νέες και νέοι που βγαίνουν από τις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης δεν ξέρουν αρκετή γεωμετρία, φυσική ή αρχαία ελληνικά. Το πρόβλημά μας είναι, μάλλον, ότι οι στρατιές των αποφοίτων στερούνται μια ολόπλευρη παιδεία και ένα κριτικό πνεύμα και είναι έτοιμες να παραδοθούν στον άκρατο ατομικισμό και στη μάχη για προσωπική επιτυχία με οποιοδήποτε κόστος για τον συνάνθρωπο. Δεν θέλω να εξιδανικεύσω τις καταλήψεις, είμαι σίγουρος ότι έχουν πολλές προβληματικές πτυχές, αλλά σίγουρα αποτελούν μια στιγμή ανάπαυλας σε αυτή τη στυγνή «εκπαιδευτική» διαδικασία όπου από τη μία άκρη μπαίνουν χαμογελαστά παιδιά και από την άλλη βγαίνουν διαλυμένοι άνθρωποι, κρέας για τα κανόνια της αγοράς εργασίας.</p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-15638362712663108792020-09-28T12:48:00.001+03:002024-03-11T15:00:08.961+02:00Περί φιλελεύθερης ακροδεξιάς<p style="text-align: right;">Θοδωρής Καρυώτης </p><p style="text-align: right;">Πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://www.aftoleksi.gr/2020/09/25/peri-fileleytheris-akrodexias/" target="_blank">Αυτολεξεί</a></p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhhVZHA612-8a0u5gnorZ76SI4lPq0M8InPT3Nu2az8ivZSlkfK6V2seKOx9XOjrv5okX-isXCbNY-jxxUMQAhUtyJrGooDEvn5C7XXZlLocvhrdoKtOYClX-ZxAzk51zhRIe6l65UyXyEYuu7oYyNYdAMUu1M2Nl10AEN_SpYWe1I9AYE9cOzjDk_kuY/s1160/digital-collage-illustrations-danai-gkoni-11-1160x773.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="773" data-original-width="1160" height="426" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhhVZHA612-8a0u5gnorZ76SI4lPq0M8InPT3Nu2az8ivZSlkfK6V2seKOx9XOjrv5okX-isXCbNY-jxxUMQAhUtyJrGooDEvn5C7XXZlLocvhrdoKtOYClX-ZxAzk51zhRIe6l65UyXyEYuu7oYyNYdAMUu1M2Nl10AEN_SpYWe1I9AYE9cOzjDk_kuY/w640-h426/digital-collage-illustrations-danai-gkoni-11-1160x773.jpg" width="640" /></a></div><br />Δώστε βάση σε αυτές τις παραληρηματικές φωνές που με πρόσχημα τον φιλελευθερισμό προωθούν το σκοτάδι. Δώστε βάση επειδή αυτό είναι το μέλλον μας. Αυτοί θα κληρονομήσουν τον καπιταλισμό όπως τον ξέρουμε, αυτοί θα έχουν την αποστολή να τον βγάλουν από τα αδιέξοδά του. Οι Θεοδωρόπουλοι, οι Τζήμεροι, οι Αδώνιδες και οι Μπογδάνοι, που στο ένα χέρι κρατάνε το καρότο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της οικονομικής προόδου και στο άλλο το μαστίγιο του ρατσισμού και της μισανθρωπίας.<span><a name='more'></a></span><p></p><p>Τρίζουν τα κόκκαλα των διανοητών του φιλελευθερισμού, του Mills, του Lock, του Rawls, κάθε φορά που οι παραπάνω σελέμπριτις δηλώνουν φιλελεύθεροι. Γιατί ο φιλελευθερισμός, πέρα από τις οικονομικές του συνδηλώσεις, επιχείρησε κάποτε να αποτινάξει τα δεσμά της δεισιδαιμονίας και του σκοταδισμού και συγκρούστηκε με τύραννους. Με αυτή την παραδοχή δεν προσπαθώ να αποσιωπήσω τα εγκλήματα της φιλελεύθερης ιδεολογίας –με σημαντικότερο τη στήριξή της σε τρεις αιώνες αποικιοκρατίας. Ωστόσο, έστω με μια φορμαλιστική και περιορισμένη αντίληψη, οι ελευθερίες, τα ατομικά δικαιώματα και το δίκαιο υπήρξαν κάποτε έννοιες κεντρικές σε αυτό το ρεύμα σκέψης.</p><p>Οι νεοφιλελεύθεροι, πλέον, κρατούν από τον φιλελευθερισμό μόνο τον ορθολογισμό της αγοράς και απεμπολούν την ελευθερία και τα ατομικά δικαιώματα. Τα αντικαθιστούν με αυταρχισμό, ρατσισμό, μισανθρωπία και ό,τι άλλο μπορούν να δανειστούν από το ρεπερτόριο της ακροδεξιάς.</p><p>Αν πιάσουμε το νήμα από την άλλη άκρη, τα φασιστικά καθεστώτα του 20ού αιώνα μάς είχαν συνηθίσει σε σοσιαλδημοκρατικού τύπου προγράμματα, δηλαδή από τη μία πλευρά εθνοφυλετισμός και αυταρχισμός, από την άλλη –κάποιες έστω– κοινωνικές και οικονομικές παροχές με σκοπό την προστασία της εθνικά προσδιορισμένης κοινότητας στα πλαίσια μιας εθνικής οικονομίας. Το μοτίβο επιβιώνει στα κλασικά εθνικοσοσιαλιστικά κόμματα, όπως η Χρυσή Αυγή και οι παραφυάδες της. Ο φασισμός του 21ου αιώνα όμως είναι νεοφιλελεύθερος, δηλαδή η βάση των διακρίσεων δεν είναι πρωτίστως εθνοφυλετική, αλλά οι πληθυσμοί ταξινομούνται ανάλογα με τη δυνατότητά τους να προσαρμοστούν στο ανταγωνιστικό περιβάλλον της καπιταλιστικής αγοράς, να αναπτύξουν το «ανθρώπινο κεφάλαιό» τους, να γίνουν παραγωγικοί και να προκόψουν. Όσοι και όσες δεν τα καταφέρνουν αποτελούν πλεονάζοντα πληθυσμό καταδικασμένο σε επισφάλεια, αποστερημένο από κάθε δικαίωμα. Φυσικά τα νέα αυτά κριτήρια ταξινόμησης διαπλέκονται με τον καθαρόαιμο σωβινισμό/ρατσισμό και ενισχύονται από αυτόν, αφού οι μη δυτικοί πληθυσμοί, οι μειονότητες, οι φτωχοί, οι γυναίκες, οι ΛΟΑΤΚΙ κτλ., αντιμετωπίζονται ως εξ ορισμού ανορθολογικοί, οπισθοδρομικοί, παραδομένοι στα πάθη τους, ανίκανοι για προκοπή, και άρα καταδικασμένοι σε βοηθητικούς ρόλους στην καλύτερη περίπτωση ή στα ξερονήσια και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη χειρότερη.</p><p>Είπα πιο πάνω ότι οι Τζήμεροι και οι Μπογδάνοι θα κληρονομήσουν τη γη. Αυτό είναι το προφίλ των μελλοντικών κυβερνώντων. Κι αυτό επειδή ο καπιταλισμός, όπως τον ξέρουμε, έχει ξεμείνει από καύσιμα όσον αφορά την ένταξη και συμπερίληψη του πλειοψηφικού κομματιού του πληθυσμού στην κοινωνική ζωή.</p><p>Κάποτε τη συναίνεση των πολλών την αντλούσε μέσα από την αναδιανομή υπέρ των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων –μέσα από το κράτος ευημερίας στον βορρά, μέσα από το πελατειακό σύστημα και την οικογένεια στη Μεσόγειο. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, εξασφάλιζε τη συναίνεση μέσα από τη επικράτηση του καταναλωτισμού στις δυτικές κοινωνίες και την υπόσχεση γενικευμένης ευημερίας μέσα από την ελεύθερη αγορά. Αυτό το παραμύθι κατέρρευσε ανεπιστρεπτί μαζί με τις τράπεζες το 2008.</p><p>Ο καπιταλισμός δεν έχει τίποτα να προσφέρει ως αντάλλαγμα στους ανθρώπους πλέον, πέρα από χρέος, οικολογική καταστροφή, ανέχεια και δυστυχία. Και η μόνη απάντηση που του απομένει είναι ο αυταρχισμός, ο εθνικισμός, ο κοινωνικός διχασμός, το καθεστώς εξαίρεσης, το μίσος και ο πόλεμος. Η αποστολή των Μπογδάνων και των Αδώνιδων, λοιπόν, είναι να στρέψουν τη λαϊκή οργή που γεννούν οι πολλαπλές αποτυχίες του καπιταλισμού μακριά από τους πραγματικούς υπαίτιους και πίσω στον συνάνθρωπο. Να φτιάξουν δηλαδή μια κοινωνία κανιβάλων, καλύπτοντάς τη με ένα πέπλο προόδου, τάξης και ευημερίας.</p><p>Προφανώς, ούτε ο φασισμός ούτε οι ακροδεξιές τηλεπερσόνες είναι κάτι καινούριο στην Ελλάδα. Ωστόσο, μέχρι πρότινος η κυρίαρχη μορφή του φασισμού ήταν η χυδαία, τραμπουκική και κατ’ επίφασιν αντισυστημική εκδοχή του, που ενσαρκώνει η Χρυσή Αυγή. Όπως και σε άλλες χώρες, βρισκόμαστε πιθανόν μπροστά σε μια μεταστροφή. Έχοντας νικήσει κατά κράτος το αντίπαλο δέος –την ευρύτερη Αριστερά και τα κοινωνικά κινήματα– ο φασισμός φοράει γραβάτα, θεσμοποιείται, εναγκαλίζεται με τα κυρίαρχα νεοφιλελεύθερα ιδεολογήματα, αποκτά στοιχεία μαζικότητας και εκτοπίζει στον δημόσιο λόγο την άλλοτε «σοβαρή» και «μετριοπαθή» Δεξιά.</p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-49889923016743943832020-03-17T13:28:00.007+02:002024-03-11T15:00:08.964+02:00Η πανδημία του Covid-19 θα μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε το κοινό μας πεπρωμένο<p style="text-align: justify;"><b>Θοδωρής Καρυώτης </b></p><p style="text-align: justify;">Πρώτη δημοσίευση στο <a href="https://thepressproject.gr/i-pandimia-tou-covid-19-tha-mas-voithisi-na-syniditopiisoume-to-kino-mas-pepromeno/" target="_blank">ThePressProject</a></p><p style="text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi36zJsyyeUfydUTjQ1Yszvtjc5khWwpISmxJdXbEOMUWCoOpKgcw4Rud09f0Es3os5aJ2GwO7PNxhNddBp56qAWQzcrEAMHOmP8kMCmlyfHJFWpFwNnTazR_sK_MGJzfVv0oe83THrmVTv5NMQoreBGEbYVNJi5cofGuRNZJm6Cx8mi1ncxpR0lxDWeFw/s697/IMG_1928.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="441" data-original-width="697" height="404" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi36zJsyyeUfydUTjQ1Yszvtjc5khWwpISmxJdXbEOMUWCoOpKgcw4Rud09f0Es3os5aJ2GwO7PNxhNddBp56qAWQzcrEAMHOmP8kMCmlyfHJFWpFwNnTazR_sK_MGJzfVv0oe83THrmVTv5NMQoreBGEbYVNJi5cofGuRNZJm6Cx8mi1ncxpR0lxDWeFw/w640-h404/IMG_1928.jpg" width="640" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Έχουμε πλέον συνειδητοποιήσει ότι η πανδημία που έχουμε μπροστά μας αποτελεί πρωτόγνωρη πρόκληση για τη δημόσια υγεία, το εύρος των συνεπειών της οποίας δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε. Εν δυνάμει, αυτή η κρίση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή πολλών από εμας, αλλά και να δημιουργήσει μεγάλη αναστάτωση στον κοινωνικό και οικονομικό μας βίο, με επιπτώσεις που θα έχουν διάρκεια.</div><span><a name='more'></a></span><p></p><p style="text-align: justify;">Πολλές φωνές προειδοποιούν ότι την πανδημία μπορεί να ακολουθήσει μια παγκόσμια οικονομική κρίση εξίσου βαθιά με εκείνη του 2008 ή περισσότερο. Όσο κι αν η ευθύνη αποδοθεί στον κορονοϊό, οι προϋποθέσεις υπήρχαν εδώ και χρόνια, και το μόνο που χρειαζόταν ήταν μια σπίθα που να πυροδοτήσει την κατάρρευση. Η πραγματική διαρκής κρίση είναι το οικονομικό σύστημα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, που αδυνατεί να βρει ικανοποιητικά κέρδη στις παραδοσιακές παραγωγικές δραστηριότητες και αναζητά ευκαιρίες σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής, με την εμπορευματοποίηση όσων έχουμε κοινά σαν κοινωνία, με την οικιοποίηση των καρπών του κοινού μας μόχθου. Αυτό που παρουσιάζεται ως ανάπτυξη μοιάζει όλο και περισσότερο με την απομύζηση του κοινού πλούτου: σήμερα με την κατάσχεση των κατοικιών των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, αύριο με την αλόγιστη εξόρυξη των φυσικών πόρων, μεθαύριο με την ιδιωτικοποιηση των μικρών μας κατακτήσεων στον τομέα της υγείας και της παιδείας. Η διαιώνιση αυτού του παραλογισμού δεν μπορεί παρά να δημιουργεί συνεχείς κρίσεις, αφού η απομύζηση αυτή καταστρέφει την ίδια την υλική βάση της κοινωνικής μας ζωής.</p><p style="text-align: justify;">Όσο οι διαθέσιμοι πόροι λιγοστεύουν, οι ανισότητες μεγεθύνονται και τα δίκτυα αλληλεγγύης καταρρέουν, τόσο γενικεύεται ο ανταγωνισμός και η αντιπαλότητα ως κοινωνική συνθήκη. Και όσο πιο απομονωμένοι και ανήμποροι αισθανόμαστε, τόσο πιο ευάλωτοι είμαστε σε αναχρονιστικές ιδέες που υπόσχονται την επιστροφή σε μια μυθική εθνική κοινότητα. Ιδεολογίες μίσους που στερούν την ανθρώπινη ιδιότητα σε τμήματα του πληθυσμού, ανατροφοδοτουν τις ταξικές, έμφυλες και φυλετικές ανισότητες και προλειαίνουν το έδαφος για τον πόλεμο και τη δυστυχία που ήδη ταλάνισε τον πλανήτη το πρώτο μισό του προηγούμενου αιώνα.</p><p style="text-align: justify;">Η παρούσα ελληνική κυβέρνηση συνοψίζει χαρακτηριστικά την αυταρχικη τακτική στην οποία εχει στραφεί ο νεοφιλελευθερισμός. Κάθε φορά που γίνεται εμφανής η πλήρης αδυναμία της να εγγυηθεί την κοινωνική συνοχή, καλεί στην εθνική ομοψυχία, δημιουργεί εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς, και εξαπολύει τα σώματα ασφαλείας πάνω τους. Αυτή είναι η τακτική που θα υιοθετηθεί στην παρούσα πανδημία και στην οικονομική κρίση που πιθανότατα θα ακολουθήσει. Μια τακτική «διαίρει και βασίλευε», όπου οι κοινωνικές ομάδες στρέφονται η μία ενάντια στην άλλη και ο αυταρχισμός λύνει όλα τα υπόλοιπα προβλήματα.</p><p style="text-align: justify;">Σήμερα, μπροστά στην υγειονομική απειλή, καλούμαστε διεθνώς να συσπειρωθούμε γύρω από πολιτικές ηγεσίες που, ενώ διατυμπανίζουν τα μέτρα που έχουν λάβει για την αντιμετώπιση της πανδημίας και καλούν τους πολίτες να αναλάβουν «ατομική ευθύνη», μετρούν δεκαετίες συστηματικής απαξίωσης των δημόσιων υποδομων υγείας. Ακόμα και μπροστά στον κίνδυνο, η ευημερία των ανθρώπων δεν υπερτερεί αυτονοήτα της ευημερίας των αριθμών. Εγκλωβισμένες σε μια σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία, οι χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας παρακαλούν για «δημοσιονομικό χώρο» ώστε να θωρακίσουν τους πληθυσμούς τους ενάντια στην πανδημία.</p><p style="text-align: justify;">Αναμφισβήτητα, μια μερίδα του πληθυσμού είναι πολύ καλύτερα προστατευμένη από τους υπόλοιπους από τις επιπτώσεις της κρίσης αυτής. Όχι μόνο αυτό, αλλά και είναι έτοιμη για άλλη μια φορά να αδράξει τις «ευκαιρίες» που η κρίση δημιουργεί, ευκαιρίες πλουτισμού πάνω στην κακοτυχία των άλλων.</p><p style="text-align: justify;">Όλοι οι υπόλοιποι, όμως, παρά τη λιγότερο ή περισσότερο ευνοϊκή θέση στην οποία μας έχει βρει η εναρξη της πανδημίας, είμαστε συνδεδεμένοι σε ένα κοινό πεπρωμένο. Οι τύχες μας θα καθοριστούν από την ετοιμότητα μας, από τις υποδομές μας, από την ποιότητα και το βάθος των κοινωνικών μας δεσμών, από τον βαθμό στον οποίο θα διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας. Όταν η απομόνωση λήξει, θα κληθούμε να αναλάβουμε όχι μονο ατομική ευθύνη, αλλά και ευθύνη ο ένας για τον άλλον. Η αλληλεγγύη θα πρέπει να ανθίσει και πάλι σε ένα τοπίο όπου, όπως και σε όλη τη δεκαετία της κρίσης, το μονοπώλιο της ενημέρωσης διασπείρει τον φόβο του άλλου, εξυμνεί τον ατομικισμό και εγκλωβίζει όλες τις μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης σε άκαμπτες ιεραρχικές φόρμες.</p><p style="text-align: justify;">Ας συλλογιστούμε σε τι φαινόμενα θα μπορούσε να οδηγήσει η ίδια ανθρωποφαγική μανία που βγάζει οπλοφόρους πολίτες στα ελληνοτουρκικά σύνορα για να κυνηγήσουν και να βασανίσουν ανυπεράσπιστους ανθρώπους, αν οι συνθήκες το φέρουν να βρεθούμε σε αληθινά διλήμματα ζωής και θανάτου, με ελλείψεις σε είδη πρώτης ανάγκης ή σε κλίνες περίθαλψης. Ενας πραγματικός κίνδυνος που ελλοχεύει είναι αυτό το ολισθηρό μονοπάτι προς τον κοινωνικό κανιβαλισμό. Μόνο η συνειδητοποίηση του κοινού μας πεπρωμένου μπορεί να μας απομακρύνει από τις ατομικές λύσεις και από την στοχοποίηση των πιο αδύναμων, να περιθωριοποιήσει τις δυνάμεις του μίσους και της απανθρωπιάς.</p><p style="text-align: justify;">Η κρίση που έχουμε μπροστά μας μπορεί να γίνει και κρίση του νεοφιλελευθερισμού, να καταδείξει τον παραλογισμό μιας κοινωνίας “όλων εναντίον όλων”. Η πανδημία θα εκβάλλει πιθανότατα σε μια διαφορετική κανονικότητα, σε νέες πολιτικές ισορροπίες, σε συλλογικές συνειδητοποιήσεις. Θα μας προσκαλέσει να ξανασκεφτούμε τους όρους της κοινωνικής μας συνύπαρξης και να επαναπροσδιορίσουμε τις ανάγκες και προτεραιότητες μας. Να αποφασίσουμε να δώσουμε τέλος στην αντιπαλότητα, να ξαναχτίσουμε συλλογικά και υπομονετικά σχέσεις αλληλεγγύης και εγγύτητας, και να υπερασπιστούμε ό,τι έχουμε κοινό απέναντι στις συνεχιζόμενες απόπειρες υφαρπαγής.</p>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-61199959422428612282020-01-07T17:00:00.002+02:002024-01-23T16:08:30.859+02:00Repression, eviction and dispossession in New Democracy’s Greece<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMmKwtVHlSK7wfCt2qEtMk1EXfIlkJc92bpoHvfyPIf5YE_8o7phGWOECkeQlNwNTTYIeNARmwdfIhrZ8RSZdn1ttGUjg0NmgB_WqPhjWOaLGnDxQNn_xqKUvYxzhHscGnFmxQZfoiVbo/s1600/grigodemonstrator.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="518" data-original-width="768" height="268" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMmKwtVHlSK7wfCt2qEtMk1EXfIlkJc92bpoHvfyPIf5YE_8o7phGWOECkeQlNwNTTYIeNARmwdfIhrZ8RSZdn1ttGUjg0NmgB_WqPhjWOaLGnDxQNn_xqKUvYxzhHscGnFmxQZfoiVbo/s400/grigodemonstrator.jpg" width="400" /></a>
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;">The latest attack on the squatting movement in Greece is the preamble for a massive operation of housing dispossession by the right-wing government.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;"><br /></span></div>
<div style="text-align: right;">
Theodoros Karyotis</div>
<div style="text-align: right;">
First published in <a href="https://roarmag.org/essays/squat-eviction-house-dispossession-greece/" target="_blank">ROAR Magazine</a><br />
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Dimitris Indares was still in his pyjamas when the police knocked on his door in the neighborhood of Koukaki, in Athens, in the early hours of Wednesday, December 18. Not long after that, he was lying down on the floor of his home’s terrace, with a Special Operations policeman’s boot on his head. He and his two adult sons were beaten up, handcuffed, blindfolded and taken under police custody. What was Indares’ crime? He had refused to let the police go through his home without a warrant in its operation to evict the squat that was right next door.<span><a name='more'></a></span></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Indares’ profile is not that of a squatter. A 55-year old film director and film school teacher, a homeowner, politically moderate with conservative views, working hard to get his sons through university. One could say he is a typical member of the Greek educated middle class and a typical voter of the governing New Democracy party. This fact didn’t stop the police from pressing fabricated criminal charges against him, accompanied by an operation of false accusations and defamation.<span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">The Minister of Citizens’ Protection himself unashamedly lied that the police had a warrant, that Indares resisted arrest and tried to snatch the gun off a police officer, that his two sons were inside the squat next door and had attacked the police. Despite many testimonies to the contrary and a leaked audio recording of the moment Indares was being detained which disproves the accusations, the minister’s fabrications were repeated at full force by the government’s propaganda machine: the mass media owned by a handful of oligarchs allied with the governing party.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Even when Nikos Alivizatos, the Ombudsman for Police Violence appointed a few months earlier by the minister himself, threatened to resign in light of the evidence of police brutality, the mainstream press was quick to dismiss the Constitutional Law professor as a leftist who sides with squatters.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Indares’ case got a lot of publicity, with many denouncing the fabrications. Meanwhile, the government and its opinion makers refused to back down. What is of concern here is that this massive wave of support came only when an “average family man” had his civil liberties violated.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Since New Democracy was elected with a “law and order” agenda last July, the police have been acting like an occupation army in Greek cities, routinely violating human rights and dignity. Arbitrary detentions, torture, beatings, teargas attacks, raids in cinemas and nightclubs, public humiliation, verbal abuse, have been the order of the day.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Even so, as long as the arbitrary violence of the police was directed towards protesters, youth, students, squatters, homosexuals, immigrants or the marginalized, the reaction of the public opinion to daily gross human rights violations was at best timid. Sadly, such abhorrent practices are made possible by the active or passive support of a part of Greek society who have been convinced that in the battle against the internal enemy all means are legitimate, even the violation of constitutional rights and human dignity.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Indares himself, in press statements after he was released pending trial, appeared confused as to what really hit him. He is obviously appalled by the campaign of defamation against him, but he seems to consider himself the innocent victim of a just war. In the leaked audio recording of the moment of his arrest, he is heard reproaching the police of “acting like anarchists,” even though the possibility that anarchists break into his home, beat him up and kidnap him is non-existent. In his desire to remain equidistant, Indares does not acknowledge the arbitrary nature of police repression nor the reality-distorting function of the mass media, as long as peace-loving, hard-working, everyday people like him remain immune from this violence.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">But it is precisely peace-loving everyday citizens like him who have most to lose in this new cycle of dispossession in Greece.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">THE “LAW AND ORDER” DOCTRINE</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Nowadays in Greece, nothing reminds us anymore of the multitudinous and diverse mobilizations of 2010–15 against the structural adjustment program. However, material conditions have not improved for the majority of the population, nor have the austerity policies been reversed. Rather, austerity has been “naturalized”: it is no longer seen for what it is — a massive operation of wealth transfer from the popular classes to national and international capital — but as a natural disaster, much like a flood that sweeps everything away and leaves one to rebuild from scratch.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Syriza’s tenure in government has contributed greatly to this condition. Notwithstanding its overdue socially progressive reforms in matters of individual rights, Syriza’s inability to challenge austerity and its continuation of dispossessive policies have had a “TINA effect” — convincing the population that there is no alternative to austerity. The only possible course of action, they are led to believe, is to elect the political force that can best manage it; and the mass media, shifting the agenda to the familiar tropes of security, immigration and nationalism, have convinced most voters that the best manager of austerity is the right-wing New Democracy of Kyriakos Mitsotakis, which won the July elections by a landslide.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Mitsotakis, stemming from a long line of politicians, was born with a silver spoon in his mouth. In 1999, fresh out of his studies at Harvard and Stanford, he got a job as an investment fund manager in Athens using his father’s connections, earning the equivalent of €10,000 a month. In the past decade, he has gained publicity as the heir apparent who comes to invigorate the discredited old regime. What others would call privilege and nepotism, he has marketed as “excellence”: this was the rallying cry of his electoral campaign, along with the promise of enforcing law and order.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqDyuJHP8Wd8YL6SQ6dF8lu_nInZekb4auFAzH9wnb8ntGm4teOofeBVASI0uxEwn0ZZSlKTIz-PYGgU30-yuisOb783sGHYu8f9wDWtsTjY4xGpBLu9Apt1v8VolGDM87Ai-Z6HV96S0/s1600/79414144_10162745412070581_710294587536572416_o.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="960" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqDyuJHP8Wd8YL6SQ6dF8lu_nInZekb4auFAzH9wnb8ntGm4teOofeBVASI0uxEwn0ZZSlKTIz-PYGgU30-yuisOb783sGHYu8f9wDWtsTjY4xGpBLu9Apt1v8VolGDM87Ai-Z6HV96S0/s400/79414144_10162745412070581_710294587536572416_o.jpg" width="400" /></a><span style="font-family: inherit;">The present incarnation of the New Democracy party is an alliance between its neoliberal and extreme right currents, marginalizing the center-right current that was dominant in the 2000s. Mitsotakis and his troupe of entitled aristocratic technocrats have surrounded themselves with ultra-conservative, fear-mongering, moralizing, flag-waving television personalities.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">It should be noted that this is not a temporary alliance around power sharing, but one based on a solid joint project. The common ground of the two factions is a kind of social Darwinism, in which appeals to economic rationality are alternated in the government’s discourse with racist and sexist truisms to justify and naturalize its repressive and exclusionary policies. Moreover, both factions agree on the reinforcement of conservative values and the traditional family structure as the institution that will absorb the permanent social shocks of the post-memorandum era.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Besides its technocratic discourse and its promise of economic growth, New Democracy has employed a divisive anti-communist rhetoric reminiscent of the Cold War, along with a historical revisionism that seeks to write popular resistance out of the country’s recent history. Through nationalist, xenophobic and homophobic narratives they have managed to poach voters from neo-Nazi party Golden Dawn, which, cornered by the actions of the anti-fascist movement, an ongoing trial, internal division and the rise of new political formations in the extreme right, failed to enter the parliament in July, for the first time since 2012.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">On that account, the “law and order” doctrine is a vital part of the government’s strategy. Like with previous governments, its capacity to exercise its own policy is extremely limited, as, despite the formal end of the bailout “memoranda,” economic and foreign policies are still dictated by the country’s “partners” and “allies,” and there is constant monitoring and assessment of legislation and fiscal outcomes by foreign externally appointed bodies. “Internal security,” then, is the only field where the government can actually apply its energies and legitimize its power in the eyes of their increasingly conservative electoral clientele.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">The deployment of police forces in urban areas has therefore been made into a great spectacle, with the anarchist movement identified as the primary adversary. The notoriously heavy-handed Minister of Citizen’s Protection Michalis Chrisohoidis gave a 15-day ultimatum to all squatters to voluntarily vacate their buildings or face forceful eviction.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">The ultimatum was calculated to expire on December 6, the anniversary of the murder of Alexis Grigoropoulos by the police in 2008, a date that regularly attracts crowds of protesters in city centers. However, the plan backfired after the Koukaki evictions; faced with increased mobilization and widespread criticism of police violence, the minister had to put the plan on hold to redefine his repressive tactics.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">SQUATTING IN THE LAND OF SMALL PROPERTY</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Incidentally, it were the 2008 riots that incubated Greece’s squatters movement; squatting has persisted as a practice of popular self-organization in the years of mobilization that followed. Today there are hundreds of squats in Greece, among them housing for locals and immigrants, social centers, urban farms and factories.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Squats are an important part of the social infrastructure put in place by contestational movements that seek to liberate human activity and sociality from commercialization and consumerism, and try out structures of plural decision making and coexistence. Despite their experimental and incomplete character, squats are a living reminder that there can be social spaces and relations outside the rule of capital, outside the cycle of work-consumption-sleep.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Squats have also been places where locals and immigrants coexist and asylum seekers create their own structures of self-support, as a hands-on response to the inhumane conditions imposed on newcomers in refugee camps. The consensus among all memorandum-era governments is that social alternatives should be repressed. The present campaign of evictions, therefore, is an intensification of the tactics of previous governments, including that of Syriza.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Even though the vast majority of squatted spaces are abandoned and neglected buildings belonging to the state, private foundations, rich heirs or the church, small property owners have come to see squatting as an affront to their own interests. This may be due to the fact that small real estate property is foundational in Greek society. After the Second World War, in contrast to the social housing policies of northern Europe, the Greek state actively promoted self-construction, viewing real estate property as the equalizing factor that would guarantee national reconciliation among a people deeply divided and scarred by the Civil War.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">As a result, Greece is characterized by the dispersion of small ownership and one of the highest rates of owner occupancy in Europe, even when one-fourth of the population is propertyless and condemned to a very volatile rental sector with no housing policies in place as a safety net. Although the austerity measures have turned real estate property from an asset into a liability through overtaxation and the decrease of real estate prices, property is still a major signification in the imaginary of progress for a majority of Greeks.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Real estate property, then, signifies much more than a home. It is a family’s measure of success, their means of social mobility, the asset to transfer to the next generation, and, in the absence of adequate state welfare policies, their hedging against an uncertain future. This may go a long way in explaining the principled opposition of most Greeks to the practice of squatting, despite the fact that small family property is never the target of squatters. But it may also help explain the fact that since the beginning of the crisis, a special insolvency law protects the mortgaged primary residence of low-income debtors in arrears from foreclosure and liquidation by banks.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Although in many cases foreclosures still have gone through, this arrangement has helped maintain social peace by preventing mass evictions of working and middle-class families. Since the family has such a prominent position in Greece and has borne the weight of the structural adjustment, all governments so far, regardless of political orientation, have respected this arrangement. Things, however, are about to change.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">FAMILY TROUBLES</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">The preeminence of the family on the Greek socioeconomic plane is not due to a supposedly family-centric Greek “psyche”, but it is the product of a historical “familistic” mode of economic development, in which the extended family unit was made responsible for the protection and welfare of its members and took on reproductive tasks that in northern European countries were carried out by the welfare state.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">In the second half of the 20th century, this carefully designed and implemented model of development allowed Greece to achieve high rates of economic growth based on cheap labor with a minimal cost for the state and employers. In this context, clientelism, tax evasion, corruption, laxity in the enforcement of regulations, and other Greek “peculiarities” were not pathological behaviors, as economic manuals would have us believe, but perfectly rational, state-sanctioned adaptive behaviors of the family, which sought to compete and maximize its wealth in order to provide welfare to its members, in the absence of any other mechanism of redistribution.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">The unhealthy side effects of such an arrangement came to light in the late 2000s, with a great volume of theoretical and artistic works criticizing the oppressive patriarchal structure of the Greek family. The epitome of such criticism can be found in the filmmaking movement known as “Greek weird wave,” kickstarted by Giorgos Lanthimos’ award-winning film Dogtooth, a parable for the claustrophobic and reality-bending complications of the co-dependent patriarchal family. A will to criticize and overcome the traditional family formation and celebrate new identities and social arrangements was evident in the mobilization and experimentation of the social movements in the following decade.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">This criticism, however, was short-lived. For the alliance of neoliberals and extreme right-wingers that is currently ruling the country, the recomposition of the traditional family is a central piece. The extreme right’s reasons for this are clear: the patriarchal family is the basic biopolitical laboratory of the nation, reinforcing the reproductive tasks of women, policing the aspirations and behaviors of its members, enforcing the “correct” gender and sexual orientation, the one language and religion.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">For neoliberals, the reasons are slightly more profound: despite neoliberalism’s discursive emphasis on the rational self-made individual, the family is still the structure that is entrusted with facilitating its designs of privatization and eradication of all welfare provisions. On top of the gendered unpaid care work, the family, through investment, indebtedness and internal redistribution, will yet again absorb the shocks of structural adjustment and shield its members in the all-out war that is the privatized economy, thus mitigating the social reproduction crisis that is synonymous with neoliberal expansion. In the society of self-serving isolated individuals envisioned by neoliberalism, the traditional family is the ultimate safety net; thus its authority over its members is actively reinforced.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Austerity has already paved the way for such a revival of conservative family values. Shrinking incomes and high unemployment rates have condemned an entire generation of young people to remain economically dependent on their parents; they are often forced to live with them until well into their thirties. This reinforces the moral authority of the patriarchal family over the dependent family members.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">However, the revival of traditional family values has also required external reinforcement: throughout the times of crisis, the mass media have kept the Greek people on a steady diet of nationalism, religion and moral panic. Reactionary homophobic, anti-abortion or misogynistic narratives have made their way into every crevice of mass culture and hordes of extreme-right social media influencers have been promoting the fable that traditional patriarchal culture is the object of political persecution by the left wing.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">This was the substrate for a continuous process of constructing the “internal enemy” as anyone who does not contribute to the cultural and physical reproduction of the nation: social movements, immigrants, anarchists, LGBTQ persons, people battling with mental illness, drug addicts and the Roma. Along with the biopolitics of the traditional family cell, run the thanatopolitics — a politics of death — of the state and the neo-Nazis. To the well-publicized murders of antifascist rapper Pavlos Fyssas and queer rights activist Zak/Zackie Kostopoulos, one should add the thousands of locals and immigrants who are deemed undeserving to live and are denied basic rights and assistance, often with fatal consequences.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Like in many other countries, austerity in Greece has not led to forward-looking positive solutions, but to an accelerated conservative retrogression. Despite the appearance of a wide social consensus around conservative values, the ruling class knows that this new equilibrium is very delicate, since the politics of dispossession of the social majority by local and international capital is far from over. And the next round of dispossession in Greece concentrates on what Greeks hold most dear: housing.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">STEPPING UP HOUSING DISPOSSESSION…</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">The net effect of austerity policies in Greece has been a large-scale upwards redistribution of wealth. According to UN data, between 2007 and 2017, despite mostly negative GDP growth rates, the top 1 percent of the population has seen its income increase by 6 percent, while the bottom 40 percent lost 44 percent.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Owing to shrinking incomes, as well as to the banks’ frivolous lending practices in pre-crisis times, Greeks started missing payments. Non-performing mortgages went through the roof, from 5 percent of all mortgages in 2008 to 45 percent in 2019. Social tragedy was averted by the above mentioned legal framework of protection of the primary residence, which allowed for a moderate haircut, a renegotiation and a subsidy of mortgages for low-income overindebted homeowners. Despite this measure, however, in late 2019, 350.000 mortgages, worth €25 billion, were still in arrears, jeopardizing housing security for a great part of the population.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Protecting homeowners, however, was not the only motivation behind the primary residence protection framework; this arrangement served to also protect the interests of the banking sector. At the height of the debt crisis, real estate prices had plummeted, and therefore liquidation of the mortgaged assets would have come at a great loss. Banks needed to buy time until real estate prices rose again. And this condition was met in 2018, when, despite low domestic demand, prices were pushed up by rising pressures on the real estate market: the deployment of Real Estate Investment Trusts following significant tax breaks, a “Golden Visa” program offering residence to non-EU citizens who invest more than €250,000 in real estate, and, importantly, a sharp rise in short-term rentals, especially through Airbnb.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5_KCVkIZstMJCNk_bJ7N1VpnHpA26V7KgKv7vAf_KpjET0XFTQssP-jWkZkkVDxpeWgrJ6Nd2cExGu8rlE30A0cZtXY6ouTmo3o3bpvqEZQvgjyJZUVF1d5LcWsydRVuX4S-goR2Q8P0/s1600/Giannis-Papanikos-Shutterstock.com-small.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1067" data-original-width="1600" height="266" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5_KCVkIZstMJCNk_bJ7N1VpnHpA26V7KgKv7vAf_KpjET0XFTQssP-jWkZkkVDxpeWgrJ6Nd2cExGu8rlE30A0cZtXY6ouTmo3o3bpvqEZQvgjyJZUVF1d5LcWsydRVuX4S-goR2Q8P0/s400/Giannis-Papanikos-Shutterstock.com-small.jpg" width="400" /></a><span style="font-family: inherit;">With prices rapidly rising again, banks have been hard at work accelerating foreclosures and auctions of mortgaged homes, as well as selling “packages” of already foreclosed assets to foreign funds. Under pressure by Greece’s international “partners,” the government is abolishing the first residence protection framework this May. Up to 200,000 homes are threatened with foreclosure over the next year.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">This represents an intensification of the trend of housing dispossession that has already changed the face of Greek cities over the past few years. Koukaki, Dimitris Indares’ neighborhood, exemplifies this trend. In the absence of renters’ protection, Koukaki has seen many renters thrown out, their homes bought by foreign or local investors and turned into tourist flats. Exorbitant rents — often higher than the average wage — drive locals out of the neighborhood, thus sucking the life out of a once lively area, now increasingly oriented to servicing tourists seeking out the “authentic Athenian experience.”</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">At an anti-Airbnb demonstration in July 2019, peaceful neighbors were met with unprovoked police violence. The eviction of three squats in the early morning of December 18 using rubber bullets — the operation that ended up with the raid at Indares’ home — has been integral to the government’s effort to quell all resistance against violent touristification. Other neighborhoods, such as social movement hub Exarchia, have similar stories to tell.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">…AND BAILING OUT THE BANKS, AGAIN</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Last December the parliament approved the “Hercules” plan to sell €30 billion worth of non-performing loans to funds, with the state acting as the guarantor. Loans will be sold at a fraction of the nominal price, and the funds will be given free rein to demand repayment in full, which will result in foreclosures and auctions of real estate collateral, including both commercial and residential properties.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">The symbolism of the name is clear: as the mythical Hercules diverted two rivers to clean the stable of Augeas of tons of manure, similarly the government is diverting up to €12 billion of its reserves to guarantee these bad loans and clean up the banks’ accounts. This is not simply “taxpayer’s money”: this is blood money extracted from the Greek people through extreme austerity measures.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">The paradox is that while banks are prohibited by law to offer generous haircuts and renegotiations to debtors, they are now allowed to sell the bad loans at even 7 or 10 percent of the nominal value to get them off their books, and the state uses its reserves to guarantee this cut-rate transfer of wealth to foreign funds specialized in “distressed assets”. The “Hercules” plan, then, constitutes an indirect recapitalization of Greek banks, the fourth since the beginning of the crisis, again using the taxpayer’s money.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">This plan — along with the impending abolition of primary residence protection, the big wave of housing foreclosures that is already underway, and the fire sale of “packages” of already foreclosed real estate by banks to funds — constitutes a well-orchestrated operation of housing dispossession in Greece. Thousands of families are threatened with eviction, with their homes ultimately possessed by foreign corporations for prices well below their market value.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">As real estate players are preparing to attack, the Greek housing model — characterized by widespread small property ownership and a high percentage of owner occupancy — will begin to falter. This is certain to generate human suffering, as the context is one of skyrocketing rental prices and a complete absence of effective housing policies to absorb the shock.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Throughout the world, wherever neoliberalism takes hold, social solidarities break down, inequality intensifies and governments deploy a militarized, brutal and unaccountable police force to contain popular discontent. 2019 has been replete with such examples, from Chile and Ecuador to Lebanon and France. In the Greek context, the ongoing attack of the government on the squatting movement has a dual function: on the one hand, they aim to neutralize the “internal enemy” and eliminate one of the few bastions of criticism and resistance to dispossession, gentrification and “urban renewal.” On the other hand, they are rehearsing the repressive tactics they are going to employ in the impending wave of housing foreclosures, testing society’s reflexes to extreme and arbitrary violence, and sending a positive message to potential “investors” that no effort will be spared in protecting their “investment.”</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: inherit;">Paradoxically, if the current trend of housing dispossession continues, Dimitris Indares and many peace-loving citizens like him are going to realize that, despite their desires and aspirations, their fates are linked more to those of the squatters next door than to those of the Greek government and the international financial organizations it serves.</span></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-65590518132630509222017-12-19T20:14:00.002+02:002024-01-23T16:08:28.261+02:00Le droit à la ville en période d’austérité<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: right;">
<div style="text-align: center;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;">En Grèce, la résistance à l’austérité prend la forme d’une mosaïque de luttes pour un droit à la ville conçu comme l’auto-détermination collective de la vie quotidienne.</span></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;"><br /></span></div>
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-AFaNrX6Xa8NjAMUEmuhB_k08Nn5_Uk_gBrbYzNYjOb2b82P7o1Zl9IA_iNgKsV69p5iWjTJrt-JOLDWtKpaPGOz26XXVArJRcxyhcSJFalGJM39s14CtQKx-5NOfxnFXrDsNvAnRi2o/s1600/theo-1.jpg" style="clear: left; display: inline; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="560" data-original-width="1600" height="224" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-AFaNrX6Xa8NjAMUEmuhB_k08Nn5_Uk_gBrbYzNYjOb2b82P7o1Zl9IA_iNgKsV69p5iWjTJrt-JOLDWtKpaPGOz26XXVArJRcxyhcSJFalGJM39s14CtQKx-5NOfxnFXrDsNvAnRi2o/s640/theo-1.jpg" width="640" /></a></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: right;">
Theodoros Karyotis</div>
<div style="text-align: right;">
Publié par <a href="https://roarmag.org/magazine/right-city-age-austerity/" target="_blank">ROAR Magazine</a>.</div>
<div style="text-align: right;">
Traduction en français par Thierry Uso</div>
<div style="text-align: right;">
<a href="https://france.attac.org/nos-publications/les-possibles/numero-15-automne-2017/debats/article/le-droit-a-la-ville-en-periode-d-austerite" target="_blank">Les Possibles, Numéro 15 - Automne 2017</a></div>
<br />
Il est facile, lorsque l’on parle de la Grèce et de « la crise », de tomber dans le piège de « l’exception grecque ». Après tout, c’est par l’essentialisation du discours orientaliste que l’on a justifié l’austérité et les ajustements structurels : les Grecs sont corrompus, paresseux et enclins à la crise, et doivent être adaptés et civilisés pour leur bien. Il y a aussi le revers à ce regard orientaliste, qui leur reconnait des ressources extraordinaires : les Grecs ont en abondance collectivisme, zèle révolutionnaire ou solidarité, ce qui les rend plus à même de s’organiser et de résister.<span><a name='more'></a></span><br />
<br />
Ces deux discours nous empêchent toutefois de voir que les conditions qui ont amené à la crise grecque sont courantes dans de nombreuses parties du monde, que le capital s’oriente vers des politiques d’exclusion et de dépossession, même en son centre, et que la résistance n’incombe pas seulement aux pays du Sud mais va, sous peu, être la seule réponse raisonnable, même au Nord. En fait, la « crise grecque » n’est ni « grecque » - puisque ce n’est qu’un symptôme de la mutation du capitalisme mondial vers un régime d’accumulation, basé sur le choc et la dépossession – ni une crise au sens propre du mot, à savoir un événement extraordinaire. Au contraire, elle représente une nouvelle normalité qui menace de bousculer les fondements mêmes de la coexistence sociale. Cependant, la Grèce a été un endroit privilégié pour observer comment ce changement de paradigme au niveau mondial se joue à l’intérieur des frontières d’un seul État-nation.<br />
<br />
Pour comprendre les mécanismes intrinsèques d’un régime d’« accumulation par dépossession », nous devrions porter notre analyse non seulement au niveau macroéconomique, sur les traités, les élections, les référendums, les manifestations et autres événements spectaculaires, mais aussi – et surtout – au niveau microéconomique de la vie quotidienne dans la ville. L’espace urbain est toujours une cristallisation de plus larges relations de pouvoir ; il est constamment façonné et refaçonné par les pouvoirs politique et économique qui visent le contrôle des populations qui y habitent, leur exploitation ou leur exclusion, tout en limitant leurs capacités d’émancipation. Cependant, l’espace urbain peut également devenir ce lieu de coexistence où des liens sociaux et des communautés se forment et où émergent les communs. En fin de compte, la ville peut devenir un lieu de résistance et d’autodétermination, un lieu d’inclusion ; inclusion non seulement dans le sens de droits formels accordés par une instance de pouvoir, mais dans le sens de la pleine participation de toutes les identités et de tous les sujets dans la vie politique, économique et sociale.<br />
<br />
L’appropriation illicite des terres, les travaux d’infrastructure inutiles, la gentrification et le renouveau urbain, la marchandisation des besoins humains fondamentaux tels que l’accès au logement, à la nourriture, à l’eau et à la santé, les expulsions et les déplacements forcés, la xénophobie, la militarisation et l’augmentation de la surveillance sont les éléments centraux de la politique de dépossession appliquée dans l’espace urbain au détriment des classes populaires. La résistance à ces politiques a pris la forme d’une mosaïque de luttes pour un « droit à la ville » qui se conçoit non pas en terme de garantie de ressources ou d’opportunités individuelles, mais comme une affirmation de l’autodétermination collective de la vie quotidienne.<br />
<br />
<b>Bref historique de l’espace urbain en Grèce</b><br />
<br />
Pour que les luttes urbaines qui ont proliféré en Grèce depuis 2008 fassent sens, il nous faut comprendre le processus de formation des villes grecques durant la seconde moitié du vingtième siècle. Elles ont connu une forte expansion dans les années 1950, lorsqu’une rapide industrialisation couplée aux destructions et aux violences remontant à la Guerre civile (1946–1949) a forcé les populations rurales à se déplacer dans les centres urbains. Des lois de planification urbaine laxistes, ainsi qu’une législation permettant aux petits propriétaires fonciers d’ériger des grands immeubles – pour le plus grand profit des entreprises de construction et de leurs patrons politiques –, sont les facteurs qui déterminent le paysage urbain encore aujourd’hui.<br />
<br />
Ces événements ont été à la base d’un processus d’enclosure qui a érodé les communautés traditionnelles, marchandisé le logement et amené une curieuse forme de « solitude au milieu de la foule ». À ce jour, les centres urbains et les quartiers populaires se caractérisent par une densité élevée de population, des rues étroites et un manque d’espaces ouverts et d’équipements publics. Pendant les décennies 1990 et 2000 dites « décennies du bien-être », une « richesse » alimentée par l’endettement a poussé la classe moyenne vers les banlieues. Pendant ce temps, les efforts de gentrification ont continué, atteignant leur point culminant lors de la « frénésie de construction » pour les Jeux olympiques de 2004 à Athènes, quand de vastes projets de renovation urbaine créaient de nouvelles opportunités pour l’accumulation de biens par les élites, tout en provoquant le déplacement, l’exclusion, la répression et la surveillance des citadins paupérisés.<br />
<br />
Les luttes pour la réappropriation de l’espace urbain ont eu lieu principalement en décembre 2008, lorsque le meurtre de sang-froid d’un adolescent par la police provoqua une révolte qui dura un mois entier et s’étendit comme un feu de brousse à tout le pays. Des lycéens et des étudiants, des immigrés et une jeunesse urbaine marginalisée envahirent la rue, protestant contre l’aliénation urbaine, l’exploitation et l’exclusion se cachant derrière une façade de prospérité. Les différentes identités des participants fusionnèrent en un être « anonyme » qui commença, alors que la révolte progressait, à transformer activement la ville par des actes décentralisés – souvent symboliques – de réappropriation de l’espace urbain, consistant en l’occupation de bâtiments publics, la construction de barricades, des marches, de la danse et du théâtre impromptus dans les rues, l’interruption d’événements officiels et la perturbation du trafic et des activités commerciales. Leur signe distinctif fut l’absence totale d’exigences ; les protestataires ne luttaient pas pour des droits ou des réformes, mais pour l’opportunité de vivre dignement et selon leur propre détermination, pour joindre leurs désirs à la réalité.<br />
<br />
Bien que ce fût un événement marquant, il ne faudrait pas idéaliser la révolte de décembre. Malgré la fusion des identités, la nature violente et spectaculaire des manifestations a privilégié une identité bien spécifique, celle de jeunes mâles, intrépides et valides, empêchant de ce fait la création d’espaces d’inclusion pour d’autres catégories sociales : les familles, les aînés, les femmes migrantes, qui pouvaient avoir tout autant de raisons d’être en colère.<br />
<br />
Le « cri » collectif de décembre 2008 a tout de même été un appel au réveil d’une société endormie et complaisante, et il a laissé un héritage de coopération sociale et de redéfinition de la sphère publique. Des milliers de coopératives ont vu le jour, allant des groupes politiques aux ensembles artistiques, en passant par les syndicats de base. Une toute nouvelle génération de jeunesse politisée a été formée à l’horizontalisme, à la solidarité et aux techniques d’action directe, alors que les mouvements sociaux adoptaient de nouvelles pratiques d’occupation de l’espace, culminant en la propagation de squats autogérés et de centres sociaux aux quatre coins du pays.<br />
<br />
À titre d’exemple, Navarinou Park fait partie de l’héritage de décembre. Quelques mois seulement après la révolte, un parking abandonné a été récupéré dans le quartier athénien d’Exarcheia et transformé en parc autogéré par des habitants du quartier et des collectifs et mis à disposition pour des événements culturels et sociaux. Malgré des tentatives d’expulsion, le parc conserve ses caractéristiques aujourd’hui encore. Même si le vocabulaire autour des communs n’était pas encore très répandu à ce moment-là, Navarinou a représenté un premier exemple de substitution de l’espace « public » par l’espace « commun », remplaçant un espace rigide, aseptisé, servant de terrain neutre à des individus isolés, par un espace organique où les individus peuvent se rencontrer et partager leurs désirs dans un cadre communautaire, et où ils peuvent négocier les termes de leur coexistence. Cette forme de commun urbain, qui était autrefois confinée aux espaces de réappropriation libertaire, allait continuer à être un modèle pour les luttes urbaines pendant les années qui ont suivi.<br />
<br />
La « crise de la dette » de 2010 a uniquement servi à intensifier les antagonismes sociaux existants, et par conséquent exacerbé les conflits pour l’espace urbain. Alors que les élites et les médias tentaient d’entraîner la population dans un sentiment collectif de culpabilité sur le thème de « vous vivez au-dessus de vos moyens », une grande opération d’ingénierie sociale s’est mise en place, visant à déposséder et à exclure la majeure partie de la population. Tous les biens et les infrastructures de l’État furent remis au plus offrant ; les salaires, les retraites, le droit du travail et la protection sociale pour les classes populaires furent sacrifiés du jour au lendemain ; une spirale de récession allait détruire la cheville ouvrière productive du pays et provoquer chômage et misère ; des impôts régressifs et injustes et une dette des ménages en augmentation ont donné le coup de grâce. Les politiques de dépossession tournant autour du lieu de travail ont été confrontées à une résistance contre la dévaluation de la force de travail, mais les conflits paradigmatiques en temps de crise ont lieu dans l’espace urbain.<br />
<br />
<b>Contrôle spatial par procuration</b><br />
<br />
Le discours de l’État néolibéral implique toujours une population « arriérée » qu’il est nécessaire de « faire entrer dans le monde civilisé ». L’État se pose comme une force de « rationalisation », qui étend son contrôle sur la ville et combat les pratiques « souterraines » et « informelles » afin d’amener la totalité de la population à obéir à la loi. Cependant, la réalité est bien différente. Dans un contexte d’injustice et de colère populaire résultant d’une restructuration néolibérale, le rôle de l’État est de brider les résistances, mettre en application les processus d’exclusion en cours et préserver la paix sociale par n’importe quel moyen. Il est intéressant de constater que l’État grec, tout en employant des pratiques répressives « formelles » – augmentation de la surveillance, persécution judiciaire des luttes sociales – a largement eu recours à des moyens « informelles ». Par exemple à des techniques brutales de contrôle des foules, à l’encadrement systématique, aux coups et à la torture des activistes par les forces de l’ordre et surtout à de nouvelles techniques de contrôle spatial par procuration.<br />
<br />
La collusion de la police avec le parti néo-nazi Aube Dorée pour « assiéger » ouvertement la ville en est un excellent exemple. Les membres d’Aube Dorée ont été pour la première fois sous le feu des projecteurs lorsqu’ils ont pris en otage un « comité citoyen » dans le quartier ouvrier du centre d’Athènes d’Ayios Panteleimonas, prenant prétexte de la réunion pour imposer une « purification ethnique ». Des immigrés ont été violemment attaqués et chassés de l’endroit par les émeutiers, tandis que la police des émeutes a utilisé des gaz lacrymogènes lors de marches de solidarité protestant contre le siège du comité ; même le terrain de jeu de la place centrale a été bouclé et gardé afin qu’elle ne puisse pas être utilisée par les familles d’immigrés.<br />
<br />
Comme nous le voyons actuellement partout en Europe du Nord, toute menace perçue contre la stabilité d’une société peut déclencher des réflexes réactionnaires et xénophobes. Avec la technique de la carotte et du bâton, Aube Dorée a profité de l’écroulement du système bipartite qui avait prédominé depuis la transition démocratique de 1974. D’un côté, il a cultivé une image de « Robin des bois » en organisant des distributions d’aliments et des dons de sang « uniquement pour les Grecs » – une forme de pratique du « commun » pervertie et excluante. D’un autre côté, il a instauré un règne de terreur, avec des escadrons de la mort néo-nazis patrouillant les rues dans de nombreux quartiers et attaquant toute personne ayant l’air « indésirable » – toute personne ayant l’air d’un immigré, d’un homosexuel, d’un transsexuel, d’un radical etc… – avec la bénédiction ou la participation directe de la police. La campagne xénophobe a duré plusieurs années et fait des centaines de victimes. Ce n’est qu’après le meurtre du rappeur antifasciste Pavlos Fyssas et l’intensification des tactiques décentralisées antifascistes par les mouvements sociaux que la rue a pu être reconquise. Sous la pression populaire, l’État a décidé de « tenir en laisse » ses anciens alliés.<br />
<br />
Un autre genre de « contrôle spatial par procuration » a été mis en place, et cela fait maintenant longtemps que ça dure, dans le quartier d’Exarcheia. La police pousse activement les gangs organisés de trafic de drogue vers ce quartier, qui a longtemps été un bastion urbain du mouvement anarchiste, espérant éliminer les collectifs et les communautés qui y habitent. Par conséquent, le trafic d’héroïne y est endémique, les comportements antisociaux fréquents, et des mafias brutales gouvernent leur « territoire » d’une main de fer. Des groupes anarchistes ont récemment décidé de pousser les gangs hors d’Exarcheia en organisant des milices d’autodéfense pour patrouiller le quartier. Bien qu’il soit trop tôt pour dire si l’opération a été un succès, elle représente une initiative extrêmement complexe, le questionnement direct du monopole de la violence de l’État soulevant d’épineuses questions en relation avec la légitimité sociale des milices, la responsabilité collective et l’usage raisonnable de la force.<br />
<br />
À la lumière des exemples qui précèdent, l’idée que l’État néolibéral est un agent de « rationalisation » qui combat les pratiques souterraines et informelles est discréditée. L’État a plutôt le pouvoir de décider quelles pratiques informelles vont être tolérées ou même encouragées et lesquelles seront punies, selon les tactiques qu’il applique à un moment donné.<br />
<br />
<b>Convergence et divergence des luttes</b><br />
<br />
Alors que la crise s’aggravait, un moment qui a défini la politique de la base en Grèce a été l’occupation des places publiques par les « indignés » à partir de mai 2011, en même temps que le mouvement espagnol 15M. Une multitude d’individus ayant des origines et des agendas objectifs différents – selon certaines statistiques un Grec sur quatre – ont participé à des occupations ou à des rassemblements. Cette diversité a certainement été un avantage, puisqu’elle a permis l’osmose entre différents groupes et individus et l’émergence d’initiatives et de pratiques innovantes. Pourtant, la présence – minoritaire – de discours nationalistes et l’absence de la notion de « classe » en tant que cadre analytique ont chassé des places publiques certains militants radicaux.<br />
<br />
Malgré certaines divergences et la difficulté admise par les indignés de s’auto-identifier en tant que « mouvement », l’influence des places publiques en matière de pratique spatiale et la production de communs urbains ont été cruciales. Dans le sillage des places publiques, une multitude d’assemblées de quartier ont vu le jour. Leur priorité n’était plus d’influencer le développement sur la scène politique centrale, mais de s’auto-organiser et se défendre contre les attaques attendues contre le niveau de vie des classes populaires, de promouvoir l’auto-suffisance et la résilience pour les communautés locales, compensant ainsi les lacunes laissées par la retraite de l’État providence, et de combattre la pauvreté et le chômage par la promotion d’efforts de solidarité.<br />
<br />
Dans le contexte des communs urbains soutenus par les assemblées de quartiers, les pratiques d’occupation ont acquis une légitimité et sont devenues de plus en plus répandues. Ce n’étaient plus seulement de jeunes protestataires qui occupaient l’espace public pour le transformer en communs, mais des collectifs mixtes de jeunes et de personnes âgées, d’hommes et de femmes, de familles et d’individus, d’immigrés et d’autochtones. Un bon exemple de ces pratiques est l’occupation de terres cultivables en milieu urbain pour en faire des jardins potagers autogérés par la communauté. C’est le cas, par exemple, de PERKA (agriculture péri-urbaine) à Thessalonique et des Jardins urbains autogérés d’Elliniko à Athènes, érigés respectivement sur les terrains d’une base militaires abandonnée et sur ceux de l’ancien aéroport d’Athènes. D’après les termes du mémorandum d’accord entre le gouvernement grec et la Troïka des prêteurs étrangers, ces sites sont tous deux prévus pour être privatisés et développés en logements de luxe et en infrastructures commerciales. Dans les deux cas, de larges mouvements citoyens exigent au contraire leur conversion en parcs métropolitains avec des installations publiques.<br />
<br />
Les initiatives d’autodéfense des communautés locales se sont multipliées lorsque le gouvernement a imposé une taxe régressive pour les propriétaires de terrain – appelée par dérision haratsi en réminiscence d’une ancienne taxe ottomane imposée aux populations grecques – appliquée arbitrairement par le biais de la facture d’électricité. Les propriétaires qui ne payaient pas la taxe se voyaient privés d’électricité ; c’était tout à fait courant dans un pays où les salaires avaient été fortement réduits et où un tiers des travailleurs avaient perdu leur travail. Sans l’intervention des comités de quartier auto-organisés « anti-haratsi » qui se présentaient sur appel pour reconnecter de façon illégale le courant électrique aux familles qui ne pouvaient pas se permettre de payer la taxe, cette mesure sadique aurait créé une situation proche de la catastrophe humanitaire.<br />
<br />
L’approvisionnement en denrées alimentaires a été un autre domaine important d’autodéfense. Pendant la décennie précédente, la distribution de denrées alimentaires avait été l’apanage d’intermédiaires oligopolistiques qui fixaient les prix, rendant les denrées de base inabordables pour les classes populaires tout en réduisant la marge bénéficiaire des producteurs. Le mouvement pour éliminer les intermédiaires a débuté avec des camions de pommes de terre arrivant sur les places centrales des villes pour être vendues directement au consommateur final. Le « mouvement des pommes de terre » a rapidement évolué en un « marché paysan de guérilla » décentralisé, occupant des terrains urbains sans permis, essayant de réunir les paysans et les consommateurs en dépit des menaces d’expulsion, des arrestations et des confrontations avec les intérêts en place.<br />
<br />
La création de « communs urbains » s’est étendue aux soins de santé, avec la mise en place d’un vaste réseau de cliniques solidaires autogérées ; aux monnaies alternatives, notamment TEM à Volos, Syntagma Time Bank à Athènes, Koino à Thessalonique et deux douzaines d’autres ; aux coopératives de consommateurs, telles que Bios Coop à Thessalonique qui réunit plus de 450 familles voulant reconquérir leur autonomie alimentaire ; aux cantines solidaires, offrant de la nourriture gratuite ou très bon marché, encourageant les passants à s’impliquer en faisant la cuisine et en distribuant de la nourriture ; et à une multitude de coopératives de travailleurs égalitaires, essentiellement concentrées dans le secteur des services, comme celles appartenant au Réseau athénien des coopératives de travailleurs.<br />
<br />
<b>Quelle sorte de droit à la cité ?</b><br />
<br />
Dans un pays aussi puritain et religieux que la Grèce, on n’insistera jamais assez sur l’importance d’événement « médiatiques » tels que la Gay Pride ou la « Course de vélo à poil » pour que tout un éventail d’identités et de pratiques alternatives se réapproprient l’espace public. Effectivement, ces événements deviennent régulièrement des lieux de confrontation avec l’Eglise orthodoxe ou l’extrême droite. Ils font néanmoins face à une difficulté supplémentaire : dans la mesure où ils font la promotion d’une conception individualiste du « droit à la ville » et n’adoptent pas une vision multidimensionnelle de l’oppression sociale, ils risquent de se retrouver confinés à un « marché de niche » dans le contexte du renouveau urbain, où la diversité est appréciée aussi longtemps que le principe social dominant reste celui du marché. En fait, « diversité », « créativité » et « innovation » sont les concepts au coeur des processus de gentrification qui sont en cours dans la plupart des villes européennes. Ces processus par exclusion présupposent un consommateur de droits individualisé plutôt que des collectifs actifs qui affirment leur droit à l’auto-détermination pour leur vie quotidienne dans la ville.<br />
<br />
Cette année, et pour remédier d’un seul coup à toutes ces oppressions, Radical Pride, une gay pride « alternative » préservant son autonomie vis-à-vis des institutions publiques et du mécénat d’entreprise, a été organisée à Thessalonique. Elle offrait un cadre idéal pour que l’on comprenne comment le genre, la race, la classe sociale, l’orientation sexuelle, l’origine ethnique, l’âge ou le savoir-faire interagissent dans la production d’oppression et d’exclusion. L’événement a donc cherché à affirmer l’action collective et à connecter la lutte du mouvement LGBTQ à d’autres luttes urbaines.<br />
<br />
Toutefois, pour ce qui est de la mobilisation urbaine, il faut bien insister sur le fait que tous les processus de bas en haut ne sont pas inclusifs par nature. Notoirement, la tâche première des soi-disant « comités de résidents » est de faire monter la valeur des terrains, les membres ayant un intérêt personnel dans la plus-value de leur propriété. Souvent, pour ne pas dire toujours, ceci se traduit par des efforts pour tenir les « indésirables » à l’écart du quartier. Il n’est donc pas surprenant que les comités de résidents soient fréquemment pris en charge par des éléments fascistes. En fait, l’exclusion et le fascisme sont la face hideuse de brillants projets de renouveau urbain et de la construction de « villes-modèles ».<br />
<br />
Preuve en est le récent conflit concernant les réfugiés : des « comités de résidents » xénophobes ont joué un rôle douteux en s’opposant à leur inclusion dans la vie sociale. De même, l’État traite le drame des réfugiés comme un problème d’ordre public et essaie de les isoler dans des conditions déplorables dans des camps, loin des centres urbains. Par réaction, des mouvements solidaires ont patiemment mis en place des structures de solidarité pour inclure les réfugiés dans la vie sociale de la ville. À la pointe de ces efforts, on trouve les abris occupés et autogérés par les réfugiés, qui ont été créés à Athènes, à Thessalonique et dans d’autres villes – dont plusieurs ont été expulsés par la police l’année dernière.<br />
<br />
<b>Qu’en est-il du changement systémique ?</b><br />
<br />
En 2013, la construction du projet hégémonique de Syriza avançait à toute vapeur. Pratiquement aucun mouvement n’a pu échapper au désir de ce parti de se poser en champion de l’expression politique de la lutte contre l’austérité et de monopoliser le concept de solidarité. Nous récoltons aujourd’hui les fruits de ce processus : les politiques de dépossession se sont intensifiées sous un gouvernement se disant de gauche, alors que la résistance était neutralisée et que la « paix sociale », ardemment désirée par les élites internationales et locales, a été instaurée.<br />
<br />
Cette défaite n’est toutefois pas seulement le fait de Syriza, mais elle démontre aussi les limites internes du mouvement. Alors qu’en Espagne, par exemple, le désir des gens pour un changement institutionnel transitait majoritairement par le niveau local et vers des coalitions dominées par les mouvements eux-mêmes, en Grèce, la double influence, d’un côté du mouvement anarchiste, hostile à toute compromission avec les institutions, et de l’autre d’une gauche parlementaire et extra-parlementaire rigide, statique, incapable de percevoir l’importance de formes participatives de gouvernement locales, a empêché l’émergence d’initiatives municipales indépendantes.<br />
<br />
En 2014, l’observatoire municipaliste dimotopia.gr (maintenant disparu) avait identifié dix-sept formations municipalistes indépendantes dont la démocratie directe était au centre de leur programme. Quelques années plus tard, seules quelques-unes avaient réussi à obtenir une représentation. Plusieurs avaient obtenu le soutien de Syriza ; elles en retirèrent une poussée électorale, mais au prix d’être petit à petit récupérées par des politiciens professionnels et de perdre leur caractère populaire. Un cas parmi d’autres est celui de la formation « Résistance avec les citoyens » de la municipalité athénienne de Chalandri. Après une longue période comme parti minoritaire d’opposition, elle a conquis la mairie en 2015. Deux ans plus tard, plusieurs de ses membres de longue date ont démissionné, en dénonçant le nouveau maire pour avoir transgressé les principes fondamentaux de la formation et s’être aligné sur la politique d’austérité du gouvernement.<br />
<br />
Il est trop tôt pour dire si le mouvement municipaliste en Espagne a eu une influence significative sur la politique institutionnelle – cette question a provoqué un débat intense et des critiques à l’intérieur du mouvement lui-même. On peut toutefois argumenter qu’en Grèce, le manque de coordination politique au niveau de la base – pas seulement en matière d’élections – a facilité la prolongation de la politique d’austérité. Bien que l’on puisse comprendre qu’une grande partie des mouvements se méfie de la politique électoraliste, ceci ne devrait en aucun cas être compris comme une réticence à s’organiser, collaborer, transiger, intensifier la lutte, établir le contact avec la société, participer énergiquement au dialogue public. Il n’y a aucun mérite dans la partialité, la marginalité ou la pureté idéologique.<br />
<br />
Les premières années de la crise ont entraîné une profonde délégitimation du système politique et de ses satellites – partis politique, syndicats, médias – de même qu’une dissolution des identités formées autour du statut social, du travail ou de la consommation. Ceci n’a pas uniquement provoqué de la dépression et de la résignation, mais aussi une explosion de la mobilisation de la base qui a changé la vie de beaucoup de gens et mis en place des structures, des collectifs et des pratiques qui ont permis de reconquérir la ville pour toutes sortes d’activités. Au point culminant de ces mobilisations, on partageait largement l’idée optimiste que la seule accumulation de communs urbains serait suffisante pour modifier radicalement le paysage urbain et mettre en place un contre-pouvoir social suffisant pour contester efficacement les processus de dépossession.<br />
<br />
Dans la phase qui a suivi, les mouvements populaires ont été confrontés à l’inévitable question de la coordination politique et du changement institutionnel, et ont été appelés à prendre position sur le projet de développement hégémonique proposé par Syriza. Certains se sont identifiés au projet et y ont été assimilés ; d’autres ont adopté une position prudente mais pragmatique, en essayant de négocier des avantages politiques sans compromettre leur identité ; d’autres encore ont dénoncé le projet de Syriza et s’en sont distancés, mais sans réussir à mettre en place une forme alternative de coordination politique. Ce fut une période de conflits et de débats très intenses.<br />
<br />
À l’heure actuelle, les espoirs de changement institutionnel se sont avérés vains, les mouvements de la base ont perdu leur caractère de mouvements de masse, et les collectifs restants sont entrés dans un processus de réflexion et de redéfinition de stratégie. Un point primordial, qu’il faut mettre en évidence dans une réflexion de ce genre, est l’importance des luttes urbaines populaires pendant la crise, en tenant compte non seulement des menaces extérieures auxquelles elles ont dû faire face – répression et cooptation – mais aussi de leurs limites internes : leur nature contradictoire, leurs divergences idéologiques, leur difficulté à se trouver un vocabulaire commun, à se coordonner et à former une entité politique cohérente. Ces défauts ne devraient pas néanmoins être perçus comme un échec, puisque le cycle dissidence-subordination n’est jamais un jeu à somme nulle. Il y a un « trop-plein » qui persiste et qui sert de substrat au cycle de mobilisation suivant. Ce trop-plein comprend des idées, des pratiques, des valeurs et des possibilités d’action qui n’existaient pas il y a encore une décennie, avec, en plus, une nouvelle voix dans le discours public, qui privilégie la coopération sociale et l’autodétermination.<br />
<span style="font-family: inherit;">
</span></div>
Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-39029619344378188422017-11-30T17:52:00.001+02:002024-01-23T16:08:26.128+02:00Kemer sıkma çağında kent hakkı<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: right;">
Theodoros Karyotis<br />
Kaynak: <a href="https://roarmag.org/magazine/right-city-age-austerity/" target="_blank">ROAR Magazine</a><br />
Çeviri: Bircan Polat<br />
<br /><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;">Yunanistan’da kemer sıkma politikalarına karşı direniş, gündelik hayatın kolektif özbelirlenimi olarak tasavvur edilen bir kent hakkı mücadeleleri mozaiğinden oluşmakta.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgIcySjBgMfvGo-rLkFB3exbGaHm4euqwFC0a8VONTRZ6_f3O-AmNiwYi912slFWGgAQytHU1fKH9XjLW23A4KZdf0izvk_SKdSjbessnshpgPM8CwaQ67aPswfiEukK81GzyCAMvMIL-Q/s1600/theo-1-1920x700.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="280" data-original-width="768" height="232" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgIcySjBgMfvGo-rLkFB3exbGaHm4euqwFC0a8VONTRZ6_f3O-AmNiwYi912slFWGgAQytHU1fKH9XjLW23A4KZdf0izvk_SKdSjbessnshpgPM8CwaQ67aPswfiEukK81GzyCAMvMIL-Q/s640/theo-1-1920x700.jpg" width="640" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Yunanistan ve “kriz”den bahsedilirken “Yunan istisnailiği” tuzağına düşmek oldukça kolay. Ne de olsa kemer sıkma ve yapısal uyum politikaları özselleştirici oryantalist anlatılar üzerinden meşrulaştırılıyor: Yunanlar yozlaşmış, tembel ve krize eğilimlidir, dolayısıyla kendi iyilikleri için uyumlandırılmalı ve “adam edilmelidirler.” Öte yandan bu oryantalist yukarıdan bakışın bir de olağanüstü nitelikler atfeden öteki yüzü var: Buna göre Yunanlar, onları örgütlenmeye ve direnmeye daha yatkın kılan bir kolektivizm, devrimci coşku ve dayanışma fazlasına sahip.<span><a name='more'></a></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Her iki anlatı da bizi “Yunan krizi”ni oluşturan koşulların dünyanın pek çok yerinde yaygın olduğunu, sermayenin kapitalist merkezde bile dışlama ve mülksüzleştirme politikalarına doğru kayması dolayısıyla bu direnişin yalnızca Güneyli halkların ayrıcalığı olmayıp yakında Kuzey’de bile makul tek yanıt haline geleceğini görmekten alıkoymaktadır. Aslında “Yunan Krizi” ne “Yunan”dır—çünkü küresel kapitalizmin şok ve mülksüzleştirmeye dayalı yeni bir birikim rejimine doğru kaymasının yalnızca bir semptomudur—ne de olağandışı bir olaymış gibi, bir “kriz”dir. Bundan ziyade, toplumsal bir arada varoluşun temellerini sarsmakla tehdit eden yeni bir normalliği temsil eder. Bununla birlikte Yunanistan, bu küresel paradigma değişikliğinin tekil ulus-devlet sınırları içerisinde nasıl vuku bulduğunu gözlemlemek için ayrıcalıklı bir nokta arz ediyor.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
“Mülksüzleştirme yoluyla birikim” düzeninin işleyişini anlamak için analizimizde sadece makroekonomi, müzakereler, seçimler, referandumlar, protestolar ve diğer görkemli olaylara değil, aynı zamanda—ve özellikle—şehirdeki gündelik hayatın mikro düzeyine odaklanmalıyız. Kentsel mekân, her daim, geniş ölçekteki iktidar ilişkilerinin bir kristalizasyonunu temsil etmiştir; ikamet eden nüfusun kontrolünü sağlamak, sömürüsünü veya dışlanmasını kolaylaştırmak ve güç kazanma olanaklarını bastırmak için siyasi ve iktisadi güçler tarafından sürekli olarak biçimlendirilir ve yeniden biçimlendirilir. Bununla birlikte kentsel mekân, bir “bir arada varoluş alanı” da olabilir—sosyal bağların ve toplulukların oluştuğu, müştereklerin ortaya çıktığı bir alan. En nihayetinde bir direniş ve özbelirlenim ve bir dâhil olma alanı—yalnızca belirli bir iktidar odağı tarafından rıza gösterilen formel haklar anlamında değil, siyasal, ekonomik ve toplumsal hayata tüm farklı kimlik ve öznelerin bütünlüklü katılımı anlamında dahil olma alanı—haline gelebilir.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Toprağa el koyma, hiçbir faydası olmayan altyapı çalışmaları, mutenalaştırma ve kentsel dönüşüm, konut, gıda, su ve sağlık gibi temel insan ihtiyaçlarının metalaştırılması, konut tahliyeleri ve zorla yerinden etme, yabancı düşmanlığı, militarizasyon ve artan izleme-gözetleme… tüm bunlar, kentsel alanda halk sınıfları aleyhine uygulanan mülksüzleştirme politikalarının temel unsurlarıdır. Bu politikalara karşı direniş, bireysel çareler veya fırsatların garantilenmesi şeklinde değil, gündelik yaşamın kolektif özbelirleniminin teyidi anlamında “kent hakkı” için verilen mücadeleler mozaiğini içerecek şekilde anlaşılmaktadır.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
YUNANİSTAN’DA KENTSEL MEKÂNIN KISA TARİHİ</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
2008 yılından beri Yunanistan’da hızla artan kent mücadelelerini anlamak için, 20. yüzyılın ikinci yarısında Yunanistan şehirlerinin oluşum sürecini kavramalıyız. İç savaşın (1946-1949) ardında miras bıraktığı yıkım ve düşmanlık ile birleşen hızlı sanayileşmenin kent merkezlerine sürdüğü kırsal nüfus ile 1950’lerde Yunan şehirleri filizlendi. Küçük mülk sahiplerinin çok katlı, yüksek binalar inşa etmelerine izin veren—ancak en nihayetinde müteahhitlerin ve bunların siyasi efendilerinin yararına—yasal düzenlemeler de dâhil olmak üzere gevşek planlama yasaları, bugüne kadar kent çehresini belirleyen etkenler olmuştur.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Bu gelişmeler, geleneksel toplulukları erozyona uğratan, konutu metalaştıran ve belirli bir “ötekiler kalabalığı içinde tecrit olma” biçimini teşvik eden ilksel bir çitleme süreci teşkil etmiştir. Bugün şehir merkezleri ile popüler mahalleler, yüksek nüfus yoğunluğu, dar sokaklar ve açık alanlar ile toplumsal yaşam alanlarının eksikliğiyle karakterize olmaktadır. “Kafaların iyi olduğu” 90’lı ve 2000’li on yıllarda, borca dayalı bir “zenginleşme,” orta sınıfları banliyölere sürükledi. Mutenalaştırma girişimlerinin sürdüğü bu esnada, 2004 Atina Olimpiyat Oyunları’nın “inşaat çılgınlığı”nda doruğa ulaşan kapsamlı kentsel dönüşüm projeleri kentli yoksulları zorla yerinden etmeyi, dışlamayı, baskı ve gözetimi teşvik etmekte, seçkinlere ise daha fazla birikim elde etme fırsatları yaratmaktaydı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Bir dönüm noktası teşkil etmesine rağmen Aralık ayaklanmasını idealize etmekten kaçınmalıyız. Kimliklerin kaynaşmasına rağmen, protesto gösterilerinin şiddetli ve görkemli doğası, “genç, korkusuz ve güçlü” erkeklerden oluşan belirli bir kimlik türünü imtiyazlı kıldı ve kızgın olmak için pek çok nedeni olan—aileler, orta yaşlılar, göçmen kadınlar—diğer toplumsal kategorilerden insanların dâhil olabileceği alanların oluşmasını engelledi.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Kentsel alanın geri kazanılmasına yönelik mücadeleler, bir gencin polis tarafından kan dondurucu bir şekilde öldürülmesiyle kıvılcımlanan ateşin, adeta ülke çapında bir orman yangını gibi hızla yayılarak bir ay süren bir isyana dönüştüğü Aralık 2008’de cereyan etti. Lise ve üniversite öğrencileri, göçmenler ve haklarından mahrum bırakılmış kent gençliği, refah maskesinin ardına gizlenmiş kentsel ötekileştirmeyi, sömürüyü ve dışlamayı protesto etmek için sokakları işgal etti. Katılımcıların farklı kimlikleri, isyan sürerken ortaya çıkan kolektif bir “anonim” öznede eriyip birbiriyle kaynaşarak, kamu binalarının işgali, barikatlar, yürüyüşler, doğaçlama dans ve sokak tiyatrosu eylemleri, resmi etkinliklerin kesintiye uğratılması ve trafik ve ticari faaliyetin aksatılması gibi kentsel alanı yeniden kendine mal eden—genellikle simgesel—eylemler vasıtasıyla aktif şekilde kentin âdemi merkezîleştirilmesine dönüştü. Ayırt edici özelliği ise formel taleplerin mutlak şekilde yokluğu idi; protestocular haklar ya da reformlar için değil, üzerinde kontrol sahibi oldukları onurlu bir yaşam ve arzularını gerçeklikle ilişkilendirebilme fırsatı için savaşıyorlardı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Bir dönüm noktası teşkil etmesine rağmen Aralık ayaklanmasını idealize etmekten kaçınmalıyız. Kimliklerin kaynaşmasına rağmen, protesto gösterilerinin şiddetli ve görkemli doğası, “genç, korkusuz ve güçlü” erkeklerden oluşan belirli bir kimlik türünü imtiyazlı kıldı ve kızgın olmak için pek çok nedeni olan—aileler, orta yaşlılar, göçmen kadınlar—diğer toplumsal kategorilerden insanların dâhil olabileceği alanların oluşmasını engelledi.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Ama yine de Aralık 2008’in toplu “çığlığı”, uyuşmuş ve durumundan memnun bir toplum için bir uyanış çağrısıydı ve toplumsal işbirliği ile yeniden tanımlanmış bir kamusal alan miras bıraktı. Siyasi gruplardan sanat topluluklarına, taban örgütlenmesi sendikalarına kadar binlerce kolektif doğdu. Bütünüyle politik bir gençlik kuşağı yatay örgütlenme, dayanışma ve doğrudan eylem taktikleri ile ülkenin dört bir köşesinde kendi kendine yönetilen işgal evleri ve toplumsal merkezlerin çoğalmasıyla doruğa ulaşan toplumsal hareketler tarafından benimsenen yeni mekânsal pratikler temelinde harekete geçti.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Örneğin, Navarinou Parkı, Aralık ayının mirasının bir parçasıdır. İsyandan sadece birkaç ay sonra, Atina’nın Exarcheia mahallesindeki terk edilmiş bu park alanı, komşular ve kolektifler tarafından yönetilen, kültürel ve sosyal etkinliklere açık bir park haline getirilmek üzere kazılıp yeniden ortaya çıkarıldı. Tahliye edilmesi yönündeki girişimlere rağmen, park, bugün de hala özelliğini koruyor. O zamanlar müşterekler sözcük hazinesi henüz çok yaygınlaşmamış olsa da, tecrit edilmiş bireylerin topluluk bağlamında kendi birliktelik koşullarını müzakere edebilecekleri, iletişim kurabilecekleri, kendi arzularını birbirine bağlayabilecekleri ve izole edilmiş kişiler arasında tarafsız bir zemin olarak görev yapan arındırılmış bir alan olarak Navarinou, “müşterek” alanın “kamusal” alanın yerini almasının erken bir örneğini temsil etmektedir. Daha önceleri liberter hareketin mekânlarıyla sınırlı olan bu tür kent müşterekliği, önümüzdeki yıllarda kent mücadeleleri için örnek bir proje olmaya devam edecektir.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
2010’da patlak veren “borç krizi” ise, mevcut toplumsal ihtilafları yoğunlaştırmaya ve sonuç olarak da kentsel alan temelindeki çatışmaları daha da arttırmaya hizmet etmiştir. Seçkinler ve kitle iletişim araçlarının toplumu “kendi ortalamalarının ötesinde yaşamak” üzerine kolektif bir suçluluk macerasına sürüklemeye çalışması nüfusun çoğunluğunu mülksüzleştirmek ve dışlamak için kitlesel bir toplum mühendisliği operasyonu olarak tasarlanmıştı. Tüm kamusal varlıklar ve altyapı, en yüksek teklifi veren ihalecinin eline geçti; halk sınıflarının ücretleri, emeklilik ödenekleri, işçi hakları ve refah düzenlemeleri bir gecede kırpıldı; ekonomik durgunluk sarmalı ülkenin verimli omurgasını yok ederek işsizlik ve sefalet yaratacaktı; azalan oranlı adaletsiz vergi uygulamaları ve artan hane başına borç ise öldürücü son vuruşu yapacaktı. İşyerleri çevresinde gelişen mülksüzleştirme uygulamaları, özellikle emek gücünün devalüasyonuna karşı direnişle karşılandı ancak kriz döneminin asıl örneksel çatışmaları kentsel alanda gerçekleşti.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
VEKİLLER ARACILIĞIYLA MEKÂNSAL DENETİM</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Neoliberal devletin mekânsal anlatısı, her daim, “uygar dünyaya teşrif ettirilmesi” gereken “geri kalmış” bir nüfus içermiştir. Devlet kendisini, kenti denetleyen ve nüfusunun tamamını hukukunun içine çekmek için “gizli” ve “gayri resmî” uygulamalarla [örneğin mafya ve çetelerle, ÇN] mücadele eden bir “ussallaştırma” gücü olarak sergiler. Ancak gerçeklik oldukça farklıdır. Neoliberal yeniden yapılanmayla ortaya çıkan adaletsizlik ve halkın öfkesi bağlamında, devletin rolü direnişleri denetim altına almak, süregiden dışlama süreçlerini tatbik etmek ve her ne pahasına olursa olsun toplumsal uzlaşıyı sürdürmektir. İlginçtir ki, Yunan devleti bir yandan—giderek artan izleme-gözetleme, toplumsal mücadelelere karşı adli baskılar gibi—”resmi” baskı uygulamaları kullanırken diğer yandan da büyük oranda “gayrı resmi” yollara başvurmaktadır. Örnekler, acımasız kitle denetimi teknikleri, bireylerin sistematik olarak suçlu ilan edilmesi, düzen güçleri tarafından eylemcilere dayak atılması ve işkence edilmesi ve en önemlisi de “vekiller” aracılığıyla mekânsal denetim teknikleridir.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Bu tekniklerden biri, şehri “kuşatması” için polisin bir “vekil” olarak Altın Şafak neo-Nazi partisiyle işbirliği yapmasıdır. Altın şafak, ilk olarak, Atina’nın merkezindeki işçi sınıfı mahallesi Ayios Panteleimonas’taki bir “yurttaş komitesi”nin kontrolünü, mahallede “etnik temizlik” empoze etmenin bir aracı olarak kullanmak üzere ele geçirdiğinde kamuoyunun dikkatini çekmişti. Göçmenler vahşi çeteler tarafından şiddetli saldırılara uğradı ve bu alandan uzaklaştırıldı; kuşatmayı protesto eden dayanışma yürüyüşü ise polisler tarafından göz yaşartıcı gaza boğuldu, hatta merkezi meydandaki oyun parkı kapatıldı ve göçmen aileler tarafından kullanılmaması için korumaya alındı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Bugünlerde Küresel Kuzey’de tanık olduğumuz üzere, toplumun istikrarına yönelik algılanan tehditler, gerici ve yabancı düşmanı refleksleri harekete geçirebilmektedir. Altın Şafak havuç-sopa taktikleriyle, 1974’te demokrasiye geçişten bu yana hâkim olan iki partili sistemin çöküşünden yararlandı. Bir taraftan—sapkın ve dışlayıcı bir “müşterekleşme” türü olarak—”sadece Yunanlar için” yemek dağıtımı ve kan bağışları üzerinden bir “Robin Hood” imajı geliştirdi. Diğer taraftan ise bir terör saltanatı başlattı; birçok mahallenin sokaklarında polislerin onayı ya da doğrudan katılımıyla devriye gezen neo-Nazi ölüm mangaları “göçmen, eşcinsel, transseksüel, radikal ve benzeri” gibi görünen “arzu edilmeyen” herhangi birine saldırıyorlardı. Yabancı düşmanı kampanya birkaç yıl sürdü ve geride yüzlerce kurban bıraktı. Ancak anti-faşist rapçi Pavlos Fyssas’ın öldürülmesinden ve daha sonra merkezsizleşmiş antifa taktiklerinin toplumsal hareketler tarafından yoğunlaştırılmasının ardından sokaklar geri alınabildi. Halkın yoğun baskısı altında devlet, eski müttefiklerine “tasmayı bağlama” kararı aldı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Benzer bir “vekil aracılığıyla mekânsal denetim” türü, Exarcheia örneğinde uzun bir süredir uygulanmakta. Anarşist hareketin uzun zamandır kentsel kalesi olan mahallede polis, radikal kolektif ve toplulukları yıpratmak amacıyla örgütlü uyuşturucu ticareti yapan çeteleri aktif şekilde desteklemektedir. Sonuç olarak, eroin ticareti yaygınlaşmakta, anti-sosyal davranışlar sıklaşmakta ve acımasız mafyalar “alanlarını” bir demir yumrukla yönetmektedir. Yakın zamanda, anarşist gruplar, meseleyi kendi ellerine almaya ve çeteleri Exarcheia’dan kovmak için mahallede devriye gezecek özsavunma milisleri örgütlemeye karar verdiler. Başarılı olup olmadığını söylemek için henüz erken olsa da, devletin şiddet tekelinin doğrudan sorgulanması anlamına gelen bu deneyim, milislerin toplumsal meşruluğu kolektif sorumluluk ve orantılı kuvvet kullanımıyla ilgili sıkıntılı sorunlara yol açtığından son derece karmaşık bir girişimdir.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Yukarıdaki örnekler ışığında, neoliberal devletin gizli ve gayri resmi uygulamalarla mücadele eden bir “ussallaştırma” ajanı olduğu fikri gözden düşmüştür. Bunun yerine, devlet, mevcut taktiklerine göre hangi enformel uygulamalara tahammül edilebileceği ve hatta teşvik edileceği ve hangilerine baskı yapılacağı konusunda karar verme gücüne sahiptir.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
MÜCADELELERİN BİRBİRİNE YAKINLAŞMASI VE UZAKLAŞMASI</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Kriz derinleştikçe, Yunanistan’da taban siyasetini belirleyen bir moment, İspanyol 15M hareketi ile aynı zamana denk düşecek şekilde, Mayıs 2011’den itibaren yükselen “öfkeli” kalabalıkların meydan işgalleri oldu. Farklı kökenlere ve gündemlere sahip bir bireyler çokluğu—bazı istatistiklere göre her dört Yunandan biri—işgal eylemlerine ve meclislere katılmıştır. Farklı gruplar ve bireyler arasında geçişime imkân verdiği ve yenilikçi inisiyatif ve pratiklerin ortaya çıkmasını sağladığı için çeşitlilik kesinlikle bir avantajdı. Bununla birlikte—azınlıkta kalan—milliyetçi söylemlerin varlığı ve “sınıf”ın analitik bir çerçeve olarak noksanlığı, bazı radikal eylemcileri meydanlardan uzaklaştırdı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Tutarsızlıklara ve öfkeli kalabalıkların kendilerini bir “hareket” olarak tanımlamasının kabul edilebilir zorluğuna rağmen, meydanların mekânsal pratikler ve kent müştereklerinin üretimi üzerindeki etkisi çok hayatiydi. Meydanların uyanmasıyla bir yerel mahalle meclisleri çokluğu ortaya çıktı. Öncelikleri artık merkezi siyasi sahnedeki gelişmeleri etkilemek değil, halkın yaşam standartlarını tehdit eden saldırılara karşı—dayanışma girişimlerinin teşvik edilmesi aracılığıyla yoksulluk ve işsizlikle mücadele edilmesi, geriye çekilen refah devletinin ardında bıraktığı boşlukların kapatılması, kendi kendine yeterliliğin ve yerel toplulukların direncinin desteklenmesi yoluyla—özörgütlenme ve özsavunmaydı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Mahalle meclisleri tarafından teşvik edilen kent müşterekliği bağlamında, işgal pratikleri meşruiyet kazanmış ve yaygınlaşmıştır. Artık kamusal alanları işgal edip müştereklere dönüştüren sadece genç protestocular değil, gençler ve yaşlılar, erkekler ve kadınlar, aileler ve bireyler, göçmenler ve yerlilerden oluşan karışık kolektiflerdi. Bu pratikler kentsel alanın işgal edilerek topluluk tarafından işletilen özyönetim temelli sebze bahçelerine dönüştürülmesiyle örneklenmektedir. Örneğin, Selanik’teki PERKA (“Kent Çevresi Tarımı”) ve terk edilmiş bir askeri üs ve eski Atina havalimanı toprakları üstüne kurulmuş olan Elliniko’nun Özyönetim Kentsel Bahçeleri için durum böyledir. Yunan hükümeti ve yabancı kredi kuruluşları Troykası arasındaki mutabakat zaptına göre, her iki alanın da özelleştirilmek üzere tahsis edilmiş olup lüks konut ve ticari altyapıya dönüştürülmesi planlanmıştı. Her iki örnekte de geniş yurttaş hareketleri bunların yerine içlerinde toplumsal alanlar da bulunan metropol parklarına dönüşmesini talep etmektedir.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Yerel toplulukların özsavunma girişimleri, hükümetin—Osmanlı’nın rezil varlık vergisini hatırlatması nedeniyle haratsi/haraç denilerek alay edilen—toprak mülkiyeti vergisini elektrik faturalarına rastgele yansıtmasıyla katlanarak artmıştır. Ücretlerin kesintiye uğratıldığı ve toplam işgücünün üçte birinin işsiz olduğu bir ülkede oldukça yaygın olacağı üzere vergiyi ödeyemeyen çok sayıda ev sahibinin elektrikleri kesilmekteydi. Bu sadist tedbir; vergiyi ödeyemeyen ailelerin elektriğini yasaları boş vererek yeniden bağlamak için işbaşı yapan anti-haratsi mahalle komitesi özörgütlenmeleri olmasa insani felaketin eşiğinde bir durum yaratacaktı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Gıda tedariki, bir diğer önemli özsavunma alanıydı. Geçtiğimiz on yıl içerisinde, gıda üreticilerinin kâr marjı düşerken, gıda dağıtımı, gıda ürünlerinin fiyatlarını dondurarak halk sınıfları tarafından karşılanamayacak ölçüde pahalı yapan aracılar oligopolü tarafından ele geçirilmişti. Aracıları aradan çıkarma hareketi, doğrudan nihai tüketicilere satılmak üzere merkezi kent meydanlarına gelen kamyonlar dolusu patates ile başladı. “Patates hareketi” kısa sürede, kentsel arazileri izinsiz olarak işgal eden, tahliye, tutuklama ve yerleşik menfaatlerle çatışma tehdidine rağmen çiftçileri ve tüketicileri bir araya getirmeyi deneyen özerk “gerilla çiftçiler pazarı” hareketine dönüştü.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
“Kent Müşterekleri”nin yaratılması, özyönetim dayanışma klinikleri ağıyla sunulan sağlık bakım hizmetlerinden; Volos’ta TEM, Atina’da Syntagma Time Bank, Selanik’te Koino ve iki düzine daha benzer örnekle temsil edilen alternatif ödeme araçlarına; 450’den fazla aileyi bir araya getiren ve gıda özerkliğini geri kazanmayı amaçlayan Selanik’teki Bios Coop gibi tüketici kooperatiflerine; müşterileri bizzat yemek pişirmeye ve gıda dağıtımına katılmaya teşvik eden, ücretsiz ya da çok düşük fiyat karşılığı yemek sunan dayanışma mutfaklarına; ve Atina İşçi Kooperatifleri Ağı’na dâhil olanlar gibi genellikle hizmet sektöründe yoğunlaşan bir eşitlikçi işçi kooperatifleri çokluğuna kadar yayılmıştır.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
NE TÜR BİR “KENT HAKKI”?</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Yunanistan gibi bağnaz ve dindar bir ülkede Eşcinsel Onur Yürüyüşü veya Çıplak Bisiklet Yarışı gibi “görünürlük” hadiselerinin, kimliklerin ve alternatif deneyimlerin tümü için kamusal alanın geri alınması açısından ne kadar önemli olduğu ortadadır. Gerçekten de bu olaylar düzenli olarak Ortodoks Kilisesi veya aşırı sağ ile çatışma alanları haline gelmektedir. Bununla birlikte bu olaylar ilave bir riskle de yüz yüze: “kent hakkı”nın bireyselci bir kavrayışını teşvik ettikleri ve toplumsal baskının kesişimsel bir perspektifini benimsemeyi başaramadıkları ölçüde, kendilerini istemeden de olsa, çeşitliliğin ancak, ağır basan sosyal prensip piyasa mübadelesininki kaldığı sürece ödüllendirildiği bir “niş piyasası”na dönüştürebilirler. Hakikaten de, “çeşitlilik”, “yaratıcılık” ve “yenilikçilik” kavramları, çoğu Avrupa kentinde sürmekte olan mutenalaştırma süreçlerinin temel kavramlarıdır. Bu tür dışlayıcı süreçler için; kentteki gündelik yaşama ilişkin özbelirlenim hakkını tekrar isteyen aktif kolektiflerden ziyade, bireyselleştirilmiş tüketici hakları daha gereklidir.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Tüm bu baskılara bir arada işaret etmek amacıyla bu yıl Selanik’te kamu kurumlarından ve kurumsal sponsorlardan bağımsız “alternatif” bir eşcinsel yürüyüşü etkinliği olarak Radikal Onur Yürüyüşü düzenlendi. Radikal Onur Yürüyüşü cinsiyet, ırk, sınıf, cinsel yönelim, etnisite, yaş ya da bedensel durumun; baskı ve dışlanmanın üretiminde nasıl kesiştiğini anlamak için geniş bir çerçeve sundu. Bu nedenle, kolektif eylemi olumlamaya ve LGBTQ hareketinin mücadelesini diğer kent mücadeleleriyle birleştirmeye çalışmaktaydı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Kentsel seferberlik devam ettiği sürece tabandan tepeye tüm süreçlerin doğası gereği kapsayıcı olmadığı vurgulanmak zorundadır. Sözde “mukim komiteleri”nin en baştaki amacı arsa bedellerini arttırmaktır çünkü mülklerinin kıymetinin artmasında üyelerinin kişisel çıkarı vardır. Bu, çoğu zaman, “istenmeyenleri” mahalle dışında tutmaya yönelik çabaları da içermektedir. Dolayısıyla, mukim komiteleri yönetimlerinin sıklıkla faşist unsurlar tarafından üstenilmesi sürpriz değildir. Aslında dışlama ve faşizm; parlak kentsel dönüşüm projelerinin ve “model kentler” inşasının saklanan çirkin yüzüdür.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Gerçeği söylemek gerekirse, mülteciler etrafında dönen son tartışmalarda da yabancı düşmanı “mukim komiteleri”, mültecilerin toplumsal yaşama dâhil olmalarını protesto ederek güvenilmez bir rol oynadı. Aynı şekilde, devlet de mültecilerin durumunu bir kamu düzeni meselesi olarak görmekte ve onları kent merkezlerinden uzak kamplarda korkutucu koşullarda yalıtmaya çalışmaktadır. Buna karşılık dayanışma hareketleri, mültecileri şehrin toplumsal hayatına dâhil etmek için sabırlı şekilde dayanışma yapıları kurmaktadır. Bu çabaların doruk noktası, Atina, Selanik ve diğer şehirlerde işgal edilerek elde edilmiş özyönetim sığınma evleridir. Bunların birçoğu geçen yıl polis tarafından tahliye edildi.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
PEKİ YA SİSTEM DEĞİŞİKLİĞİ?</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
2013 yılına gelindiğinde, Syriza’nın hegemonik projesinin inşası son sürat devam ediyordu. Partinin kendisini kemer sıkma karşıtı mücadelelerin politik ifadesi olarak sergilemesinden ve dayanışma mefhumunu tekeline alma idealinden etkilenmemiş pek fazla hareket kalmamıştı. Bugün, bu sürecin nihai sonucunu yaşıyoruz: direnişler etkisiz hale getirilip uluslararası ve yerel seçkinler tarafından o çok arzulanan “toplumsal barış” güvence altına alınırken sözde sol kanat hükümet tarafından mülksüzleştirme uygulamaları yoğunlaştırıldı. Ancak bu yenilgi yalnızca Syriza’nın eseri değil, hareketin iç sınırlılıklarını da göstermektedir. Örneğin, İspanya’da halkın kurumsal değişim arzusu büyük oranda, hareketlerin kendilerinin egemenliğindeki koalisyonlar yönetimindeki yerel düzeye kanalize edilmişti; Yunanistan’da ise bir yandan siyaset kurumuyla herhangi bir ilişkilenmeye bile düşmanlık güden anarşist hareket, diğer yandan ise yerel katılımcı yönetim biçimlerinin önemini idrak edemeyen statükocu zihniyetli parlamenter solun ikili etkisi, bağımsız belediyecilik inisiyatiflerinin ortaya çıkmasına engel olmuştur.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
2014’te yerel yönetimci bir proje olan dimotopia.gr (artık çalışmıyor), programlarının ana öğesi olarak doğrudan demokrasiyi gösteren 17 bağımsız belediye oluşumu tanımlamaktaydı. Birkaç yıl sonra, çok azı temsil edilme hakkı kazanmış durumda. Çoğu Syriza’nın desteğini aldı ki bu da onlara taban hareketi özelliğini yitirmek ve profesyonel politikacılar tarafından yavaş yavaş ele geçirilmek pahasına bir seçim zaferi sağladı. Benzer bir örnek Atina’nın Chalandri Belediyesindeki “Yurttaşlarla Direniş” oluşumudur. Azınlık muhalefet partisi olarak geçirdikleri uzun bir sürenin sonunda 2015 yılında belediye başkanlığını elde ettiler. İki yıl sonra, uzun süredir üye olan pek çok kişi yeni belediye başkanını oluşumun temel ilkelerini ihlal etmesi ve hükümetin kemer sıkma politikalarıyla aynı hizada olması nedeniyle kınayarak istifa etti.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
İspanya’daki Belediyecilik Hareketinin kurumsal siyasette önemli bir etkisi olup olmadığını söylemek için çok erken—hareketin kendisinde de bu soruya güçlü bir tartışma ve eleştiri getirilmiştir. Bununla birlikte, Yunanistan’da—seçim ya da başka sebeplerle—taban merkezli siyasi koordinasyon eksikliğinin kemer sıkma politikalarının sürdürülmesini kolaylaştırdığını öne sürebiliriz. Hareketlerin büyük çoğunluğunun seçim siyasetine karşı şüphe duyması anlaşılır olmakla birlikte, bu hiçbir durumda örgütlenme, işbirliği yapma, uzlaşma, çoğalma, halka ulaşma, kamusal diyaloğa enerjik bir biçimde katılma gönülsüzlüğüne çevrilmemelidir. Bölünme, marjinalleşme ya da ideolojik saflaşmada erdem yoktur.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Krizin ilk birkaç yılı, siyasal sistem ve uydularının—siyasi partilerin, sendikaların, kitle iletişim araçlarının—derin bir şekilde meşruiyetini yitirmesini ve toplumsal statü, iş ya da tüketim çevresinde oluşan aidiyetlerin çözülmesini beraberinde getirdi. Bu sadece ekonomik durgunluk ve boyun eğme değil, aynı zamanda pek çok insanın yaşamını etkileyen ve kenti geri kazanmak için çeşitli konularda yapılar, kolektifler ve pratikler yaratan taban hareketi patlamasını da üretti. Bu hareketliliğin zirvesinde, sadece kent müştereklerinin birikiminin, kentin çehresini radikal olarak değiştirmeye yeterli olacağına ve mülksüzleştirme süreçlerine etkin biçimde meydan okumaya yetecek bir toplumsal karşıt gücün yaratılacağına dair yaygın bir iyimserlik vardı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
İzleyen süreçte, taban hareketleri kaçınılmaz olarak siyasi eşgüdüm ve kurumsal değişim sorunu ile karşı karşıya kalmış ve kendilerini Syriza tarafından geliştirilen hegemonik projede konumlandırmaya çağrılmışlardır. Bazıları bu projeyle özdeşleşip ve içerisinde erirken; bazıları, kimliklerinden ödün vermeksizin siyasi menfaatlerini müzakere etmeye çalışarak temkinli fakat pragmatik bir tavır takındı; diğerleri ise Syriza’nın projesini alenen suçlayarak araya mesafe koydular, ancak siyasi eşgüdümün alternatif biçimini de üretmediler. Bu, yoğun çatışma ve tartışmaların olduğu bir zamandı.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Bugünkü süreçte, kurumsal değişim hayalleri yıkıldı, taban hareketleri kitlesel özelliklerini yitirdi ve arda kalan kolektifler, bir içe dönme ve yeniden strateji belirleme sürecine girdi. Bu içe dönüşlerde altı çizilmesi gereken husus, kriz sırasında tabandan gelişen kentsel hareketlerin önemi olsa da, yalnızca karşı karşıya kaldığı dış tehditler—baskı ve seçimle iş başına gelme—değil, aynı zamanda kendi iç sınırlılıkları olan çelişkili doğası, ideolojik ayrımları, ortak bir söz dağarcığı bulma, eşgüdüm ve tutarlı bir siyasi öznenin oluşturulmasındaki zorlukları göz önüne alınmalıdır. Bununla birlikte muhalefet ve boyun eğme döngüsü sıfır toplamlı bir oyun olmadığından bu eksiklikler, başarısızlık olarak algılanmamalıdır. Bunu izleyecek hareketlilik döngüsünün altyapısını oluşturan ısrarlı bir coşku da var. Bu coşku, daha on yıl önce var olmayan fikirler, pratikler, değerler ve eylem olanaklarını, yanı sıra da toplumsal işbirliği ve özbelirlenim hakkına öncelik veren kamusal söylemde yeni bir sesi içermektedir.</div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-89827109987065698112017-11-08T19:57:00.003+02:002024-03-11T14:01:25.576+02:00Καταλονία: τι κρύβουν πίσω τους οι σημαίες (μια εικασία)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: center;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;">Η κινητήριος δύναμη του κινήματος καταλανικής ανεξαρτησίας είναι η δυσαρέσκεια που γεννά η κρίση και η επιθυμία για μια ουσιαστική αλλαγή.</span><br />
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;"><br /></span>
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQ8pyVaScAhc1I-MAfoS1V9jgK-zz5zMulDuZ1hnuCfcBf8ZcI_e_VSfPI77x0AkLHu8zQ9C3b7tULmRgXZvoG6Q13TicoivNSSlq5RTDClP9qeQOZ9UOFbfBf7kpQDAXJSBeCGUh35GA/s1600/DLYG4QxXkAAK8XX-1024x682.jpg" style="clear: right; display: inline; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: right;"><img border="0" data-original-height="682" data-original-width="1024" height="425" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQ8pyVaScAhc1I-MAfoS1V9jgK-zz5zMulDuZ1hnuCfcBf8ZcI_e_VSfPI77x0AkLHu8zQ9C3b7tULmRgXZvoG6Q13TicoivNSSlq5RTDClP9qeQOZ9UOFbfBf7kpQDAXJSBeCGUh35GA/s640/DLYG4QxXkAAK8XX-1024x682.jpg" width="640" /></a></div>
<div style="text-align: right;">
<strong style="box-sizing: border-box; font-family: inherit;"><span style="font-size: medium;">Amador Fernández-Savater*</span></strong></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-family: inherit;">Πρώτη δημοσίευση στο</span><span style="font-family: inherit;"> </span><a data-darkreader-inline-bgcolor="" data-darkreader-inline-bgimage="" data-darkreader-inline-color="" data-darkreader-inline-outline="" href="http://www.eldiario.es/interferencias/banderas-Catalunya_6_700339990.html" rel="noopener" style="--darkreader-inline-bgcolor: transparent; --darkreader-inline-bgimage: initial; --darkreader-inline-color: #5c3737; --darkreader-inline-outline: initial; background: transparent; box-sizing: border-box; color: maroon; font-family: inherit; outline: none; text-decoration-line: none; transition: color 0.18s ease 0s, background-color 0.18s ease 0s, border-color 0.18s ease 0s;" target="_blank">El Diario</a><span style="font-family: inherit;"> </span></span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-family: inherit;">Mετάφραση: Θοδωρής Καρυώτης</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-family: inherit;">Δημοσιέυτηκε στα ελληνικά στη <a href="http://www.babylonia.gr/2017/11/07/katalonia-ti-kryvoun-piso-tous-oi-simaies-mia-eikasia/" target="_blank">Βαβυλωνία</a></span><br />
<div style="text-align: justify;">Αγαπητέ Δ.,</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;"><div style="text-align: justify;">Στο μήνυμά σου με ρωτάς «πώς βλέπω, από κοντά, αυτό που συμβαίνει στην Καταλονία». Σίγουρα είμαι λίγο πιο κοντά από εσένα, αλλά δεν νομίζω ότι αυτό με βοηθάει να κατανοήσω με σαφήνεια τι συμβαίνει. Ούτε οι φίλοι μου που ζουν εκεί στην Καταλονία δεν το κατανοούν. Ίσως δεν είναι θέμα απόστασης, αλλά απλά είναι δύσκολο «το ζήτημα» (έτσι το αποκάλεσε ο δημοσιογράφος Guillem Martínez σε μια σειρά από χρονικά που σου συστήνω να διαβάσεις).</div><span><a name='more'></a></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Θα μοιραστώ μαζί σου λοιπόν μερικές από τις διαισθήσεις που έχω εγώ εδώ στη Μαδρίτη, έναν τόπο που επηρεάζεται πολύ από την κατάσταση αυτή. Δεν είναι καν υποθέσεις, αλλά απλές εικασίες που δεν θα τολμούσα να εκφράσω δημόσια (επειδή «το ζήτημα» δεν μας επιτρέπει να θέτουμε ερωτήσεις, αλλά μόνο να «παίρνουμε θέση»), αλλά έτσι μεταξύ μας μπορούμε να συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε ελεύθερα.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Παρουσιάζω παρακάτω τις εικασίες μου, ελπίζω η ανάγνωσή τους να σε βοηθήσει (εμένα και μόνο που τις έγραψα με βοήθησε). Μην τις παίρνεις πολύ στα σοβαρά (ήδη σε φαντάζομαι να μου λες «κάτι καινούριο μας είπες») και, φυσικά, ψάξε κι άλλες απόψεις, άκου και διάβασε όσα μπορείς περισσότερα.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Δυσαρέσκεια</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Συνοψίζω την άποψη μου: έχουμε δεχτεί επιθέσεις στο επίπεδο της οικονομίας, αλλά απαντάμε στο επίπεδο της πολιτικής. Κάτι παρόμοιο είχε ήδη συμβεί μεταξύ του 15Μ, του κινήματος των πλατειών του 2011, και την άνοδο του Podemos. Τι εννοώ: πιστεύω ότι το σημερινό κίνημα ανεξαρτησίας έχει να κάνει περισσότερο με τη δυσαρέσκεια που γεννά η κρίση και με την απόρριψη του ισπανικού πολιτικού συστήματος παρά με τον καταλανικό εθνικισμό. Αν το δεις από αυτή την οπτική, αλλάζουν όλα.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Είναι σαφές ότι θα έπρεπε να δικαιολογήσω αυτή την υπόθεση με στοιχεία, παρατηρήσεις και γεγονότα. Προς το παρόν θα σου δώσω μόνο τρία ή τέσσερα στοιχεία.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Εκτιμάται ότι το 2010, κατά την Ημέρα της Δυάδας, την εθνική γιορτή της Καταλονίας (μια επέτειο και διαδήλωση που χρησιμεύει ως «βαρόμετρο» της επιρροής του κινήματος καταλανικής ανεξαρτησίας) συγκεντρώθηκαν περίπου 15.000 άνθρωποι· 10.000 συγκεντρώθηκαν το 2011. Ο αριθμός ανέβηκε στο ένα εκατομμύριο το 2012. Με άλλα λόγια, πριν το 2012 τα ζητήματα ταυτότητας δεν κινητοποιούσαν πολύ τον κόσμο στην Καταλονία. Τι συνέβη μεταξύ του 2011 και του 2012; Αυτό που συνέβη ήταν το κίνημα 15Μ, η πρώτη προσπάθεια οργάνωσης της λαϊκής δυσφορίας ενάντια στην κρίση και τη σκληρή νεοφιλελεύθερη διαχείρισή της (περικοπές κλπ.). Η κινητήριος δύναμη του κινήματος καταλανικής ανεξαρτησίας από το 2012 είναι η δυσαρέσκεια που γεννά η κρίση και η επιθυμία για μια ουσιαστική αλλαγή.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Πιστεύω ότι είναι αδύνατο να κατανοήσουμε όσα συμβαίνουν τώρα αν δεν αναφερθούμε στην οικονομική κρίση και στο 15Μ. Τα κλασικά θέματα του εθνικισμού (γλώσσα, ιστορικές αδικίες, δικαίωμα στην κουλτούρα, κλπ.) υπάρχουν, αλλά στο παρασκήνιο. Στο προσκήνιο του κινήματος αυτού βρίσκεται η απόρριψη του αλαζονικού και αδιάλλακτου ισπανικού πολιτικού συστήματος, που δεν επηρεάζεται από καμία κινητοποίηση και αρνείται οποιαδήποτε μεταρρύθμιση, όση κοινωνική συναίνεση και να έχει αυτή – θυμάμαι εδώ για παράδειγμα τη Λαϊκή Νομοθετική Πρωτοβουλία της Πλατφόρμας Ζημιωμένων από τα Στεγαστικά Δάνεια [Plataforma de Afectados por la Hipoteca, PAH] το 2103 που ζητούσε την αποπληρωμή του δανείου σε είδος, τη διακοπή των εξώσεων και το κοινωνικό ενοίκιο[1].</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Ένα πολιτικό σύστημα που κατά τη διάρκεια αυτών των ετών της κρίσης έχει εφαρμόσει αδίστακτα μέτρα λιτότητας που υπαγορεύονται από τις Βρυξέλλες, που έχει αποδειχθεί δομικά διεφθαρμένο –όχι επειδή υπάρχει μια «περιστρεφόμενη πόρτα» μεταξύ της πολιτικής και των επιχειρήσεων, αλλά επειδή ολόκληρο το πολιτικό σύστημα είναι μια περιστρεφόμενη πόρτα– και που έχει καταστείλει σκληρά οποιαδήποτε ειρηνική κινητοποίηση διαμαρτυρίας (με αστυνομική βία, πρόστιμα, τον «νόμο φίμωτρο», κτλ).</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Επαναλαμβάνω: φυσικά και το κίνημα ανεξαρτησίας στηρίζεται σε έναν ιστορικό καταλανικό εθνικισμό, αλλά η πρόσφατη άνοδος του οφείλεται κυρίως στη δυσφορία που γεννά η κρίση και στην απόρριψη του ισπανικού πολιτικού συστήματος. Και αυτή η σύγχυση μεταξύ του εθνικού-εδαφικού ζητήματος και του δημοκρατικού ζητήματος («το λένε δημοκρατία και δεν είναι») εξηγεί γιατί τόσο διαφορετικά υποκείμενα έχουν βγει στους δρόμους, κάτι που έγινε ιδιαίτερα αντιληπτό στην κινητοποίηση πολιτικής ανυπακοής της 1ης Οκτωβρίου. Μιλούν ακόμα και για «μη-εθνικιστικό αυτονομισμό». Έτσι αυτοπροσδιορίζονται πολλοί φίλοι μου, οι οποίοι συμμετείχαν στο 15M και μέχρι πριν μερικές μέρες ήταν εντελώς ξένοι προς ζητήματα ταυτότητας, αλλά τώρα έχουν ασπαστεί έναν όψιμο αυτονομισμό.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Αποτελεσματικότητα</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Και γιατί αυτή η δυσαρέσκεια διοχετεύεται στον στόχο της ανεξαρτησίας και όχι σε τακτικές παρόμοιες με το 15Μ; Προτιμώ να μην το εξηγώ με όρους «χειραγώγησης». Νομίζω ότι πρόκειται περισσότερο για ζήτημα «αποτελεσματικότητας». Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν στην ανεξαρτησία μια πιθανή αποτελεσματικότητα όσον αφορά τη ρήξη με το ισπανικό πολιτικό σύστημα, ακόμα κι αν είναι αναγκασμένοι γι’ αυτό να πιούν ένα πικρό ποτήρι (να συμμαχήσουν με αυτούς που μέχρι χθες εφάρμοζαν μέτρα λιτότητας στην Καταλονία). Οι λόγοι που προβάλλονται για την επιλογή αυτού του δρόμου είναι, για παράδειγμα:</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Υπάρχει μια κατεύθυνση, μια στρατηγική. Στο 15Μ υπήρχε μάλλον μια σειρά πρακτικών, τοπικών και τοποθετημένων, αλλά όχι μια σφαιρική στρατηγική στοχοθέτησης.</div>
<div style="text-align: justify;">
Υπάρχει υποστήριξη από την καταλανική πολιτική τάξη. Θεωρείται ότι οι πολιτικοί τελικά «κρατούν τα κλειδιά» όσον αφορά κάποιες αλλαγές και ότι είναι αυτοκτονικό να τους γυρίσει κανείς την πλάτη, όπως έκανε το 15Μ με το σύνθημα «δεν μας αντιπροσωπεύουν».</div>
<div style="text-align: justify;">
Υπάρχει μια ιδέα της ανεξαρτησίας ως «αλλαγή χωρίς κόστος», ως μια αλλαγή που δεν απαιτεί σημαντικές αλλαγές στη ζωή μας (όπως αυτές που απαιτούσε το 15M) ως μια αλλαγή που σε σημαντικό βαθμό θα έρθει μέσα από την ανάθεση.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Είτε τους συμμεριζόμαστε είτε όχι, όσοι ενδιαφερόμαστε για την κοινωνική αλλαγή θα πρέπει να εξετάσουμε πολύ προσεκτικά και χωρίς περιφρόνηση τους παραπάνω λόγους.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Εμείς και οι Άλλοι</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Αλλά φυσικά, τι συμβαίνει όταν η επιθυμία για αλλαγή και ρήξη εκφράζεται με εθνικιστικούς όρους (όσο κι αν αυτό είναι τακτική επιλογή); Μερικά πράγματα τα φαντάζεσαι ήδη, άλλα έχουν να κάνουν με την τοπική ιστορία μας. Το πρώτο πρόβλημα είναι η δημιουργία του «εμείς» και του «οι άλλοι».</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Τα εθνικά σύμβολα (παρά τις σύγχρονες θεωρίες περί αυτού) δεν μπορούν να «ανανοηματοδοτηθούν» κατά βούληση, αλλά είναι φορτισμένα με ιστορία, εμπειρίες, συναισθήματα. Ο «καταλανικός λαός» ως υποκείμενο της αλλαγής αφήνει έξω όλους εκείνους που δεν ταυτίζονται μαζί του. Δεν δημιουργείται ένα «εμείς» που ενθαρρύνει την πολυμορφία, αλλά μια ταυτότητα με «άκαμπτα» εξωτερικά όρια.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Στην Καταλονία παραμερίζονται οι μισοί Καταλανοί, οι οποίοι αντιμετωπίζουν μια πιθανή αλλαγή εθνικότητας με φόβο και θυμό. Εκτός της Καταλονίας, η ιδέα της ανεξαρτησίας έχει ελάχιστους υποστηρικτές (για να μην πούμε καθόλου). Στη Μαδρίτη, για παράδειγμα, βγήκαμε στους δρόμους για να δείξουμε αλληλεγγύη ενάντια στην καταστολή και να ζητήσουμε «διάλογο», αλλά τίποτα περισσότερο. Δεν υπάρχει η αίσθηση ότι μας έγινε κάποια πρόσκληση να συμμετέχουμε σε μια κοινή διαδικασία. Αυτή η απομόνωση είναι ένας παράγοντας αδυναμίας.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Το εθνικιστικό πλαίσιο μετατοπίζει το ερώτημα του «τι» προς το ερώτημα του «ποιος»: το πρόβλημα δεν είναι οι τράπεζες ή η τηλεόραση, η αστυνομία ή η ολιγαρχία, αλλά οι τραπεζίτες, τα τηλεοπτικά κανάλια, η αστυνομικοί και οι Ισπανοί ολιγάρχες. Αυτό που είχαμε «από κοινού» –η δυσφορία για την κρίση και η απόρριψη του νεοφιλελευθερισμού– διαλύεται και χάνεται όταν εκφράζεται με εθνικούς όρους.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Ισπανικός Εθνικισμός</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η κατάσταση αυτή έχει αναβιώσει τον «ισπανισμό» σε βαθμό που δεν έχουμε δει εδώ και δεκαετίες: ούτε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης (σε αντίθεση με ό, τι συμβαίνει στην Ευρώπη), ούτε μετά την επίθεση στα τρένα την 11η Μαρτίου 2004 (αντίθετα με ό,τι συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001) είδαμε τέτοια έξαρση. Ακόμη και σε στιγμές μέγιστης έντασης, όπως ήταν η απαγωγή του δημοτικού συμβούλου του Λαϊκού Κόμματος Miguel Ángel Blanco από τον ΕΤΑ, δεν επιτρεπόταν στους φασίστες να συμμετάσχουν στη διαδήλωση στη Μαδρίτη (έχω πολύ ζωντανή αυτή τη μνήμη). Τώρα η πρόσοψη της πολυκατοικίας μου, και ολόκληρη η πόλη της Μαδρίτης, είναι γεμάτη ισπανικές σημαίες. Είναι πολύ ανησυχητικό.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Τώρα, μεταξύ μας, δεν πιστεύω ότι αυτές οι σημαίες αντανακλούν ακριβώς μια ενίσχυση του κλασικού ισπανικού εθνικισμού. Θέλω να πω, αυτός ο «ισπανισμός» δεν έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο ή στόχευση, βασίζεται μόνο στην απαίτηση «σκληρής αντιμετώπισης» των αυτονομιστών από την κυβέρνηση (αντί για συνεργασία ή «διάλογο») και στα συναισθήματα που γεννά η «κόκκινη» (η ισπανική εθνική ομάδα ποδοσφαίρου, της οποίας οι επιτυχίες τα τελευταία χρόνια οφείλονται παραδόξως στη… Μπάρτσα του Γουαρδιόλα!)</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Θέλω να πω ότι σήμερα η ισπανική σημαία κωδικοποιεί δυσκολίες πολύ σύγχρονες: τον φόβο της ζωής σε κρίση και την αντιδραστική επιθυμία για τάξη και σταθερότητα. Αυτό είναι το ουσιαστικό περιεχόμενο του ισπανισμού σήμερα. Δεν υπάρχουν πουθενά τα θρησκευτικά, πολεμικά ή ηρωικά στοιχεία του κλασικού ισπανικού εθνικισμού. Ο φόβος και η απαίτηση για τάξη και ασφάλεια είναι αυτό που εκφράζεται μέσα από όλες αυτές τις σημαίες, όχι η νοσταλγία μιας αυτοκρατορικής Ισπανίας ή κάτι παρόμοιο. Έτσι νομίζω.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Reality Check</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Αυτές τις μέρες τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Γι’ αυτό η κατάσταση είναι τόσο περίεργη. Δεν υπάρχει ακριβώς καταλανικός εθνικισμός, αλλά μάλλον η απόρριψη του ισπανικού πολιτικού συστήματος. Δεν υπάρχει ακριβώς ισπανικός εθνικισμός, αλλά μάλλον η φοβισμένη επιθυμία για τάξη και κανονικότητα μέσα στην παγκοσμιοποίηση. Δεν υπάρχει ο Φράνκο ενάντια στη δημοκρατία, ούτε καλές ολιγαρχίες, ούτε καμία Ευρώπη (ενδεχομένως) που θα μας σώσει, κτλ. Οι εικόνες της πραγματικότητας έχουν αποσυνδεθεί από την ίδια την πραγματικότητα και παντού υπάρχουν οφθαλμαπάτες, ομοιώματα.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Ωστόσο, μετά την 1η Οκτωβρίου έγινε ένα πολύ σκληρό «reality check» ορισμένων ψευδαισθήσεων του κινήματος καταλανικής ανεξαρτησίας:</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Από τη μια, έχουν αποκαλυφθεί η ποικιλομορφία και ο διχασμός («βαθύς» ή «περιστασιακός»;) της καταλανικής κοινωνίας μέσα από διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις. Δεν υπάρχει «ένας» λαός, αλλά τουλάχιστον δύο. Αυτή η πόλωση τροφοδοτεί την κατασταλτική στρατηγική του Λαϊκού Κόμματος.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Από την άλλη, αποκαλύφθηκε ότι δεν θα υπάρξει «ανεξαρτησία χωρίς κόστος». Οι εταιρείες και οι τράπεζες μετέφεραν την έδρα τους (ώστε να μην φύγουν από την ΕΕ) και απειλούν να εγκαταλείψουν οριστικά την Καταλονία. Ξαφνικά εμφανίζεται η «πραγματική εξουσία» και αφήνει να πλανάται στον αέρα μια σημαντική ερώτηση: θα δεχόσασταν να είστε φτωχότεροι προκειμένου να ζήσετε σε μια ανεξάρτητη Καταλονία; Πόσο μακριά πηγαίνει η δέσμευσή σας και η επιθυμία σας;</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Τέλος, αποκαλύφθηκε ότι οι πολιτικοί –οι οποίοι υποτίθεται ότι «κρατούσαν τα κλειδιά» των αλλαγών– κάνουν τους δικούς τους υπολογισμούς (δεν εκπληρώνουν απλά την λαϊκή εντολή) και αυτοσχεδιάζουν με μεγάλη αφέλεια (και ανευθυνότητα;), αναμένοντας μια εξωτερική παρέμβαση από την Ευρώπη για τη σωτηρία.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Σε κάθε περίπτωση, αποκαλύπτεται η αδυναμία και η ανεπάρκεια (όπως συνέβη και με την περίπτωση του Podemos) της ιδέας της κοινωνικής αλλαγής μέσω της «εφόδου στους ουρανούς»· της ιδέας της ριζοσπαστικής κοινωνικής αλλαγής από τα πάνω, ακόμα κι αν στηρίζεται στην κινητοποίηση των από κάτω· της ιδέας της επικής και στιγμιαίας αλλαγής, της απόλυτης επικράτησης πάνω στον εχθρό· της ιδέας ότι αρκεί να διακηρύξουμε την αλλαγή για να πραγματοποιηθεί.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Αδιέξοδο</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Και τώρα τι γίνεται; Κανείς δεν μπορεί να πει, κι εγώ ακόμα λιγότερο. Οι πιο αισιόδοξοι φίλοι μου εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μπορούν να «υπερχειλίσουν» το κίνημα ανεξαρτητοποίησης: να ριζοσπαστικοποιήσουν το «δικαίωμα στην απόφαση για την ανεξαρτησία» για να φτάσουν στο «δικαίωμα στην απόφαση για όλα» (πλησιάζοντας έτσι σε μια ιδέα δημοκρατίας σαν εκείνη του 15M: καθημερινή δημοκρατία, δημοκρατία της πράξης, πραγματική δημοκρατία)· ή να ριζοσπαστικοποιήσουν τη διαδικασία δειλής συνταγματικής μεταρρύθμισης που φαίνεται να ανοίγει για να εκκινήσουν μια πραγματική «συντακτική διαδικασία» από τα κάτω, όπου θα επαναπροσδιοριστούν οι κανόνες της κοινής ζωής (συμπεριλαμβανομένης της ένωσης ή απόσχισης της Καταλονίας). Να εγκαταλείψουν μαζί «αυτή» την Ισπανία, και όχι γενικά να εγκαταλείψουν την Ισπανία.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Οι πιο απαισιόδοξοι φίλοι μου στέκονται στο περιθώριο αυτής της διαδικασίας, προτιμούν να μην κάνουν θόρυβο, να μην γίνουν αντικείμενο εργαλειοποίησης από λογικές που τους είναι ξένες, λογικές αντίπαλων στρατοπέδων και αφηρημένες διαδικασίες χωρίς σαφή σύνδεση με την υλικότητα της καθημερινής ζωής. Θα δούμε.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Σε κάθε περίπτωση, το κίνημα για την ανεξαρτησία μου φαίνεται αδιέξοδο. Η δυσφορία μας και η επιθυμία μας για αλλαγή απαιτούν νέους χάρτες και εργαλεία, αλλά συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε τα παλιά. Δεχόμαστε μια επίθεση στο οικονομικό πεδίο και απαντούμε στο πολιτικό πεδίο (να πάρουμε την εξουσία, να ιδρύσουμε ένα νέο κράτος), αλλά η πολιτική πλέον δεν έχει την εξουσία.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Όσοι ερχόμαστε από κίνημα των πλατειών, οι υποστηρικτές του Podemos, οι όψιμοι καταλανιστές… όλοι μας πρέπει να σκεφτούμε βαθιά το τι είναι ο νεοφιλελευθερισμός μέσα στον οποίο εκτυλίσσονται οι ζωές μας. Αυτή η εξουσία που δεν κατεβαίνει στις εκλογές αλλά τις κερδίζει όλες, που ελέγχει τους θεσμούς χωρίς να έχει εκλεγεί από κανέναν. Αυτή η εξουσία δεν είναι ακριβώς ένα «πολιτικό καθεστώς», αλλά ένα κοινωνικό σύστημα που διαπερνά ολόκληρη τη ζωή (ένας «κόσμος» λένε κάποιοι). Μια εξουσία που δεν είναι εξωτερική, αλλά την αναπαράγουμε με αμέτρητες χειρονομίες και καθημερινές αποφάσεις (ποια υπηρεσία χρησιμοποιούμε για το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μας, σε ποιο σχολείο πάμε τα παιδιά μας, σε ποια τράπεζα βάζουμε τις οικονομίες μας, κτλ.). Μια ανώνυμη και σιωπηλή δύναμη που δεν μπορούμε να «διακρίνουμε» στην απλουστευμένη εκδοχή της πραγματικότητας που κάθε μέρα μας παρέχουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με τη χολιγουντιανή δίψα τους για χαρακτήρες, δράμα και δράση (πλέον και οι ειδήσεις έχουν μουσική υπόκρουση).</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Πώς αμφισβητείται αυτή η εξουσία, πώς διακόπτεται, πώς διαταράσσεται; Πρέπει να επαναδιατυπώσουμε προσεκτικά την κοινωνική αλλαγή: ως μια αργή και μακροπρόθεσμη αλλαγή, όχι στιγμιαία και επική· ως μια αλλαγή που έχει προεικονιστεί στις καθημερινές πρακτικές, και όχι ως μια «στιγμή εφόδου»· ως μια αλλαγή που δεν διακηρύσσεται, αλλά οικοδομείται· και όπου οι άλλοι –εκείνοι που δεν είναι σαν εμάς– δεν εξαφανίζονται, αλλά μαθαίνουμε να ζούμε μαζί τους με όρους ισότητας.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Εντάξει, θα σταματήσω εδώ. Πώς σου φαίνεται όλο αυτό το χάος; Θα ήθελα να ακούσω τη γνώμη σου. Ας συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε μαζί.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Χαιρετισμούς,</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Α.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
——————————————————————–</div>
<div style="text-align: justify;">
* Ο Amador Fernández-Savater είναι εκδότης και συγγραφέας. Συμμετέχει ενεργά εδώ και δεκαετίες σε κινήματα βάσης στην Ισπανία (κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης, φοιτητικό, αντιπολεμικό, στεγαστικό, κίνημα των πλατειών). Ζει στη Μαδρίτη.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;"><span style="font-size: x-small;">
Σημείωση:</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: x-small;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;"><span style="font-size: x-small;">
[1] Στην Ισπανία η νομοθεσία δεν προβλέπει την παραγραφή του στεγαστικού δανείου με την κατάσχεση του ακινήτου. Ο οφειλέτης που δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το δάνειο χάνει το σπίτι του και συνεχίζει να οφείλει το ίδιο ποσό. Αυτός ο νόμος είχε τραγικές κοινωνικές συνέπειες μετά την κρίση του 2008, και συνέβαλλε στην άνοδο της Πλατφόρμας Ζημιωμένων από τα Στεγαστικά Δάνεια (PAH) ως δίκτυο αυτοοργάνωσης, αλληλοβοήθειας και αυτοάμυνας των οφειλετών.</span></div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-25307982419869646872017-10-29T20:10:00.002+02:002024-03-11T15:00:08.961+02:00Μια διαφορετική οπτική για την κατανόηση της καταλανικής διαμάχης<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: right;">
<div style="text-align: right;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimkaV7MBMoOr6jEHwxcgKIY7wkHtmGNeXRsU26CSKaHhdEfzLZHIRr7htf_YbrUEfV8FWFc0ydDOHaFJAi57NJ8wqCvbc0fhRX27fkONkeQajVbnt0Le9opiD6eFjSmyZ2K4wqxIoFpuw/s1600/catalan+republic.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: justify;"><img border="0" data-original-height="500" data-original-width="750" height="424" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimkaV7MBMoOr6jEHwxcgKIY7wkHtmGNeXRsU26CSKaHhdEfzLZHIRr7htf_YbrUEfV8FWFc0ydDOHaFJAi57NJ8wqCvbc0fhRX27fkONkeQajVbnt0Le9opiD6eFjSmyZ2K4wqxIoFpuw/w664-h424/catalan+republic.jpg" width="664" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif; font-size: large;">Ο καταλανισμός ανοίγει σημαντικά ζητήματα στο ισπανικό πολιτικό σκηνικό, αλλά περιλαμβάνει μεγάλες και άλυτες αντιφάσεις. Αποφεύγοντας τις απλουστευτικές αναλύσεις περί εθνικισμού, οφείλουμε να μελετήσουμε τον καταλανισμό σε όλη την πολυπλοκότητα του, να αναγνωρίσουμε τους περιορισμούς του και να διερευνήσουμε τα πεδία αγώνα που ανοίγει.</span></div>
Θοδωρής Καρυώτης</div>
</div>
<div style="text-align: right;">
<div style="text-align: right;">
Οκτώβριος 2017</div>
</div>
<div style="text-align: right;">
<div style="text-align: right;">
Δημοσιεύτηκε στο <a href="http://www.babylonia.gr/2017/10/29/mia-diaforetiki-optiki-gia-tin-katanoisi-tis-katalanikis-diamachis/" target="_blank">πολιτικό περιοδικό Βαβυλωνία</a></div>
</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η τοπική κυβέρνηση της Καταλονίας μόλις έχει διακηρύξει την ανεξαρτησία της, ή όπως λένε οι ίδιοι οι καταλανιστές, την «ρεπούμπλικα». Από την πλευρά της η κεντρική κυβέρνηση της Μαδρίτης έχει ενεργοποιήσει το άρθρο 155 του Συντάγματος, καταλύοντας την αυτοκυβέρνηση της περιοχής, καθαιρώντας όλους τους τοπικούς άρχοντες και αναλαμβάνοντας κεντρική διαχείριση όλων των θεσμών μέχρι τις εκλογές που προκηρύχτηκαν για τις 21 Δεκεμβρίου. Η κατάσταση δείχνει να οδηγείται στην κλιμάκωση: από τη μία, η κεντρική κυβέρνηση έχει αρχίσει ήδη να αναπτύσσει τα σώματα ασφαλείας και να χρησιμοποιεί το ποινικό σύστημα για να επιβάλει το άρθρο 155 – στους 1000 τραυματίες της 1ης Οκτωβρίου έχουν προστεθεί ήδη μια πενηντάδα δικογραφίες με εκατοντάδες κατηγορούμενους, και δύο πολίτες προφυλακισμένοι με την κατηγορία της «ενθάρρυνσης της κινητοποίησης»• από την άλλη, η καταλανική κυβέρνηση φαίνεται αποφασισμένη να προχωρήσει στην «ίδρυση» του ανεξάρτητου κράτους, παρόλο που τυπικά δεν έχει πια καμία εξουσία και το μόνο μέσο που έχει στην διάθεση της είναι η λαϊκή κινητοποίηση.<span><a name='more'></a></span></div>
<div style="text-align: justify;">
Ελευθεριακοί και αριστεροί ριζοσπάστες παρακολουθούν με αμηχανία τη διαμάχη. Τι έχει συμβεί, αναρωτιέται για παράδειγμα ο αναρχικός Τομάς Ιμπάνιεθ, ώστε κάποια από τα μαχητικότερα τμήματα της κοινωνίας να έχουν περάσει από τον αγώνα ενάντια στην καταλανική άρχουσα τάξη σε συμμαχία μαζί της; Προφανώς ο καταλανικός εθνικισμός υποκινείται από την θέληση των πολιτικών και οικονομικών ελίτ για μεγαλύτερο μερίδιο εξουσίας. Εξίσου προφανές είναι ότι οποιαδήποτε έκκληση για εθνική ενότητα απέναντι στον «εχθρό» έχει ως αποτέλεσμα την εμπλοκή των υποτελών τάξεων στα παιχνίδια εξουσίας των ισχυρών και στην απομάκρυνση από την προοπτική μιας διεθνιστικής χειραφέτησης.</div>
<div style="text-align: justify;">
Οπωσδήποτε η λαϊκή κινητοποίηση γύρω από μια εθνική ταυτότητα δεν μπορεί να έχει πραγματικά χειραφετητικά αποτελέσματα, αφού γεννάει ένα "μέσα" και ένα έξω, ένα "εμείς" και ένα "οι άλλοι". Όχι μόνο διαιρεί τις υποτελείς τάξεις με τεχνητές διαχωριστικές γραμμές, αλλά και δεν αφήνει περιθώριο για αμφισημία, αντιπαράθεση ή σύγκρουση μέσα στο «εθνικό μπλοκ»• νομιμοποιεί έτσι και διευκολύνει την εκμετάλλευση των υποτελών τάξεων από τις εθνικές ελίτ.</div>
<div style="text-align: justify;">
Όσο προφανείς είναι οι παραπάνω αναλύσεις, άλλο τόσο ανεπαρκείς είναι για την κατανόηση της πραγματικής δυναμικής και προοπτικής του κινήματος ανεξαρτησίας της Καταλονίας, αφού δεν έχουν σαν αφετηρία μια ανάγνωση των πραγματικών διλλημάτων και συνθηκών που αντιμετωπίζουν, τόσο συγχρονικά όσο και διαχρονικά, τα κοινωνικά κινήματα στην Καταλονία. Θα κάνω εδώ μια απόπειρα να προσφέρω 5 «αιρετικές» ιδέες για μια διαφορετική κατανόηση της διαμάχης:</div>
<h3 style="text-align: justify;">
1. Ο καταλανισμός δεν κατευθύνεται από την αστική τάξη</h3>
<div style="text-align: justify;">
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κίνημα απόσχισης της Καταλονίας ηγεμονεύεται από επαγγελματίες πολιτικούς, κυνικούς και αδίστακτους, οι οποίοι χρησιμοποιούν την διαμάχη με την Μαδρίτη και τα εθνικό αίσθημα για να στρέψουν την προσοχή μακριά από τις δικές τους ευθύνες για τις πολιτικές αποκλεισμού και υφαρπαγής που εφαρμόζουν.</div>
<div style="text-align: justify;">
Ωστόσο, το επιχείρημα ότι το σχέδιο απόσχισης της Καταλονίας είναι απόρροια της δίψας των Καταλανών αστών για περισσότερη εξουσία δεν επιβεβαιώνεται από τα γεγονότα: τις τελευταίες δύο εβδομάδες, 1.700 καταλανικές επιχειρήσεις έχουν μεταφέρει την έδρα τους σε άλλες περιοχές. Σύσσωμοι οι εκπρόσωποι των βιομηχανικών, τραπεζικών, χρηματοπιστωτικών ενώσεων έχουν καταδικάσει το σχέδιο ανεξαρτητοποίησης. Η εφημερίδα «La Vanguardia», φωνή των Καταλανών αστών εδώ και έναν αιώνα, τοποθετείται ανοιχτά κατά της διαδικασίας.</div>
<div style="text-align: justify;">
Οι Καταλανοί βιομήχανοι και τραπεζίτες καμία ανάγκη δεν έχουν να «ταράξουν τα νερά» των επικερδών τους δραστηριοτήτων• αισθάνονται την απειλή της απώλειας της κοινής αγοράς της ΕΕ –αφού δεν νοείται η αναγνώριση μιας ανεξάρτητης Καταλονίας στο πλαίσιο της υπάρχουσας ΕΕ– αλλά και ενός πιθανού μποϊκοτάζ άλλων ισπανικών περιοχών στα καταλανικά προϊόντα, μια συχνή τακτική πίεσης των Ισπανών εθνικιστών.</div>
<div style="text-align: justify;">
Ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο καταλανικός εθνικισμός έχει καλλιεργηθεί τις τελευταίες δεκαετίες από τα μέσα ενημέρωσης και συγκεκριμένες κυβερνητικές πολιτικές, δεν κρύβεται το καταλανικό μεγάλο κεφάλαιο πίσω από αυτές τις προσπάθειες. Ο καταλανισμός αποτελεί μάλλον πολυσυλλεκτικό κίνημα στο οποίο συγκλίνουν τρία –τουλάχιστον– εθνικιστικά ρεύματα:</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<ul style="text-align: left;">
<li style="text-align: justify;">Ένας ιστορικός, πολιτιστικός, συντηρητικός εθνικισμός που θρηνεί τους αιώνες καταπίεσης της καταλανικής κουλτούρας από τους Ισπανούς, θυμάται με οργή τις απόπειρες του Φράνκο να εξαφανίσει την καταλανική γλώσσα και να εξισπανίσει τον πληθυσμό, και εξυμνεί την καταλανική κουλτούρα, λογοτεχνία και παράδοση.</li>
<li style="text-align: justify;">Ένας φιλελεύθερος, μικροαστικός, φιλοευρωπαϊκός εθνικισμός, που ασφυκτιά μέσα στο ισπανικό βασίλειο και αγανακτεί με την διεφθαρμένη, θρησκόληπτη και σκοταδιστική μεταφρανκική δεξιά που κυβερνά στη Μαδρίτη. Η καταλανική μεσαία τάξη κοιτάει προς την Ευρώπη και θεωρεί το ισπανικό κράτος ανάχωμα στις επιδιώξεις και προσδοκίες της.</li>
<li style="text-align: justify;">Ένας ρομαντικός, λαϊκός, συλλογικός εθνικισμός, που προσπαθεί να διασώσει τις παραδόσεις αγώνα, αυτάρκειας και αυτοδιάθεσης της καταλανικής υπαίθρου και των λαϊκών στρωμάτων.</li></ul>
<h3 style="text-align: justify;">
2. Ο καταλανισμός περιλαμβάνει τμήματα με αντικαπιταλιστικές πρακτικές και αιτήματα</h3>
<div style="text-align: justify;">
Αυτό το τελευταίο ρεύμα αξίζει να το εξετάσουμε πιο διεξοδικά, ιδιαίτερα μέσα από την πολιτική του έκφραση, την CUP (Υποψηφιότητα Λαϊκής Ενότητας), ένα ακροαριστερό κόμμα που αποτελεί «ρυθμιστή» της αποσχιστικής διαδικασίας, αφού οι 10 ψήφοι του στο τοπικό κοινοβούλιο είναι αυτές που μέχρι σήμερα έχουν δώσει την πλειοψηφία στο κυβερνητικό μπλοκ.</div>
<div style="text-align: justify;">
Η CUP ξεκίνησε στην καταλανική ύπαιθρο ως δημοτιστικό σχήμα, συμμαχία κοινωνικών κινημάτων, αντιφασιστών, φεμινιστών, καταληψιών με σαφή «καταλανιστικό» χαρακτήρα. Στις δημοτικές εκλογές του 2003, του 2007 και του 2011, εδραίωσε την παρουσία της στους –μικρούς κυρίως¬– καταλανικούς δήμους, με ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα που περιλάμβανε συνελευσιακές πρακτικές και τακτική εναλλαγή των μελών στις θέσεις εξουσίας. Πολιτικός ορίζοντας της οργάνωσης είναι η συνομοσπονδία δήμων με την εξουσία να πηγάζει από τη βάση μέσω ανακλητών εκπροσώπων, σε ένα αντιφατικό μείγμα με την κρατικοποίηση και τον κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας.</div>
<div style="text-align: justify;">
Το 2012 το κόμμα έκανε διστακτικά το βήμα προς τις τοπικές βουλευτικές εκλογές, κερδίζοντας 3 από τις 135 έδρες• χρησιμοποίησε την επιρροή αυτή όχι με την «σοβαρότητα» ενός κόμματος που αποβλέπει στην εξουσία, αλλά «εμπρηστικά», παίρνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο σε θεαματικές αντιπαραθέσεις με τη κυβέρνηση μέσα και έξω από το κοινοβούλιο.</div>
<div style="text-align: justify;">
Ο ρόλος αυτός του εμπρηστή γέννησε μεγάλες αντιφάσεις στην CUP όταν η κοινοβουλευτική της επιρροή αυξήθηκε το 2015 και κλήθηκε να αποφασίσει αν θα δώσει στήριξη στο συνασπισμό της δεξιάς και της κεντροαριστεράς του καταλανισμού, τη συμμαχία «Μαζί για το Ναι» (Junts pel Si) με σκοπό τη διεξαγωγή δεσμευτικού δημοψηφίσματος για την ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας. Η εσωτερική διαβούλευση ήταν μακρά, επίπονη και διχαστική για το κόμμα. Η πρώτη γενική συνέλευση έληξε με ισοπαλία 1.515 ψήφων υπέρ της στήριξης και 1.515 κατά. Το αδιέξοδο ξεπεράστηκε μετά από μια συμβολική «νίκη» της CUP, που, με αντάλλαγμα τη στήριξη στον κυβερνητικό συνασπισμό, εξανάγκασε την καταλανική δεξιά να αντικαταστήσει τον παραδοσιακό χαρισματικό ηγέτη της Αρτούρ Μας με τον υποτιθέμενα «μετριοπαθή» Κάρλας Πουτζντεμόν.</div>
<div style="text-align: justify;">
Φυσικά η κατακραυγή για αυτή τη μεταστροφή του κόμματος ήταν μαζική. Φωτογραφίες των στελεχών της CUP εναγκαλισμένων με μισητές φιγούρες του καταλανικού πολιτικού κατεστημένου έκαναν τον γύρο των κινηματικών και θεσμικών μέσων ενημέρωσης. Πριν αποδώσουμε την «κωλοτούμπα» σε εθνικιστικές αυταπάτες ή στην εξουσία που διαφθείρει ακόμα και τους πιο ειλικρινείς ριζοσπάστες, ας δούμε με ποιο τρόπο νοηματοδοτούν οι ίδιοι την τακτική τους. Σε συνέντευξη της στη «Βαβυλωνία» (Τεύχος 17, Ιανουάριος 2015) η νυν κοινοβουλευτική εκπρόσωπος της CUP Άνα Γκαμπριέλ διασαφηνίζει: «Θεωρούμε την ιδιότητα αυτή [του καταλανού/ής] σαν μια συλλογική ταυτότητα αντίστασης. Συνδέεται στενά με τον αγώνα που έδωσε ο καταλανικός λαός, συγκεκριμένα η εργατική τάξη και οι αγρότες – που αποτελούν και την πλειοψηφία της χώρας. Είμαστε λοιπόν υπέρ της ανεξαρτησίας γιατί για εμάς είναι ένα εργαλείο για να ανατρέψουμε την υπάρχουσα κοινωνική κατάσταση. Είναι ένας ακόμα τρόπος για να μπορούμε να αποφασίζουμε για όλους τους τομείς της κοινωνίας καθώς και για τη μορφή οργάνωσής της, χωρίς να περιοριζόμαστε μόνο στα οικονομικά.»</div>
<div style="text-align: justify;">
Στο πλαίσιο της ρεαλπολιτίκ, η CUP προφανώς δεν υποστηρίζει ότι η καταλανική ανεξαρτησία από μόνη της θα φέρει την αναδιανομή, την δικαιοσύνη, την λαϊκή αυτοδιάθεση, το τέλος της εκμετάλλευσης. Υποστηρίζει όμως ότι, απελευθερωμένοι από τα ολοκληρωτικά κατάλοιπα του ισπανικού κράτους, και έχοντας κερδίσει την αυτοδιάθεση μέσα από έναν μαζικό λαϊκό αγώνα ενάντια στις επιθυμίες της καταλανικής αστικής τάξης, όσοι και όσες πρεσβεύουν τις παραπάνω ιδέες θα βρεθούν σε έναν ευνοϊκό συσχετισμό δυνάμεων σε μια ανεξάρτητη Καταλονία.</div>
<div style="text-align: justify;">
Η CUP δεν είναι το μόνο τμήμα του καταλανισμού που έχει αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό. Πολλά κινήματα με ελευθεριακή προέλευση αυτοπροσδιορίζονται ως «αυτονομιστές αλλά αντικρατιστές» και επιχειρούν να δώσουν ένα διαφορετικό νόημα στην ιδέα της ανεξαρτησίας. Αυτές τις ιδέες προωθούν, αγωνιστές και κινήματα που προέρχονται από το 15Μ (το κίνημα των πλατειών) ή άλλα που εντάσσονται στον Καταλανικό Ολοκληρωμένο Συνεταιρισμό (CIC), ένα εκτεταμένο δίκτυο συλλογικοτήτων που πειραματίζονται με μια μετακαπιταλιστική οικονομία –αν και o CIC, όντας ένα πολυσυλλεκτικό δίκτυο, δεν έχει κάποια κεντρική «γραμμή» υπέρ ή κατά της ανεξαρτησίας.</div>
<div style="text-align: justify;">
Πιθανώς μοιάζει με αφελή βολονταρισμό η ευχή της Γκαμπριέλ από την ίδια συνέντευξη: «Μακάρι να δημιουργήσουμε καινούργιες μορφές που να ξεφεύγουν από το κλασσικό μοντέλο του κράτους όπως το γνωρίζουμε, δηλαδή καταπιεστικό και συγκεντρωτικό. Μακάρι λοιπόν στον αγώνα για να δημιουργήσουμε ένα κράτος να δημιουργήσουμε κάτι που δεν μοιάζει καθόλου με κράτος.» Ανεξάρτητα από το αν θεωρούμε την τακτική τους εύστοχη ή άστοχη, η CUP και κάποιες οργανώσεις που προέρχονται από την ελευθεριακή παράδοση βλέπουν την ανεξαρτησία ως μια διαδικασία που θα ανοίξει νέα πεδία αγώνα. Θα ήταν λάθος από την άνεση του πληκτρολογίου μας να θεωρήσουμε αυτή την προσπάθεια εκ των προτέρων καταδικασμένη στην αποτυχία.</div>
<h3 style="text-align: justify;">
3. Ο καταλανισμός μάχεται ενάντια στο βαθύ κράτος της ισπανικής μεταπολίτευσης</h3>
<div style="text-align: justify;">
Δεν είναι τυχαίο ότι ο καταλανισμός αποκτά τέτοια δυναμική σήμερα, μετά από 6 χρόνια παραμονής του Λαϊκού Κόμματος (Partido Popular) στην κεντρική κυβέρνηση. Η πολιτική στην Ισπανία υπήρξε πάντα μια διελκυστίνδα ανάμεσα στη Μαδρίτη και τις περιοχές που θεωρεί "υποτελείς", με την απειλή της βίας πάντα να υποβόσκει. Η σαρανταετής δικτατορία του Φράνκο, η οποία επέβαλε αιμοσταγείς πολιτικές εκκαθάρισης και ομογενοποίησης, δεν έληξε με κάποια μαζική λαϊκή κινητοποίηση, αλλά με το θάνατο του ίδιου του δικτάτορα το 1975. Η «μεταπολίτευση» (transición) σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από το ίδιο το καθεστώς, με σκοπό να συνδυαστούν τα πλεονεκτήματα της μετάβασης στη δημοκρατία –ιδιαίτερα η πρόσβαση στο ΝΑΤΟ και στην εν τη γενέσει Ευρωπαϊκή Ένωση– με τη συνέχεια της πολιτικής και οικονομικής κυριαρχίας των ίδιων ελίτ και την ατιμωρησία των εγκλημάτων της δικτατορίας. Χαρακτηριστικά, ο Μανουέλ Φράγα, υπουργός του Φράνκο, πρωτοστάτησε στη διαμόρφωση του Συντάγματος του 1978 και αμέσως μετά ίδρυσε το Λαϊκό Κόμμα, το οποίο εναλλάσσεται από τότε στην εξουσία με το κεντροαριστερό PSOE – παρέμεινε, μάλιστα, επίτιμος πρόεδρος του κόμματος μέχρι τον θάνατό του το 2012.</div>
<div style="text-align: justify;">
Ο αντικαταλανισμός και ο αντιβασκισμός βρίσκονται στην καρδιά του πολιτικού συστήματος, σε μια χώρα όπου οι οικονομικές, γραφειοκρατικές, μιντιακές και πολιτικές ελίτ είναι «κληρονομικές» και σχεδόν απαράλλακτες από την εποχή του Φράνκο, και ο θεσμός της μοναρχίας αποτελεί «εγγυητή» της διαιώνισης τους στην εξουσία. Η απειλή του κατακερματισμού της χώρας είναι αυτό που δίνει δύναμη και λόγο ύπαρξης στην ισπανική δεξιά, με τον ίδιο τρόπο που παλιότερα δικαιολόγησε 40 χρόνια δικτατορίας. Δεν είναι υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι αν οι Καταλανοί και οι Βάσκοι αυτονομιστές δεν υπήρχαν, ο Ραχόι θα έπρεπε να τους εφεύρει.</div>
<div style="text-align: justify;">
Πράγματι, η άνοδος των περιφερειακών εθνικισμών είναι φιλί ζωής για το αποδυναμωμένο Λαϊκό Κόμμα το οποίο, εμπλεκόμενο σε σκάνδαλα διαφθοράς που φτάνουν μέχρι τα ανώτατα κλιμάκια και με μεγάλη φθορά από την μακροχρόνια εφαρμογή πολιτικών λιτότητας, έχει αποξενώσει την εκλογική του βάση και κυβερνά τον τελευταίο χρόνο χωρίς επαρκή πλειοψηφία στο κοινοβούλιο για να μπορεί να νομοθετεί. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι, ενώ ο Ραχόι σκίζει τα ρούχα του σχετικά με την καταλανικό αυτονομισμό, ο ίδιος συστηματικά τον υποδαυλίζει, για παράδειγμα όταν καταφεύγει στα ανώτατα δικαστήρια για να ακυρώσει αρμοδιότητες της καταλανικής κυβέρνησης που προβλέπονται στο "εστατούτ", το "καταστατικό" της καταλανικής αυτοκυβέρνησης ή όταν διατάζει την μαζική καταστολή του γενικού πληθυσμού κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος. Ο Ραχόι ενδιαφέρεται να συσπειρώσει την αντιδραστική και εθνικιστική βάση του Λαϊκού Κόμματος, και στο βωμό αυτής της πολιτικής επιδίωξης, μια στρατιωτική εισβολή σε ένα κομμάτι της ίδιας του της χώρας που αφήνει πίσω 1000 τραυματίες δεν είναι υψηλό τίμημα. Καλώς ή κακώς, αυτή είναι η Ισπανία από την οποία οι Καταλανοί θέλουν να αποσχιστούν. Ο τρόπος διακυβέρνησης του Ραχόι –που δεν διαφέρει από αυτόν των προκατόχων του στην ισπανική δεξιά, από τον Φράνκο και μετά– είναι ένας από τους σημαντικούς λόγους ανόδου και νομιμοποίησης του κινήματος καταλανικής ανεξαρτησίας τα τελευταία χρόνια.</div>
<h3 style="text-align: justify;">
4. Η ισπανική (ευρύτερη) αριστερά δεν έχει κάτι ουσιαστικό να αντιπροτείνει</h3>
<div style="text-align: justify;">
Φυσικά όλο το πολιτικό φάσμα της ευρύτερης αριστεράς στην Ισπανία, από τους αναρχοσυνδικαλιστές μέχρι τον συνασπισμό «Ενωμένοι Μπορούμε» (Unidos Podemos) του Ποδέμος με την Ενωμένη Αριστερά αναγνωρίζουν την αντιαυταρχική και αντικαθεστωτική διάσταση του καταλανισμού, ανταπαντούν όμως με αφηρημένα κλισέ περί ενότητας ενάντια στο «καθεστώς του ‘78» το οποίο θα πρέπει να ανατραπεί από τον ίδιο το λαό. Ιδίως τα κόμματα της αριστεράς επαναλαμβάνουν την έκκληση για τη δημιουργία μιας ομοσπονδιακής, κοσμικής, πολυεθνικής ρεπούμπλικας, δηλαδή δημοκρατίας• ο όρος ρεπούμπλικα στην Ισπανία παραπέμπει στην κατάργηση της μοναρχίας και έχει αναφορές στην «Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία» (Segunda Republica Española), τις κυβερνήσεις της περιόδου του 1931-39, τις οποίες ανέτρεψε τελικά το πραξικόπημα του Φράνκο.</div>
<div style="text-align: justify;">
Για να τεθεί, βεβαίως, ζήτημα αναθεώρησης του συντάγματος και πολιτειακής αλλαγής στην Ισπανία πρέπει να εξασφαλιστεί πλειοψηφία 3/5 και στη βουλή και στη γερουσία• όνειρο θερινής νυκτός για μια αριστερά που εκλογικά κινείται γύρω από το 20% και φλερτάρει με το PSOE, τον άλλο πυλώνα του «καθεστώτος του ‘78» για να μπορέσει μελλοντικά να κατακτήσει έστω ένα μικρό κομμάτι εξουσίας. Οι αφηρημένες και γενικόλογες αναφορές στην πολυεθνική ομοσπονδία, συνεπώς, ισοδυναμούν με το «ψηφίστε μας, και ας περιμένουμε να ωριμάσουν οι συνθήκες».</div>
<h3 style="text-align: justify;">
5. Ο καταλανισμός δεν είναι επαναστατικός, ωστόσο αποτελεί ένα προοδευτικό μαζικό κίνημα </h3>
<div style="text-align: justify;">
Αυτό που είναι πλέον προφανές, και που όλες οι αναλύσεις της αριστεράς και τις αναρχίας, από τις πιο επαναστατικές μέχρι τις πιο μεταρρυθμιστικές, αρνούνται να παραδεχτούν, είναι ότι το κίνημα για την καταλανική ανεξαρτησία είναι η μεγαλύτερη απειλή και πρόκληση που έχει ποτέ αντιμετωπίσει το καθεστώς του ’78. Είναι ένα μαζικό κίνημα ανοιχτά αντιμοναρχικό, αντιαυταρχικό, με κεντρικό αίτημα τον εκδημοκρατισμό και την αυτοδιάθεση και με τακτικές λαϊκής αυτοοργάνωσης και πολιτικής ανυπακοής. Σαφώς, δεν έχει τα ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά που πολλοί θα επιθυμούσαμε και τα οικονομικά του αιτήματα κινούνται μάλλον στο πεδίο του φιλελευθερισμού, ωστόσο θα αποτελούσε πνευματική οκνηρία απλά να του κολλήσουμε την ταμπέλα του εθνικισμού και να θεωρήσουμε ότι ξεμπερδέψαμε μαζί του.</div>
<div style="text-align: justify;">
Είναι φυσιολογικό τόσο κούνημα σημαίας εκατέρωθεν να δημιουργεί αποστροφή σε όσους και όσες εμφορούνται από ελευθεριακές ιδέες. Ωστόσο, ιστορικά οι επαναστάτες ποτέ δεν περίμεναν να γεννηθεί εκ του μη όντος το συνειδητοποιημένο μαζικό κίνημα για να συμμετέχουν εκ των υστέρων• αντίθετα συμμετείχαν ενεργά στα μαζικά προοδευτικά κινήματα της εποχής τους με σκοπό να τα ριζοσπαστικοποιήσουν. Η παρακμή της ευρύτερης αριστεράς στον 21ο αιώνα επιτρέπει στους «επαναστάτες» της εποχής μας να απορρίπτουν τα μαζικά προοδευτικά κινήματα ως διαταξικά, μικροαστικά, ρεφορμιστικά κτλ. και να επιτρέπουν στον εαυτό τους να μένουν μακριά από αυτά• φαινόμενο που παρατηρήθηκε ήδη το 2011 σε σχέση με το κίνημα των πλατειών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ισπανία.</div>
<div style="text-align: justify;">
Πέραν αυτού, τα καταλανικά κινήματα που δρουν μέσα σε ένα τόσο πολωμένο πολιτικό σκηνικό δεν έχουν μόνο την ευθύνη της πράξης, αλλά και την ευθύνη της μη πράξης. Όταν το κράτος καταστέλλει βίαια πολίτες που χρησιμοποιούν τακτικές αυτοοργάνωσης και πολιτικής ανυπακοής με αίτημα την αυτοδιάθεση, όποιος ισχυρίζεται ότι τηρεί «ίσες αποστάσεις» δεν κάνει τίποτε άλλο από το να κρύβεται πίσω από το δάχτυλο του.</div>
<h3 style="text-align: justify;">
Και τώρα τι;</h3>
<div style="text-align: justify;">
Δεν χρειάζεται να έχει κανείς ιδιαίτερες ενορατικές ικανότητες για να προβλέψει ότι αυτή η απόπειρα δημιουργίας μιας ανεξάρτητης Καταλονίας θα πέσει στο κενό. Με την εφαρμογή του άρθρου 155, οι πολιτικοί ηγέτες της τοπικής κυβέρνησης δεν έχουν καμία τυπική εξουσία, και όλες οι δυνάμεις καταστολής (συμπεριλαμβανόμενης της καταλανικής αστυνομίας, των Μόσος ντ΄Εσκουάντρα) βρίσκονται πλέον στην υπηρεσία της κεντρικής κυβέρνησης. Λαϊκή αντίδραση σίγουρα θα υπάρξει, όπως και βίαιη καταστολή, συλλήψεις, καταδίκες. Σε κάθε περίπτωση, το σχέδιο ανεξαρτησίας δεν τελειώνει εδώ, αφού στις επόμενες εκλογές τα κόμματα του καταλανισμού είναι πιθανόν να διατηρήσουν ή να ενισχύσουν την επιρροή τους, και να εκκινήσουν έτσι εκ νέου την διαδικασία.</div>
<div style="text-align: justify;">
Ο καταλανισμός δεν έχει πείσει ότι έχει μια ισχυρή πλειοψηφία και δυναμική μέσα στην καταλανική κοινωνία. Η κοινοβουλευτική του πλειοψηφία είναι οριακή, και στο δημοψήφισμα της 1 Οκτώβρη ψήφισε μόλις 43% των ψηφοφόρων –ένας αριθμός που θα έφτανε στο 46% αν δεν υπήρχε η βίαιη καταστολή. Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι τόσο ποσοτικό όσο ποιοτικό. Ενώ ο καταλανισμός ηγεμονεύεται από οικονομικά συντηρητικές δυνάμεις, περιλαμβάνει τμήματα με πολύ προωθημένα αιτήματα και πρακτικές. Τα ζητήματα που ανοίγει στο ισπανικό πολιτικό σκηνικό –της πολιτειακής αλλαγής, της αυτοδιάθεσης, του εκδημοκρατισμού– έρχονται να ταρακουνήσουν τα λιμνάζοντα νερά της μεταφρανκικής Ισπανίας. Βεβαίως, όπως κάθε μαζικό κίνημα, ο καταλανισμός περιλαμβάνει μεγάλες και άλυτες αντιφάσεις. Ωστόσο, θα ήταν λάθος να τον κατατάξουμε απλά στην κατηγορία των «εθνικισμών» και να του εφαρμόσουμε μια γενική ανάλυση περί ταξικής και εθνικής ενότητας• αντίθετα, οφείλουμε να τον μελετήσουμε σε όλη την πολυπλοκότητα του, να αναγνωρίσουμε τους περιορισμούς του αλλά και να διερευνήσουμε τα πεδία αγώνα που ανοίγει και τις χειραφετητικές δυνατότητες που προσφέρει.</div>
<div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-39035626074164283122017-10-18T11:13:00.001+03:002024-01-23T16:08:19.347+02:00The Right to the City in an Age of Austerity<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: right;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIcY5qe83piAoWBopT8EWsMI6dR3eWj_24HYHiF1yj0gAsvM4GoEBfU0LyqRlI5XmSiByk7GykNVCY15U61zdoRyEuedqg2M01C0OPNzcwe92AvEPWy-DNm4-D5sknj9DN-rsHhHETijI/s1600/Teo-Greece.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: justify;"><img border="0" data-original-height="964" data-original-width="688" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIcY5qe83piAoWBopT8EWsMI6dR3eWj_24HYHiF1yj0gAsvM4GoEBfU0LyqRlI5XmSiByk7GykNVCY15U61zdoRyEuedqg2M01C0OPNzcwe92AvEPWy-DNm4-D5sknj9DN-rsHhHETijI/s640/Teo-Greece.jpg" width="456" /></a>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif; font-size: large;">In Greece, resistance to austerity comprises a mosaic of struggles for a right to the city, conceived as the collective self-determination of everyday life.</span></div>
<br />
Theodoros Karyotis</div>
<div style="text-align: right;">
First published in <a href="https://roarmag.org/magazine/right-city-age-austerity/" target="_blank">ROAR Magazine, Issue #6</a></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
When talking about Greece and “the crisis,” it is easy to fall in the trap of “Greek exceptionalism.” After all, it is through essentializing orientalist narratives that austerity and structural adjustment have been justified: the Greeks are corrupt, lazy and crisis-prone, and they should be adapted and civilized for their own good. There is a flipside to the orientalist gaze, however, which ascribes extraordinary qualities to the other: the Greeks have a surplus of collectivism, revolutionary zeal or solidarity, which makes them more likely to organize and resist.<span><a name='more'></a></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Both these narratives prevent us from seeing that the conditions that brought about the “Greek crisis” are prevalent in many parts of the world, that capital is moving towards policies of exclusion and dispossession even in the capitalist center, and that resistance is not the prerogative of southern peoples, but will soon be the only reasonable response even in the north. In fact, the “Greek crisis” is neither “Greek” — since it is only a symptom of the shift of global capitalism towards a new regime of accumulation based on shock and dispossession — nor is it a “crisis” in the sense of an extraordinary event. Instead, it represents a new normality that threatens to shake the very foundations of social coexistence. Nevertheless, Greece has been a privileged spot for observing how this global paradigm shift plays out within the boundaries of a single nation-state.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
To understand the inner workings of the “accumulation by dispossession” regime, we would have to focus our analysis not only on macroeconomics, negotiations, elections, referendums, protests and other spectacular events, but also — and especially — on the micro-level of everyday life in the city. The urban space is always a crystallization of broader relations of power; it is constantly formed and reformed by political and economic powers to ensure the control of the populations inhabiting it, facilitate their exploitation or exclusion, and constrain their possibilities of empowerment. The urban space, however, can also become a place of coexistence — a place where social bonds and communities are formed, where commons emerge. Ultimately, it can become a place of resistance and self-determination, a place of inclusion; inclusion not only in the sense of formal rights granted by an instance of power, but in the sense of full participation of all different identities and subjects in political, economic and social life.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Land grabbing, useless infrastructure works, gentrification and urban renewal, commodification of basic human needs such as housing, food, water and healthcare, evictions and displacement, xenophobia, militarization and increased surveillance are central elements of the policies of dispossession, implemented within the urban space at the expense of the popular classes. Resistance to these policies comprise a mosaic of struggles for a “right to the city,” conceived not as a guarantee of individual resources or opportunities, but as an affirmation of the collective self-determination of everyday life.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
A BRIEF HISTORY OF URBAN SPACE IN GREECE</div>
<br />
<div style="text-align: justify;">
To make sense of the urban struggles that have proliferated in Greece since 2008, we should understand the process of formation of Greece’s cities in the second half of the twentieth century. Greek cities burgeoned in the 1950s when rapid industrialisation combined with the destruction and animosity left behind by the Civil War (1946-1949) drove rural populations to the urban centers. Lax planning laws, along with a legal arrangement that allowed small property owners to erect high-rise buildings — ultimately at the benefit of constructors and their political patrons — are factors that determine the urban landscape to this day.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<div style="text-align: justify;">
These developments represented an initial process of enclosure that eroded traditional communities, commodified housing and promoted a peculiar form of “isolation among the crowd of others.” City centers and popular neighborhoods are to this day characterized by high population density, narrow streets and a lack of open spaces and public facilities. In the “feel-good” decades of the 1990s and 2000s, a debt-fueled “affluence” drove the middle classes towards the suburbs. Meanwhile, gentrification efforts were underway, culminating in the “construction frenzy” of the 2004 Athens Olympic Games, when extensive urban renewal projects created more opportunities for accumulation for elites, while promoting displacement, exclusion, repression and surveillance for the urban poor.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Struggles for reclaiming the urban space took place prominently in December 2008, when the cold-blooded murder of a teenager by the police sparked a month-long revolt which spread like a wildfire throughout the country. High-school and university students, immigrants and the disenfranchised urban youth took the streets protesting the urban alienation, exploitation and exclusion that hid underneath the façade of prosperity. The different identities of the participants were fused in a collective “anonymous” subject that began, as the revolt progressed, to actively transform the city through decentralized — often symbolic — acts of re-appropriation of urban space, such as occupations of public buildings, barricades, marches, impromptu dance and theater actions in the streets, the interruption of official events and disruption of traffic and commercial activity. A distinctive feature was the absolute lack of formal demands; the protesters were not fighting for rights or reforms, but for the opportunity to live with dignity and self-determination, to connect their desires with reality.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
While this was a landmark event, we should beware not to idealize the December revolt. Despite the fusion of identities, the violent and spectacular nature of the protests privileged one specific form of identity — young, fearless, able-bodied males — and prevented the creation of spaces of inclusion for people of other social categories — families, the middle-aged, immigrant women — who may have had as much of a reason to be angry.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Nevertheless, the collective “scream” of December 2008 was a wake-up call for a dormant and complacent society, and it has left a legacy of social cooperation and a redefined public sphere. Thousands of collectives were born, from political groups to art ensembles to grassroots trade unions. A whole new generation of politicized youth was schooled in horizontalism, solidarity and direct action tactics, and new spatial practices were adopted by social movements, culminating in the propagation of self-managed squats and social centers to all corners of the country.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Navarinou Park, for instance, is part of the legacy of December. Only a few months after the revolt, an abandoned parking lot was dug up in Athenian neighborhood of Exarcheia to be transformed into a park, self-managed by neighbors and collectives and available for cultural and social events. Despite attempts at eviction, the park retains its character to this day. Even if the vocabulary of the commons was not widespread at that moment, Navarinou represented an early instance of the substitution of “public” space with “common” space; of rigid, aseptic space that serves as a neutral ground between isolated individuals with organic space where individuals can connect and intertwine their desires in the context of the community, where they can negotiate the terms of their co-existence. This kind of urban commoning, previously confined to the spaces of the libertarian movement, would go on to become a blueprint for urban struggles in the following years.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
The “debt crisis” that erupted in 2010 only served to intensify existing social antagonisms, and consequently exacerbated conflicts over urban space. While elites and the mass media were trying to drag the population into a collective guilt trip over “living beyond their means,” a massive operation of social engineering was set in motion, designed to dispossess and exclude the bulk of the population. All state assets and infrastructure went up for grabs to the highest bidder; the wages, pensions, labor rights and welfare arrangements of the popular classes were slashed overnight; a recessionary spiral would destroy the country’s productive backbone and create unemployment and misery; unjust regressive taxation and rising household debt offered the coup de grâce. Dispossession policies revolving around the workplace were met with resistance against the devaluation of labor power, but the paradigmatic conflicts of the crisis era take place in the urban space.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
SPATIAL CONTROL BY PROXY</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
The spatial narrative of the neoliberal state always involves a “backwards” population which should be “ushered into the civilized world.” The state poses as a force of “rationalization,” which extends its control over the city and combats “submerged” and “informal” practices in order to bring the totality of the population under the rule of law. The reality, however, is quite different. In a context of injustice and popular anger brought about by neoliberal restructuring, the role of the state is to contain resistances, enforce the ongoing processes of exclusion and maintain social peace by any means. Interestingly, while the Greek state employed many “formal” repressive practices — increased surveillance, judicial persecution of social struggles — it largely resorted to “informal” avenues. Examples include brutal crowd control techniques, systematic framing, beating and torture of activists by the forces of order and, most prominently, new techniques of spatial control by proxy.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
One such technique is the collusion of the police with the neo-Nazi party of Golden Dawn to overtly “besiege” the city. Golden Dawn first emerged in the public spotlight when they hijacked a “citizens’ committee” in the working-class central Athenian neighborhood of Ayios Panteleimonas, using it as a vehicle to impose an “ethnic cleansing.” Immigrants were violently attacked and expelled from the area by violent mobs, solidarity marches protesting the siege were teargassed by riot police, even the playground in the central square was locked and guarded so it was not used by immigrant families.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
As we are presently witnessing throughout the Global North, perceived threats to a society’s stability may activate reactionary and xenophobic reflexes. Through carrot-and-stick tactics, Golden Dawn took advantage of the collapse of the two-party system that had predominated since the 1974 transition to democracy. On the one hand, it cultivated a “Robin Hood” image by organizing food hand-outs and blood donations “for Greeks only” — a perverted and exclusionary kind of “commoning.” On the other hand, it began a reign of terror, with neo-Nazi death squads patrolling the streets in many neighborhoods and attacking anyone looking “undesirable” —anyone looking like an immigrant, a homosexual, a transsexual, a radical and so on — with the blessing or the direct participation of the police. The xenophobic campaign lasted several years, and it left hundreds of victims. It was only after the murder of anti-fascist rapper Pavlos Fyssas and the subsequent intensification of decentralized antifa tactics by social movements that the streets could be reclaimed. Under popular pressure, the state decided to “put a leash” on its erstwhile allies.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
A similar kind of “spatial control by proxy” has been implemented in the case of Exarcheia for a long time now. The police actively pushes organized drug-dealing gangs towards the area, long an urban stronghold of the anarchist movement, in an effort to erode the radical collectives and communities that populate it. As a result, heroin trade runs rampant, anti-social behaviors are frequent and ruthless mafias rule their “territory” with an iron fist. Recently, anarchist groups decided to take matters into their own hands and push the gangs out of Exarcheia by organizing self-defense militias to patrol the neighborhood. While it is too early to say whether it has been successful, this is an immensely complex endeavor, as the direct questioning of the state’s monopoly of violence raises thorny questions related to the social legitimation of the militias, collective responsibility and reasonable use of force.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
In the light of the above examples, the idea that the neoliberal state is an agent of “rationalization” that combats submerged and informal practices is discredited. Rather, the state has the power to decide which informal practices will be tolerated or even promoted and which ones will be persecuted, according to its current tactics.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
CONVERGENCE AND DIVERGENCE OF STRUGGLES</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
As the crisis deepened, a moment that defined grassroots politics in Greece was the occupation of the squares by the “indignants” from May 2011 onwards, at the same time as the Spanish 15M movement. A multitude of individuals with different origins and agendas — according to some statistics, one out of four Greeks — participated in the occupations and assemblies. This diversity was certainly an advantage, as it enabled osmosis between different groups and individuals and the emergence of innovative initiatives and practices. Nevertheless, the — minoritarian — presence of nationalist discourses and the absence of “class” as an analytical framework drove some radical activists away from the squares.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Despite any discrepancies and the admitted difficulty of the indignants to self-identify as a “movement,” the influence of the squares regarding spatial practices and the production of the urban commons has been crucial. In the wake of the squares, a multitude of local neighborhood assemblies emerged. Their priorities were no longer to influence developments on the central political stage, but to self-organize and defend against the impending attack on popular living standards — to promote self-sufficiency and the resilience for local communities, filling the gaps left behind by the retreating welfare state, and to combat poverty and unemployment through the promotion of solidarity endeavors.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
In the context of urban commoning promoted by neighborhood assemblies, occupation practices acquired legitimacy and became widespread. It was no longer just youthful protesters who occupied public spaces to turn them into commons, but mixed collectives of young and old, men and women, families and individuals, immigrants and natives. These practices are exemplified by the occupation of urban land to turn into self-managed, community-run vegetable gardens. Such is the case, for example of PERKA (“Peri-urban Farming”) in Thessaloniki and the Self-Managed Urban Gardens of Elliniko in Athens, on the grounds of an abandoned military base and the former Athens airport respectively. According to the terms of the memorandum of understanding between the Greek government and the Troika of foreign lenders, both sites are earmarked to be privatized and developed into luxury housing and commercial infrastructure. In both cases, broad citizens’ movements demand their conversion into metropolitan parks with public facilities instead.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Local community self-defense initiatives multiplied when the government imposed a regressive land ownership tax — mockingly called haratsi, for its reminiscence of a despised Ottoman poll tax — arbitrarily charged through the electricity bill. Homeowners who failed to pay the tax were having their power cut off; that was quite common in a country where wages had been slashed and one third of the workforce was out of a job. This sadistic measure would have created a situation verging on humanitarian catastrophe, were it not for the self-organized “anti-haratsi” neighborhood committees, which would be on call to extra-legally reconnect the power for families that could not afford the tax.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Food provision was another important area of self-defense. In the previous decade, food distribution had been captured by oligopolistic, price-fixing middlemen, who made everyday staples unaffordable for the popular classes, while squeezing the profit margin of food producers. The movement to cut out the middlemen started with truckloads of potatoes arriving in central city squares to be sold directly to end consumers. The “potato movement” soon evolved into a decentralized “guerrilla farmers’ market” movement, which occupied urban land without permits, trying to bring together farmers and consumers despite the threat of eviction, arrests and confrontation with entrenched interests.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
The creation of “urban commons” extended to healthcare, with the creation of an extended network of self-managed solidarity clinics; alternative currencies, notably TEM in Volos, Syntagma Time Bank in Athens, Koino in Thessaloniki and two dozen more; consumer cooperatives, such as Bios Coop in Thessaloniki, which unites more than 450 families in reclaiming their food autonomy; solidarity kitchens, which offer free or very low-cost food, encouraging punters to get involved in cooking and food distribution; and a multitude of egalitarian workers’ cooperatives, mainly concentrated in the services sector, such as those belonging to the Athens Network of Worker Cooperatives.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjS033EDpGihd5S_gwsB_u_BHEQn-z7kMdMvx9ug4d92FqbFK0T_MBP545vGi-Lhga1eMHZLlWW0nJOcn3TZnqChitKHqO3BW6VxZ-xY-E8Q14gU2XRUIudG8aPSN7jcEZyS-_1e6-6z6A/s1600/IG_Athens.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1080" data-original-width="1519" height="455" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjS033EDpGihd5S_gwsB_u_BHEQn-z7kMdMvx9ug4d92FqbFK0T_MBP545vGi-Lhga1eMHZLlWW0nJOcn3TZnqChitKHqO3BW6VxZ-xY-E8Q14gU2XRUIudG8aPSN7jcEZyS-_1e6-6z6A/s640/IG_Athens.jpg" width="640" /></a></div>
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
WHAT KIND OF “RIGHT TO THE CITY”?</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
In a country as puritan and religious as Greece, the importance of “visibility” events like the Gay Pride March or the Naked Bike Ride in reclaiming public space for the full spectrum of identities and alternative practices cannot be overstated. Indeed, these events regularly become sites of confrontation with the Orthodox Church or the extreme right. These events, however, face an additional risk: to the extent that they promote an individualistic conception of the “right to the city” and fail to adopt an intersectional view of social oppression, they may involuntarily turn themselves into a “niche market” in the context of urban renewal, under which diversity is prized as long as the overriding social principle remains that of market exchange. Indeed, “diversity”, “creativity” and “innovation” are the core concepts of gentrification processes that are underway in most European cities. These exclusionary processes presuppose an individualized consumer of rights, rather than active collectives that affirm their right to self-determine everyday life in the city.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
To address all these oppressions at once, Radical Pride, an “alternative” gay pride event that preserved its autonomy from public institutions and corporate sponsors, was organized in Thessaloniki this year. Radical Pride offered a rich framework to understand how gender, race, class, sexual orientation, ethnicity, age or ability intersect in the production of oppression and exclusion. It thus sought to affirm collective action and connect the struggle of the LGBTQ movement with other urban struggles.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
As far as urban mobilization goes, however, it has to be stressed that not all bottom-up processes are inclusionary in nature. Notoriously, the foremost task of so-called “residents’ committees” is to increase land value, as members have a personal interest in the appreciation of their properties. More often than not, this includes efforts to keep “undesirables” out of the neighborhood. It is not a surprise, then, that residents’ committees are frequently taken over by fascist elements. In fact, exclusion and fascism are the ugly underbelly of shiny urban renewal projects and the construction of “model cities.”</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Indeed, in the recent conflict around refugees, xenophobic “residents’ committees” have played a dubious role by protesting their inclusion in social life. Likewise, the state treats the plight of refugees as an issue of public order and tries to keep them isolated in deplorable conditions in camps, away from urban centers. As a response, solidarity movements have patiently set up solidarity structures to include refugees in the social life of the city. The pinnacle of these efforts are the self-managed occupied refugee shelters that have been created in Athens, Thessaloniki and other cities — several of which were evicted by the police last year.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
WHAT ABOUT SYSTEMIC CHANGE?</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
By 2013, the construction of Syriza’s hegemonic project was advancing at full steam. Hardly any movement remained unaffected by the party’s desire to pose as the political expression of anti-austerity struggles and monopolize the concept of solidarity. Today we are experiencing the end-result of this process: policies of dispossession are intensified under a nominally left-wing government, while resistances have been neutralized, and “social peace” — much desired by international and local elites — has been secured. This defeat, however, is not the work of Syriza alone but also demonstrates the internal limitations of the movement. While in Spain, for instance, the desire of people for institutional change was largely channeled to the local level and towards coalitions hegemonized by the movements themselves, in Greece, the dual influence of, on the one hand, the anarchist movement, which is hostile to any kind of involvement with the institutions, and, on the other hand, a rigid parliamentary and extra-parliamentary left, which in its statist mindset fails to perceive the importance of local participatory forms of government, prevented the emergence of independent municipalist initiatives.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
In 2014, municipalist observatory dimotopia.gr (now defunct) identified 17 independent municipalist formations that had direct democracy as a central element of their program. A couple of years later, few had managed to gain representation. Many secured the support of Syriza; this gave them an electoral push, at the expense of gradually being taken over by professional politicians and losing their grassroots character. One such case is the formation “Resistance with the Citizens” in the Athenian municipality of Chalandri. After spending a long time as a minority opposition party, it conquered the mayorship in 2015. Two years later, many of its long-time members resigned, denouncing the new mayor for transgressing the foundational principles of the formation and aligning himself with the government’s austerity policies.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
It is very early to say whether the municipalist movement in Spain has had any significant influence on institutional politics — strong debate and criticism has been generated on this question within the movement itself. We can, however, argue that in Greece, the deficit of grassroots political coordination — electoral or otherwise —facilitated the continuation of austerity policies. While the suspicion of great parts of the movements towards electoral politics is understandable, in no case should this be translated into reluctance to organize, cooperate, compromise, scale up, reach out to society, participate energetically in the public dialogue. There is no merit in partiality, marginality or ideological purity.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
The first few years of the crisis brought a profound delegitimation of the political system and its satellites — political parties, trade unions, the mass media — as well as the dissolution of identities formed around social status, work or consumption. This produced not only depression and resignation, but also an explosion in grassroots mobilization that affected the lives of many and created structures, collectives and practices to reclaim the city for a diversity of subjects. At the peak of these mobilizations, there was widespread optimism that the mere accumulation of urban commons would be enough to radically change the urban landscape and create a social counterpower sufficient to effectively challenge the processes of dispossession.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
In the following phase, grassroots movements were faced with the inevitable question of political coordination and institutional change, and were called to position themselves with respect to the hegemonic project developed by Syriza. Some identified with the project and were assimilated by it; others adopted a cautious but pragmatic position, trying to negotiate political benefits without compromising their identity; others still denounced Syriza’s project and distanced themselves from it, but without producing an alternative form of political coordination. This was a time of intense conflict and debate.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
In the present phase, hopes of institutional change have been dashed, grassroots movements have lost their mass character, and remaining collectives have entered a process of reflection and redefinition of strategy. One key point to highlight in such reflections is the importance of grassroots urban struggles during the crisis, taking into account not only the external threats they face — repression and co-optation — but also their internal limitations: their contradictory nature, their ideological divergences, their difficulty in finding a common vocabulary, in coordinating and in forming a coherent political subject. These shortcomings, however, should not be perceived as a failure, as the cycle of dissent and subordination is never a zero-sum game. There is an “overflow” that persists and forms the substrate of the following cycle of mobilization. This overflow includes ideas, practices, values and possibilities of action that did not exist just a decade ago, in addition to a new voice in the public discourse, which prioritizes social cooperation and self-determination.</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-73266976838381137452017-07-17T17:03:00.001+03:002024-01-23T16:08:17.689+02:00H Βενεζουέλα «εκ των έσω»: 7 σημεία-κλειδιά για την κατανόηση της τρέχουσας κρίσης<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: right;">
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif; font-size: large;"><span style="text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhUf7HG9N1nSEpa7hWZEUAtmbDVXGN8w5rhzY2453jvRzB_UnbRQb3AFnDpcTg3suAOfT9I8LIdRbdBpyXVruiRvgoU1i6Y6pxEVUNLTmyDFdb6rr9R1A9xWnK5mMGRBSSZR0O_N_gMSk/s1600/venezuelan-elections-e1501522367365.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="1600" height="279" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhUf7HG9N1nSEpa7hWZEUAtmbDVXGN8w5rhzY2453jvRzB_UnbRQb3AFnDpcTg3suAOfT9I8LIdRbdBpyXVruiRvgoU1i6Y6pxEVUNLTmyDFdb6rr9R1A9xWnK5mMGRBSSZR0O_N_gMSk/w495-h279/venezuelan-elections-e1501522367365.jpg" width="495" /></a></div>Είναι αδύνατον να κατανοήσουμε την κρίση στην Βενεζουέλα αν δεν αναλύσουμε συνολικά τους "ενδογενείς" παράγοντες που δεν προβάλλονται από τα μέσα ενημέρωσης. </span><span style="text-align: justify;">Παρουσιάζουμε εδώ επτά σημεία-κλειδιά προς κατανόηση της κατάστασης, αναλύοντας όχι μόνο την αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αλλά επίσης και τις διαδικασίες που εκτυλίσσονται στους πολιτικούς θεσμούς, στον κοινωνικό ιστό και στα οικονομικά κυκλώματα.</span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<b><br /></b></div>
<b>Emiliano Teran Mantovani</b></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size: x-small;">Μετάφραση: Θοδωρής Καρυώτης</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size: x-small;">Δημοσιεύτηκε στο πολιτικό περιοδικό "<a href="http://www.babylonia.gr/" target="_blank">Βαβυλωνία</a>"</span></div>
<br />
<div style="text-align: justify;">
Είναι αδύνατον να κατανοήσουμε την κρίση στην Βενεζουέλα αν δεν αναλύσουμε συνολικά τους "ενδογενείς" παράγοντες που δεν προβάλλονται από τα μέσα ενημέρωσης. Προσφέρουμε εδώ επτά σημεία-κλειδιά για την τρέχουσα κρίση, υπογραμμίζοντας ότι για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στην Βενεζουέλα απαιτείται αφενός να λάβουμε υπόψη την εξωτερική παρέμβαση, αφετέρου να κατανοήσουμε ότι η έννοια της «δικτατορίας» ούτε περιγράφει με ακρίβεια την περίπτωση της Βενεζουέλας ούτε και αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της χώρας αυτής . Αντίθετα, προτείνουμε ότι το κοινωνικό συμβόλαιο, οι θεσμοί και η επίσημη οικονομία της χώρας καταρρέουν, και ότι οι πολιτικές διαδικασίες στην τρέχουσα κατάσταση διέπονται από την βία, μέσω διαφόρων ανεπίσημων μηχανισμών, έκτακτων και υπόγειων. Θεωρούμε ότι ο κοινός ορίζοντας των δύο κομμάτων εξουσίας είναι ο νεοφιλελευθερισμός, ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια ιστορική κρίση του εισοδηματικού καπιταλισμού της Βενεζουέλας και ότι οι κοινότητες, οι λαϊκές οργανώσεις και τα κοινωνικά κινήματα αντιμετωπίζουν μια προοδευτική διάλυση του κοινωνικού ιστού.<span><a name='more'></a></span></div>
<div style="text-align: justify;">Σαφώς, τα διεθνή μέσα ενημέρωσης αντιμετώπίζουν τηε Βενεζουέλα με ιδιαίτερο τρόπο. Αναμφίβολα, υπάρχουν πολλές διαστρεβλώσεις, πολύς μανιχαϊσμός, πολλή συνθηματολογία, πολλές παραλείψεις.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Πέρα από τις μονομερείς αφηγήσεις αφενός της «νεογλώσσας» των ΜΜΕ που ερμηνεύουν οτιδήποτε συμβαίνει στην χώρα με όρους «ανθρωπιστικής κρίσης», «δικτατορίας» ή «πολιτικών κρατουμένων», και αφετέρου της "ηρωικής" Βενεζουέλας του «σοσιαλισμού» και της «επανάστασης» που μιλά με όρους «οικονομικού πολέμου» ή «ιμπεριαλιστικών επιθέσεων», υπάρχουν πολλά άλλα ζητήματα, υποκείμενα και διαδικασίες που παραμένουν αόρατα, και που ουσιαστικά συγκροτούν την εθνική πολιτική σκηνή. Είναι αδύνατον να κατανοήσουμε την κρίση στην Βενεζουέλα χωρίς να αναλύσουμε αυτούς τους "ενδογενείς" παράγοντες .</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Το πλαίσιο δράσης και ερμηνείας που βασίζεται στην λογική «φίλος-εχθρός» εξυπηρετεί περισσότερο την αντιπαράθεση μεταξύ των ελίτ των πολιτικών κομμάτων και των οικονομικών ομάδων παρά τα βασικά συμφέροντα των εργαζόμενων τάξεων ή την υπεράσπιση των κοινών αγαθών. Είναι απαραίτητο να προσφέρουμε μια σφαιρική εικόνα της κρίσης και της εθνικής διαμάχης, από την οποία μπορούν να προκύψουν και οι κατευθυντήριες γραμμές για την υπέρβαση ή την αντιμετώπιση της παρούσας κατάστασης.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Παρουσιάζουμε λοιπόν εδώ επτά σημεία-κλειδιά προς κατανόηση της κατάστασης, αναλύοντας όχι μόνο την αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αλλά επίσης και τις διαδικασίες που εκτυλίσσονται στους πολιτικούς θεσμούς, στον κοινωνικό ιστό και στα οικονομικά κυκλώματα, ενώ ταυτόχρονα αναλύουμε τις επιπτώσεις τόσο του νεοφιλελευθερισμού όσο και των τοπικών μορφών διακυβέρνησης και διοίκησης.<br /></div>
<h4 style="text-align: justify;">
1. Δεν είναι δυνατόν να κατανοήσουμε τι συμβαίνει πραγματικά στην Βενεζουέλα αν δεν λάβουμε υπόψη τις εξωτερικές παρεμβάσεις</h4>
<div style="text-align: justify;">
Ο μεγάλος όγκος των αποκαλούμενων «φυσικών πόρων» της χώρας, η γεωστρατηγική της θέση, η καταρχήν αντίθεση της στην Συμφωνία της Ουάσιγκτον, η τοπική επιρροή της στην κατεύθυνση συγκρότησης ενός περιφερειακού μπλοκ, καθώς και οι συνεργασίες με την Κίνα, τη Ρωσία και το Ιράν, συνέβαλαν ώστε η Βενεζουέλα να έχει μία εξέχουσα γεωπολιτική σημασία. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι τομείς της διανόησης και των μέσων ενημέρωσης που προσπαθούν συνεχώς να αποκρύψουν τις ρευστές διεθνείς δυναμικές που καθορίζουν και επηρεάζουν το πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας, όπου ξεχωρίζουν αφενός οι συνεχείς παρεμβατικές ενέργειες της κυβέρνησης και αφετέρου οι διάφορες υπαρκτές εξουσίες των Ηνωμένων Πολιτειών.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Σε αυτό το πλαίσιο, συγκεκριμ.ενα κέντρα προσπαθούν να υποτιμήσουν τον ρόλο του ιμπεριαλισμού, και παρουσιάζουν την εθνική κυβέρνηση ως τον μοναδικό φορέα εξουσίας στη Βενεζουέλα, και ως εκ τούτου το μοναδικό αντικείμενο κριτικής.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Ωστόσο, από την έναρξη της Βολιβαριανής Επανάστασης, υπάρχει ένας ισχυρός παρεμβατισμός των Ηνωμένων Πολιτειών στην Βενεζουέλα, ο οποίος εντάθηκε και έγινε πιο επιθετικός μετά τον θάνατο του προέδρου Τσάβες (2013), στο πλαίσιο της εξάντλησης της «προοδευτικής στροφής» και της συντηρητικής επανόδου στην Λατινική Αμερική. Είναι αξιοσημείωτο το εκτελεστικό διάταγμα που υπογράφηκε από τον Μπάρακ Ομπάμα τον Μάρτιο του 2015, με το οποίο η Βενεζουέλα ανακηρύσσεται "ασυνήθιστη και έκτατη απειλή" για την εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής – «an unusual and extraordinary threat to the national security and foreign policy of the United States». Γνωρίζουμε ήδη τι έχει συμβεί σε άλλες χώρες που έχουν χαρακτηριστεί έτσι από την υπερδύναμη του βορρά.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Αυτήν την στιγμή, πέρα από τις απειλητικές δηλώσεις του επικεφαλής της USOUTHCOM (United States Southern Command) στις 6 Απριλίου 2017, ο οποίος υποστήριξε ότι «η ανθρωπιστική κρίση στην Βενεζουέλα μπορεί σύντομα να επιβάλει την εφαρμογή μιας περιφερειακής απάντησης» – «The growing humanitarian crisis in Venezuela could eventually compel a regional response»– παρατηρούμε την κλιμάκωση της επιθετικότητας της εξωτερικής πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ με τον πρόσφατο βομβαρδισμό της Συρίας. Ταυτόχρονα, ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού των Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ), Λουίς Αλμάγκρο, ηγείται, σε συνεργασία με διάφορες χώρες της περιοχής, της προσπάθειας εφαρμογής του Δημοκρατικού Καταστατικού Χάρτη για το άνοιγμα μιας διαδικασίας «αποκατάστασης της δημοκρατίας» στη χώρα.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Οι ιδεολόγοι και τα μέσα ενημέρωσης της συντηρητικής παλινόρθωσης στην περιοχή παρουσιάζονται πολύ προβληματισμένοι για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Βενεζουέλα, αλλά δεν καταφέρνουν να εξηγήσουν στην ανάλυσή τους γιατί όλως περιέργως δεν γίνεται καμία υπερεθνική προσπάθεια του ιδίου τύπου μπροστά στην τρομακτική κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χώρες όπως το Μεξικό ή η Κολομβία. Φαίνεται ότι η ηθική αγανάκτηση είναι επιλεκτική και προτιμούν να παραμείνουν σιωπηλοί.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Είτε, λοιπόν, λόγω πολιτικής σκοπιμότητας είτε λόγω αναλυτικής αφέλειας, αυτοί οι φορείς αποπολιτικοποιούν τον ρόλο των υπερεθνικών οργανισμών, παραβλέποντας τις γεωπολιτικές σχέσεις εξουσίας βάσει των οποίων συγκροτούνται, και οι οποίες είναι μέρος της ίδιας τους της φύσης. Προσπαθώντας να αποφύγουν την παρανοϊκή ερμηνεία όλων των κινήσεων αυτών των διεθνών οργανισμών, υποπίπτουν στο άλλο άκρο, δηλαδή σε μια αμιγώς διαδικαστική ερμηνεία των δράσεων τους, αποσιωπώντας τους μηχανισμούς διεθνούς κυριαρχίας και ελέγχου των αγορών και των φυσικών πόρων που προωθούν αυτοί οι οργανισμοί διεθνούς και περιφερειακής διακυβέρνησης.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε κάτι άλλο σημαντικό. Εάν μιλάμε για παρέμβαση, δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Βενεζουέλα παρατηρούνται αυξανόμενες τάσεις παρεμβατικότητας από την Κίνα όσον αφορά τα πολιτικά και οικονομικά μέτρα που λαμβάνονται, το οποίο καταδεικνύει την απώλεια κυριαρχίας, την αύξηση της εξάρτησης από την ασιατική υπερδύναμη και την εφαρμογή πολιτικών οικονομικής ευελιξίας.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Ένα μέρος της αριστεράς προτίμησε να αποσιωπήσει αυτές τις δυναμικές, αφού φαίνεται να πιστεύει ότι η μοναδική αξιοσημείωτη παρέμβαση είναι αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Όμως και τα δύο ρεύματα ξένης παρέμβασης έχουν ως σκοπό να ευνοήσουν την υπερεθνική καπιταλιστική συσσώρευση και την υφαρπαγή των «φυσικών πόρων», και δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τις λαϊκές διεκδικήσεις.<br /></div>
<h4 style="text-align: justify;">
2. Η έννοια της «δικτατορίας» δεν διαφωτίζει την περίπτωση της Βενεζουέλας</h4>
<div style="text-align: justify;">
Σχεδόν από την αρχή της Βολιβαριανής Επανάστασης, η Βενεζουέλα έχει χαρακτηριστεί «δικτατορία». Αυτή η έννοια συνεχίζει να είναι ένα σημείο διαφωνίας στην πολιτική θεωρία, αφού το πςεριεχόμενο της έχει αμφισβητηθεί λόγω των μεταμορφώσεων και της περιπλοκής των σύγχρονων καθεστώτων άσκησης εξουσίας, ιδιαίτερα στην σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης, πράγμα που δημιουργεί σημαντικά κενά και παρερμηνείες στον ορισμό της.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η «δικτατορία» συνήθως είναι συνδεδεμένη με πολιτικά καθεστώτα ή τρόπους διακυβέρνησης όπου όλη η εξουσία είναι συγκεντρωμένη, χωρίς περιορισμούς, σε ένα και μόνο πρόσωπο ή μια ομάδα προσώπων· όπου δεν υπάρχει διάκριση των εξουσιών· όπου απουσιάζουν οι ατομικές ελευθερίες, η ελευθερία των κομμάτων, η ελευθερίας της έκφρασης· σε μερικές περιπτώσεις ακόμα η έννοια αυτή ορίζεται γενικόλογα ως «το αντίθετο της δημοκρατίας».</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Ο όρος «δικτατορία» έχει χρησιμοποιηθεί στην Βενεζουέλα στο λεξιλόγιο των μέσων μαζικής ενημέρωσης αρκετά επιφανειακά, συναισθηματικά και με τρόπο ηθικολογικό, με σκοπό να στοιχειοθετηθεί ένα είδος βενεζουελάνικης ιδιαιτερότητας, και να διαχωριστεί η χώρα από τις υπόλοιπες της περιοχής, όπου θεωρητικά υπάρχουν «δημοκρατικά» καθεστώτα.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Το θέμα είναι ότι στην Βενεζουέλα σήμερα με δυσκολία μπορεί να πει κανείς ότι όλη η εξουσία είναι συγκεντρωμένη χωρίς περιορισμούς σε ένα πρόσωπο ή μια ομάδα, αφού αντικρίζουμε ένα πολιτικό τοπίο που, αν και είναι ιεραρχημένο, είναι ταυτόχρονα κατακερματισμένο και ασταθές -ιδιαίτερα μετά από τον θάνατο του προέδρου Τσάβες- αφού υπάρχουν διάφορα μπλοκ εξουσίας που περιστασιακα συμμαχούν ή αντιπαρατίθενται, υπερβαίνοντας έτσι τη διχοτομία κυβέρνησης-αντιπολίτευσης.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Αν και υπάρχει μια κυβέρνηση με τον στρατό να αποτελεί σημαντικό κομμάτι της, με αυξανόμενες απολυταρχικές εκφράσεις και μια σχετική ικανότητα συγκεντρωτισμού, το πολιτκό σκηνικό είναι αρκετά ασταθές. Δεν υπάρχει απόλυτη κυριαρχία από πάνω προς τα κάτω, και υπάρχει μια σχετική ισότητα μεταξύ των αντιμαχόμενων ομάδων εξουσίας. Αντίθετα, είναι πιθανό η διαμάχη να ενταθεί, εκτροχιάζοντας ακόμη περισσότερο την κατάσταση.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Το γεγονός ότι η αντιπολίτευση ελέγχει το κοινοβούλιο με μια καθαρή πλειοψηφία την οποία πέτυχε μέσω εκλογικής διαδικασίας σημαίνει ότι όχι μόνο δεν απουσιάζει η διάκριση εξουσιών, αλλά και υπάρχει αντίθετα μια διαμάχη μεταξύ τους, η όποια μέχρι τώρα ευνοούσε την συμπαιγνία Εκτελεστικής-Δικαστικής εξουσίας.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Αντί λοιπόν να μιλούμε για ένα ομοιογενές πολιτικό καθεστώς, βρισκόμαστε ενώπιων ενός εκτεταμένου και αντιφατικού δικτύου εξουσιών. Η εξάπλωση της διαφθοράς καθιστά την άσκηση εξουσίας ακόμη περισσότερο αποκεντρωμένη, ή τουλάχιστον δυσκολεύει την συγκέντρωση της από μέρους της Συντεταγμένης Εξουσίας.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Αυτό που πράγματι θυμίζει την αρχαία έννοια της ρωμαϊκής δικτατορίας είναι ότι σε αυτό το πλαίσιο η κεντρική κυβέρνηση κυβερνά μέσω διαταγμάτων και μέσω ειδικών μέτρων στο πλαίσιο μιας κηρυγμένης «κατάστασης εκτάκτου ανάγκης», η οποία επισημοποιήθηκε από τις αρχές του 2016. Στο όνομα του αγώνα κατά της οικονομικής τρομοκρατίας, της εγκληματικότητας, των παραστρατιωτικών οργανώσεων και της οπισθοδρομικής επέλασης της αντιπολίτευσης, πολυάριθμες θεσμικές διαμεσολαβήσεις και δημοκρατικές διαδικασίες παραμελούνται. Οι πολιτικές που ξεχωρίζουν για τις αρνητικές τους επιπτώσεις περιλαμβάνουν την Επιχείρηση Απελευθέρωσης του Λαού (OPL, Operación de Liberacion del Pueblo), που προβλέπει βίαιες παρεμβάσεις των σωμάτων ασφαλείας σε διάφορες περιοχές της χώρας (αστικές, αγροτικές, περιφερειακές γειτονιές), για την ««καταπολέμηση του υποκόσμου», οι οποίες προκαλούν την κατακραυγή λόγω μεγάλου αριθμού θυμάτων· την ακύρωση του δημοψηφίσματος ανάκλησης του προέδρου· την αναστολή των εκλογών για τα τοπικά κοινοβούλια το 2016 χωρίς να είναι ξεκάθαρο πότε θα πραγματοποιηθούν· την αυξημένη καταστολή και τις αστυνομικές ακρότητες απέναντι στην κοινωνική κινητοποίηση, προϊόν της τεταμένης κατάστασης στη χώρα· και την αύξηση της στρατιωτικοποίησης, κυρίως στις συνοριακές περιοχές και τις περιοχές «στρατηγικών φυσικών πόρων».</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Αυτός είναι ο πολιτικός χάρτης που, σε συνδιασμό με τις διάφορες εξωτερικές παρεμβάσεις, διαμορφώνει το σενάριο πολέμου χαμηλής έντασης που πρακτικά διαπερνά όλες τις πτυχές της καθημερινότητας των βενεζουελανών. Στο πλαίσιο της επονομαζόμενης "δημοκρατίας" στην Βενεζουέλα παραβιάζονται οι ατομικές ελευθερίες, περιορίζεται η πολιτική αντιπαράθεση και ο κομματικός πλουραλισμός, απαγορεύεται η πραγματοποίηση δράσεων διαμαρτυρίας, η έκφραση της διαφωνίας και η κριτική στα μέσα ενημέρωσης.<br /></div>
<h4 style="text-align: justify;">
3. Στην Βενεζουέλα το κοινωνικό συμβόλαιο, οι θεσμοί και η επίσημη οικονομία καταρρέουν</h4>
<div style="text-align: justify;">
Εάν υπάρχει κάποια ιδιαιτερότητα στην περίπτωση της Βενεζουέλας είναι ότι το κοινωνικοπολιτικό σκηνικό είναι διαλυμένο, βαθιά διεφθαρμένο και ιδιαίτερα χαοτικό. Υποστηρίζουμε ότι η χώρα αυτήν την περίοδο βιώνει μια από τις πιο έντονες θεσμικές κρίσεις σε όλη την Λατινική Αμερική, που ταλανίζει όλους τους κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς και δικαστικούς θεσμούς που απαρτίζουν την Δημοκρατία της Βενεζουέλας.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η ιστορική κρίση του πετρελαϊκού εισοδηματικού μοντέλου, η μετάσταση της διαφθοράς στη χώρα, η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού κατά την «νεοφιλελεύθερη περίοδο» και ειδικά μετά το 2013, καθώς και η ένταση των πολιτικών επιθέσεων και διαμαχών, έχουν διαβρώσει όλες τις πτυχές των επίσημων θεσμων, εκτρέποντας ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των κοινωνικών δυναμικών σε ανεπίσημους, υπογείους και παράνομους μηχανισμούς.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Στον οικονομικό τομέα, η διαφθορά έχει μεταμορφωθεί σε έναν εγκάρσιο μηχανισμό αναδιανομής των πετρελαϊκών εισοδημάτων, εκτρέποντας τεράστια χρηματικά ποσά προς όφελος λίγων, και υπονομεύοντας τις βάσεις της επίσημης εισοδηματικής οικονομίας. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα στην PDVSA (Petróleos de Venezuela, Πετρέλαια της Βενεζουέλας), την μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας, σε ταμεία-κλειδιά όπως το Ταμείο Κίνας-Βενεζουέλας καθώς και σε πολυάριθμες κρατικοποιημένες εταιρίες.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η κατάρρευση της επίσημης οικονομίας έχει καταστήσει την παραοικονομία πρακτικά την βασική «κινητήρια δύναμη» όλης της εθνικής οικονομίας. Οι κοινωνικές ευκαιρίες, είτε για κοινωνική αναρρίχηση είτε για μεγάλα κέρδη, βρίσκονται συχνά στο επονομαζόμενο «bachaqueo», δηλαδή την παράνομη διακίνηση τροφίμων στη μαύρη αγορά σε πολύ υψηλές τιμές, καθώς και σε άλλες μορφές εμπορίου σε διάφορες παράλληλες αγορές, όπως συναλλάγματος, φαρμάκων, βενζίνης κτλ.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Στο πολιτικό-νομικό πεδίο, το κράτος δικαίου δεν απολαμβάνει τον σεβασμό και την αναγνώριση των βασικών πολιτικών φορέων, οι οποίοι όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο, αλλά καταφεύγουν και σε πολιτικές λαθροχειρίες για να κατατροπώσουν τον αντίπαλο. Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει όσες δυνάμεις θεωρεί «εχθρικές» με διαδικασίες εξαίρεσης και σοκ, ενώ ομάδες της αντιδραστικής αντιπολίτευσης επιδίδονται σε βίαιες επιχειρήσεις βανδαλισμού των υποδομών. Σε αυτό το πολιτικό σκηνικό συρρικνώνεται σημαντικά το κράτος δικαίου, καθιστώντας ευάλωτο τον πληθυσμό της Βενεζουέλας.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Όλο και περισσότερο βασιλεύει η ατιμωρησία, η οποία επεκτείνεται σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Αυτό όχι μόνο αυξάνει τη διαφθορά, η οποία μοιάζει ασυγκράτητη, αλλά επίσης μειώνει την πίστη του πληθυσμού στο σύστημα δικαιοσύνης και τον ωθεί στην αυτοδικία.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η κατάρρευση του κοινωνικού συμβολαίου γεννά στον πληθυσμό συμπεριφορές τύπου «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Ο κατακερματισμός της εξουσίας έχει επίσης συνεισφέρει στην δημιουργία, επέκταση και ενίσχυση διαφόρων τοπικών δυνάμεων, όπως είναι τα ονομαζόμενα «συνδικάτα ανθρακωρύχων» που ελέγχουν με τα όπλα τα ορυχεία χρυσού στην πολιτεία Μπολίβαρ, ή οι εγκληματικές οργανώσεις που κυριαρχούν σε διάφορες περιοχές του Καράκας.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Είναι προφανές από τα παραπάνω ότι το πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας στην παρούσα κατάσταση έχει εκτραπεί σε μεγάλο βαθμό προς την οδό της βίας.<br /></div>
<h4 style="text-align: justify;">
4. Η μακροχρόνια κρίση του βενεζουελάνικου εισοδηματικού καπιταλισμού (1983-2017)</h4>
<div style="text-align: justify;">
Η κατάρρευση των τιμών του αργού πετρελαίου παγκοσμίως υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη της κρίσης της Βενεζουέλας, όμως δεν ήταν ο μοναδικός παράγοντας που μπορεί να εξηγήσει αυτήν τη διαδικασία. Από την δεκαετία του ’80 υπάρχουν αυξανόμενα συμπτώματα εξάντλησης του μοντέλου συσσώρευσης βασισμένου στον πετρελαϊκό «εξορυκτισμό»[1] και στην διανομή των κερδών που αυτός δημιουργεί. Η σημερινή χαώδης φάση της εθνικής οικονομίας (από το 2013 και μετά) είναι επίσης αποτέλεσμα του οικονομικού γίγνεσθαι των τελευταίων τριάντα χρόνων στη χώρα.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Αυτό μπορεί να αποδοθεί σε διάφορα αίτια. Περίπου το 60% του αργού πετρελαίου της Βενεζουέλας είναι βαρύ ή πολύ βαρύ. Αυτό το είδος αργού πετρελαίου από οικονομικής άποψης κοστίζει περισσότερο, αφού απαιτεί μεγάλη χρήση ενέργειας και επιπρόσθετη επεξεργασία για την εμπορευματοποίησή του. Η κερδοφορία του οικονομικού τομέα που θρέφει την χώρα έχει μειωθεί σε σχέση με τα περασμένα χρόνια, όταν επικρατούσαν τα κοινά αργά πετρέλαια. Αυτό συμβαίνει την στιγμή που το πολιτικό σύστημα απαιτεί όλο και μεγαλύτερα εισοδήματα από το πετρέλαιο, καθώς και όλο και μεγαλύτερη κοινωνική επένδυση για να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες ανάγκες ενός πληθυσμού σε συνεχή άνοδο.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η υπερβολική συγκέντρωση του πληθυσμού στις πόλεις (περισσότερο από το 90%) υπαγορεύει την χρήση του εισοδήματος κατά βάση για την κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων, και πολύ λιγότερο για την χρηματοδότηση παραγωγικών δραστηριοτήτων. H ενίσχυση του (πρωτογενούς) τομέα των εξορύξεων αποδυναμώνει τους υπόλοιπους παραγωγικούς τομείς, μια κατάσταση γνωστή ως "ολλανδική ασθένεια". Μετά την πάρδο της εποχής οικονομικής ευημερίας (όπως συνέβη στο τέλος της δεκαετίας του ’70, και πάλι πιο πρόσφατα από το 2014), η οικονομία μένει πιο εξαρτημένη και ακόμη πιο ανίκανη να αντιμετωπίσει μια καινούρια κρίση.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η οικονομική διαφθορά επιτρέπει υπεξαιρέσεις και εκτροπές των πετρελαϊκών εισοδημάτων, πράγμα που αποτρέπει την ανάπτυξη συστηματικών πολιτικών αναδιανομής για την ανακούφιση της κρίσης.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η αυξανόμενη αστάθεια των τιμών του πετρελαίου παγκοσμίως, καθώς και οι αλλαγές στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων γύρω από το πετρέλαιο (όπως για παράδειγμα η σταδιακή απώλεια επιρροής του ΟΠΕΚ) έχουν επίσης σημαντικό αντίκτυπο στην εθνική οικονομία.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Εντωμεταξύ, όσο εκτυλίσσονται όλα αυτά τα σκαμπανεβάσματα στην οικονομία της χώρας, οι οικολογικοί πόροι συνεχίζουν να υπονομεύονται και να εξαντλούνται, βάζοντας σε κίνδυνο τον βιοπορισμό χιλιάδων βενεζουελανών για το παρόν και το μέλλον.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η λύσεις που προτείνονται από την κυβέρνηση περιλαμβάνουν την αύξηση του εξωτερικού δανεισμού, την άδικη για τον πληθυσμό διανομή των πετρελαϊκών εισοδημάτων, την επέκταση του εξορυκτισμού και την εύνοια προς το διεθνές κεφάλαιο.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Συνοψίζοντας, όποια ελίτ και να κυβερνά τα ερχόμενα χρόνια, θα έρθει οπωσδήποτε αντιμέτωπη με την ιστορική εξάντληση του παλαιού πετρελαϊκού εισοδηματικού μοντέλου. Δεν είναι αρκετό για την εκάστοτε κυβέρνηση να εναποθέσει τις ελπίδες της σε ένα τυχαίο γεγονός που θα αυξήσει τις τιμές του πετρελαίου, καθώς λαμβάνουν χώρα μεγάλες αλλαγές και θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη για να τις αντιμετωπίσει.<br /></div>
<h4 style="text-align: justify;">
5. Είναι αυτό σοσιαλισμός; Στην Βενεζουέλα λαμβάνει χώρα μια σταδιακή διαδικασία δομικής προσαρμογής και αύξησης της οικονομικής ευελιξίας</h4>
<div style="text-align: justify;">
Στην χώρα βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία σταδιακής δομικής προσαρμογής της οικονομίας ανά τομέα, η οποία προωθεί την ευελιξία σε σύγκριση με τις προηγούμενες ρυθμίσεις και περιορισμούς στο κεφάλαιο, και αντιστρέφει με αργό ρυθμό την κοινωνική πρόοδο που τα προηγούμενα χρόνια είχε επιτύχει η Βολιβαριανή Επανάσταση. Αυτές οι αλλαγές καλύπτονται με τον μανδύα του σοσιαλισμού και της επανάστασης, παρόλο που περιλαμβάνουν πολιτικές που απορρίπτονται από τον πληθυσμό.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι πολιτικές που προβλέπουν τη δημιουργία Ειδικών Οικονομικών Ζωνών, δηλαδή μια ολοκληρωτική φιλελευθεροποίηση τμημάτων της επικράτειας της Βενεζουέλας. Η κυριαρχία μεταβιβάζεται στο ξένο κεφάλαιο, που διοικεί πρακτικά χωρίς περιορισμούς αυτές τις περιοχές. Πρόκειται για ένα νεοφιλελεύθερο μέτρο που κληρονομήθηκε από το «Πρόγραμμα Βενεζουέλα», το οποίο προωθούσε η κυβέρνηση του Ραφαέλ Καλδέρα στην δεκαετία του ‘90, υπό τις υποδείξεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Επίσης θα πρέπει να αναφέρουμε την αύξηση της ευελιξίας στις συμφωνίες με τις ξένες εξορυκτικές εταιρίες στην πετρελαϊκή περιοχή του Ορινόκο, την φιλελευθεροποίηση των τιμών κάποιων βασικών αγαθών, την εντεινόμενη έκδοση εθνικών ομολόγων, την υποτίμηση του νομίσματος και τη δημιουργία μιας κυμαινόμενης αγοράς συναλλάγματος (Simadi), την διενέργεια ορισμένων εμπορικών συναλλαγών κατευθείαν σε δολάρια, για παράδειγμα στον τομέα του τουρισμού, ή την προσήλωση στην αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους και των τόκων, που συνεπάγεται τη μείωση των εισαγωγών και συνεπώς προβλήματα έλλειψης βασικών καταναλωτικών αγαθών.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Προωθείται ταυτόχρονα ένας ανανεωμένος και πιο ελαστικός εξορυκτισμός, προσανατολισμένος κυρίως προς τα νέα μέτωπα εξόρυξης, όπως το σχέδιο του Μεταλλευτικού Τόξου του Ορινόκο, το οποίο προβλέπει την εγκατάσταση μέγα-ορυχείων σε μια κλίμακα χωρίς προηγούμενο σε μια περιοχή 111.800 τετραγωνικών χιλιομέτρων, τα οποία βάζουν σε κίνδυνο σημαντικούς ζωτικούς πόρους για τους κατοίκους της Βενεζουέλας, ειδικά για τους ιθαγενείς πληθυσμούς. Αυτό το σχέδιο προϋποθέτει επίσης την μακροχρόνια παραμονή στις σχέσεις εξάρτησης που έχει δημιουργήσει ο εξορυκτισμός.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις συνδυάζονται με την διατήρηση κάποιων πολιτικών κοινωνικής βοήθειας, με την συνεχή αύξηση των ονομαστικών μισθών, με κάποιες παραχωρήσεις απέναντι στις απαιτήσεις των λαϊκών οργανώσεων και με την χρήση μιας επαναστατικής και αντί-ιμπεριαλιστικής ρητορικής. Αυτό προφανώς έχει ως κύριο στόχο την διατήρηση της εναπομείνασας εκλογικής επιρροής του κυβερνώντος κόμματος.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Είμαστε μάρτυρες της δημιουργίας του αποκαλούμενου «μεταλλαγμένου νεοφιλελευθερισμού», όπου η εμπορευματοποίηση, η χρηματιστικοποίηση και η απορρύθμιση συνδυάζονται με μηχανισμούς κρατικής παρέμβασης και κοινωνικής στήριξης.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Τμήματα της αριστεράς έχουν επικεντρωθεί στην αποτροπή της επανόδου συντηρητικών κυβερνήσεων στην εξουσία, έτσι ώστε να αποφευχθεί η «επιστροφή στον νεοφιλελευθερισμό». Ωστόσο, ξεχνούν να αναφέρουν πώς οι προοδευτικές κυβερνήσεις έχουν επίσης προωθήσει έναν μεγάλο αριθμό επιλεκτικών, μεταλλασσόμενων και υβριδικών μέτρων νεοφιλελεύθερης φύσης, τα οποία τελικά έχουν αρνητικό αντίκτυπο στους ανθρώπους και στην φύση.<br /></div>
<h4 style="text-align: justify;">
6. Ποια είναι η εναλλακτική; Το σχέδιο των κομμάτων της «Στρογγυλής Τράπεζας Δημοκρατικής Ενότητας» είναι νεοφιλελεύθερο</h4>
<div style="text-align: justify;">
Το δεξιό κόμμα «Στρογγυλή Τράπεζα Δημοκρατικής Ενότητας» (MUD – Mesa de la Unidad Democratica) βρίσκεται στην θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ενώ επίσης εμφανίζεται με αργούς ρυθμούς μια αριστερή αντιπολίτευση, η οποία πιθανότατα θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Αυτή η κριτική αριστερά, τουλάχιστον το πιο συνειδητοποιημένο τμήμα της, δεν ταυτίζεται με την MUD, και έτσι δεν συνδέεται μαζί της πολιτικά.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η MUD δεν αποτελεί ένα ομοιογενές μέτωπο, αντίθετα στους κόλπους της συνυπάρχουν από ριζοσπαστικές ομάδες τις άκρας δεξιάς με σημαντική επιρροή – τους οποίους θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «ουριμπίστας»[2] – μέχρι κάποια τμήματα «light» συντηρητισμού, αλλά και ελιτιστικού φιλελευθερισμού με κάποιες τάσεις αναδιανομής. Αυτές οι διαφορετικές ομάδες έχουν μια αντιφατική σχέση μεταξύ τους, με συχνές αντιπαραθέσεις και αποκλίσεις.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Παρά τις διαφορές τους, οι ομάδες που απαρτίζουν την MUD ενώνονται γύρω από τουλάχιστον τρείς σημαντικούς άξονες: την ιδεολογική τους προέλευση, τις βάσεις του οικονομικού τους προγράμματος και την αντίδρασή τους απέναντι όχι μόνο στην κυβέρνηση, αλλά και στην πιθανότητα ενός βαθέως κοινωνικού μετασχηματισμού με χαρακτηριστικά λαϊκής χειραφέτησης.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Θα αναφερθούμε εδώ στους δύο πρώτους άξονες. Την ιδεολογική τους βάση αποτελεί η νεοκλασική οικονομική θεωρία και ο συντηρητικός φιλελευθερισμός, με ιδιαίτερη εμμονή στην υπεράσπιση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, στην απαίτηση να «αποϊδεολογικοποιηθεί» το κράτος και στην προώθηση των επιχειρηματικών και ατομικών ελευθεριών.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Αυτοί οι ιδεολογικοί πυλώνες είναι σαφείς στο εκλογικό πρόγραμμα του μετώπου αυτού, αντίθετα με την ρητορική του στα μέσα ενημέρωσης, που είναι απλουστευμένη, επιφανειακή και γεμάτη με συνθήματα. Η πιο λεπτομερής περιγραφή του οικονομικού τους προγράμματος βρίσκεται στις «Κατευθυντήριες Γραμμές για το Πρόγραμμα της Κυβέρνησης της Εθνικής Ενότητας (2013-2019)». Πρόκειται για μια πιο ορθόδοξη νεοφιλελεύθερη εκδοχή του πετρελαϊκού εξορυκτισμού σε σχέση με τα σχέδια της σημερινής κυβέρνησης.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Παρά τα συνθήματα της «αλλαγής» και της «παραγωγικής Βενεζουέλας», αυτό που ξεχωρίζει είναι η πρόταση τους για την άντληση έως και έξι εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου την ημέρα, με έμφαση στην αύξηση της παραγωγής στην Πετρελαϊκή Ζώνη του Ορινόκο. Αν και οι δύο ηγέτες διαφωνούν δημόσια, οι προτάσεις του Ενρίκε Καπρίλες (με το πρόγραμμα «Πετρέλαιο για την Πρόοδο σου» – Petroleo para tu Progreso) και του Λεοπόλδο Λόπες (με το «Πετρέλαιο στην Καλύτερη Βενεζουέλα» – Petroleo en la Mejor Venezuela) είναι ταυτόσημες, και συμπίπτουν με το «Σχέδιο για την Πατρίδα 2013 – 2019», το οποίο προωθεί η κυβέρνηση. Η "αλλαγή" που εξαγγέλλουν δεν είναι τίποτε άλλο από μια εντεινόμενη προσκόλληση στον εξορυκτισμό, τον εισοδηματικό καπιταλισμό και την αναπτυξιοκρατία, με όλες τις οικονομικές, κοινωνικό-περιβαλλοντικές και πολιτισμικές επιπτώσεις που συνεπάγεται αυτό το μοντέλο.<br /></div>
<h4 style="text-align: justify;">
7. Ο κατακερματισμός του «λαού» και η προοδευτική διάρρηξη του κοινωνικού ιστού</h4>
<div style="text-align: justify;">
Σε αυτές τις διαδικασίες πολέμου χαμηλής έντασης και συστημικού χάους, ο εργαζόμενος λαός είναι αυτός που επηρεάζεται περισσότερο. Η ισχυρή κοινωνικό-πολιτική συνοχή που παρατηρήθηκε στα πρώτα χρόνια της Βολιβαριανής Επανάστασης έχει υποστεί όχι μόνο φθορά αλλά και σταδιακή αποδιάρθρωση. Αυτές οι παθογένειες έχουν επηρεάσει ακόμα και τον πυρήνα του κοινοτικού ιστού στην χώρα.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Η ανασφάλεια όσον αφορά την ικανοποίηση των βασικών αναγκών, η ατομιστική και ανταγωνιστική επίλυση των κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων, η μετάσταση της διαφθοράς, η διευθέτηση των κοινωνικών διαμαχών και αντιπαραθέσεων με τη βία, η απώλεια των ηθικό-πολιτικών σημείων αναφοράς, η κοινωνική πόλωση που συνοδεύει την απαξίωση των πολιτικών κομμάτων, η ωμή βία ενάντια σε σημαντικές κοινοτικές εμπειρίες και σε κοινοτικούς ηγέτες από μέρους διαφόρων πολιτικών και τοπικών παραγόντων· όλα τα παραπάνω συνθέτουν την εικόνα της διάρρηξης του κοινωνικού ιστού που στόχο έχει την υπονόμευση μιας πιθανής διαδικασίας κοινωνικού μετασχηματισμού προς την κατεύθυνση της λαϊκής χειραφέτησης και την εξουδετέρωση των λαϊκών αντιστάσεων απέναντι στην έλευση των οπισθοδρομικών δυνάμεων στη χώρα.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Εντωμεταξύ, πολλές οργανώσεις λαϊκής βάσης και κοινωνικά κινήματα σε όλη τη χώρα επιμένουν στην οικοδόμηση μιας εναλλακτικής σε τοπικό επίπεδο. Ο χρόνος θα δείξει ποία είναι η ικανότητα τους για αντίσταση και προσαρμογή, και πάνω απ’ όλα για συντονισμό, έτσι ώστε με μεγαλύτερες αξιώσεις να επηρεάσουν την πορεία του εθνικού πολιτικού σχεδίου.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
Εάν υπάρχει μια αυτονόητη αλληλεγγύη που θα πρέπει να επιδείξουν οι αριστεροί από την Λατινική Αμερική και τον κόσμο, πρέπει να είναι η αλληλεγγύη με τον αγωνιζόμενο λαό, που ιστορικά επωμίζεται το κόστος της εκμετάλλευσης και της κρίσης. Τον λαό που συχνά ξεσηκώνεται και καταλαμβάνει τους δρόμους απαιτώντας τα αιτήματα του να εισακουστούν και να ικανοποιηθούν. Τον λαό που αντιμετωπίζει σήμερα τα σύνθετα διλήμματα που τίθενται στην εποχή της ήττας και της οπισθοδρόμησης. Αυτή η αλληλεγγύη φαίνεται πως είναι η πραγματική αξιοπρέπεια της αριστεράς. Το κόστος της απομάκρυνσης από αυτές τις λαϊκές αντί-ηγεμονίες στο όνομα μιας στρατηγικής που αποσκοπεί στη διατήρηση της εξουσίας, θα είναι αναμφισβήτητα πολύ υψηλό.</div>
<br />
<div style="text-align: right;">
<i>Καράκας, Απρίλιος 2017</i></div>
<div style="text-align: right;">
<br /></div>
<div style="text-align: right;">
<i style="text-align: left;">Ο Emiliano Teran Mantovani είναι κοινωνιολόγος, </i></div>
<div style="text-align: right;">
<i style="text-align: left;">ερευνητής και ακτιβιστής της πολιτικής οικολογίας από την Βενεζουέλα.</i></div>
<i><br /></i>
<i>Σημειώσεις:</i><br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">[1] «Extractivismo» ονομάζουν στην Λατινική Αμερική το νέο-αποικιακό μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που βασίζεται στην εξόρυξη και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων (ΣτΜ).</span><br />
<span style="font-size: x-small;"><br /></span>
<span style="font-size: x-small;">[2] Από το όνομα του πρώην προέδρου της γειτονικής Κολομβίας Άλβαρο Ουρίμπε (2002-2010)|, ο οποίος προώθησε ακροδεξιές παραστρατιωτικές οργανώσεις και την εμπλοκή των ΗΠΑ στην περιοχή (ΣτΜ).</span><br /><br /></div>
Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8953254055195215629.post-84139108210781916282016-08-03T11:30:00.003+03:002024-01-23T16:19:01.366+02:00Criminalizing solidarity: The Greek state's war on the movements<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
<div style="text-align: right;">
Theodoros Karyotis</div>
<div style="text-align: right;">
July 2016</div>
<div style="text-align: right;">
First published at <a href="https://roarmag.org/essays/criminalizing-solidarity-movement-refugees-greece/" target="_blank">roarmag.org</a></div>
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg7Mf3Fpvbc8T9aSZ317aLcvjD8iqveJ8qmAttlykLwGO2Em9C7gTD3_pmY2itQ68oTeYxEdydcwxM8uwAL4vUQKxTJfhq9IWpX5lypKZVW9eI2yr1WpGRKRlfKaWM0P6IFMOB2UwLWLI8/s1600/unnamed2.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="438" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg7Mf3Fpvbc8T9aSZ317aLcvjD8iqveJ8qmAttlykLwGO2Em9C7gTD3_pmY2itQ68oTeYxEdydcwxM8uwAL4vUQKxTJfhq9IWpX5lypKZVW9eI2yr1WpGRKRlfKaWM0P6IFMOB2UwLWLI8/w640-h438/unnamed2.jpg" width="640" /></a></div>
In the early morning of July 27, refugee families and supporters who were sleeping at Thessaloniki’s three occupied refugee shelters — Nikis, Orfanotrofeio and Hurriya — were woken up by police in riot gear. In a well-orchestrated police operation, hundreds of people were detained. Most occupants with refugee status were released, while some were transported to military-run refugee reception centers. The rest of the occupants, 74 people of more than a dozen different nationalities, were taken into police custody.</div>
<div style="text-align: justify;">
Immediately after Orfanotrofeio was evacuated, bulldozers marched in and demolished the building, an abandoned orphanage “donated” five years ago to the enterprising Greek Orthodox Church by a previous government. Under the rubble were buried tons of clothes, foodstuffs and medicine collected there by grassroots solidarity structures to be distributed to refugee families in need. Hours later, No Border Kitchen, an autonomous structure providing food to refugees in the island of Lesvos, was also forcefully evicted by the police.<span><a name='more'></a></span></div>
<div style="text-align: justify;">
On the next afternoon, the 74 occupants of the three occupied shelters were transported to Thessaloniki’s courthouse in handcuffs by heavily armed police, where they were cheered upon entering by hundreds of supporters, despite the debilitating heat of the Greek summer. The nine occupants of Nikis squat were condemned to four-month suspended sentences for occupation of a public building. The trials of the 65 occupants of the Orfanotrofeio and Hurriya shelters were postponed due to lack of interpreters; everyone was provisionally freed. Charges include “disruption of household peace” and “damage to property” — this last one an accusation fabricated by greedy owners who demand large compensations for supposed damages to their long-abandoned and unused buildings.</div>
<div style="text-align: justify;">
The response of the movements to the attack was swift and included the symbolic occupations of the headquarters of the governing Syriza party in Thessaloniki and other cities; marches and protests all over the country; the occupation of the Drama School of the local university, to be transformed into a center of struggle; and the rescuing of the refugees who were transferred from the occupied shelters to refugee camps — most of them vulnerable — back to safe places. To that we should add the mobilization of a big volunteer legal team to organize the defense of dozens of activists in three separate trials.</div>
<div style="text-align: justify;">
Nevertheless, the response was asymmetrical, as by Wednesday’s operation the police liquidated in just one day a great part of the infrastructure patiently constructed by the grassroots movement for solidarity with refugees over the last year. The raid and eviction of the three occupied refugee shelters thus marks another episode in the undeclared war of the Greek government against grassroots solidarity efforts.<br />
<br /></div>
<h3 style="text-align: justify;">
HUMANITY IN SPITE OF EVERYTHING</h3>
<div style="text-align: justify;">
Since the summer of 2015, when Greece became the main path to Europe for people fleeing war, repression and poverty in Asia and Africa, the refugees who crossed the country encountered the Greek people, who had endured five years of austerity shock treatment, who had seen their lives degraded and their social, political and labor rights vanishing in a very short period of time.</div>
<div style="text-align: justify;">
Despite the hardship, the ordeal of the refugees was generally not met with xenophobic reflexes, but with authentic empathy and solidarity on behalf of the population. The voices of the extreme right — which only a few years back had been organizing pogroms against immigrants in collusion with the armed forces — were marginalized, and Greek society generally demonstrated an outpouring of solidarity towards the immigrants.</div>
<div style="text-align: justify;">
The old xenophobic maxim — “if you like the refugees so much, take them to your home” — was actually put into practice: thousands of Greek homes were opened to host refugees, especially the most vulnerable ones — the sick, pregnant women and families with little children — sometimes as an intermediate stop to recover their strength before regrouping with family in the north of Europe, but often as a more lasting arrangement. Millions of rations of home-cooked food were taken to the camp of Eidomeni by ordinary people, where great numbers of refugees lived in deplorable conditions in tents and makeshift homes, waiting for a chance to cross the border to the north and continue their path towards northern Europe.<br />
<br /></div>
<h3 style="text-align: justify;">
SOLIDARITY IN MOVEMENT</h3>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjA5tIYgnHky43kI7RRnnxgcxcLQ0tThUkONi7MSRntdYQlYLeQHGV9glZ7xRKPeaIGaeYXy5jBzaIhBohv3rGAjhWfZ7uG_yxxvpASakWpw7TDGUMOOxxLRoR0355FgjgnA4x1Kl37a5w/s1600/13912474_286188608404897_3817380498907880361_n.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="298" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjA5tIYgnHky43kI7RRnnxgcxcLQ0tThUkONi7MSRntdYQlYLeQHGV9glZ7xRKPeaIGaeYXy5jBzaIhBohv3rGAjhWfZ7uG_yxxvpASakWpw7TDGUMOOxxLRoR0355FgjgnA4x1Kl37a5w/s400/13912474_286188608404897_3817380498907880361_n.jpg" width="400" /></a>This heartwarming response on behalf of Greek society marked a moral victory for Greece’s social movements, which throughout the years of the crisis have not only been resisting the assault on the popular classes and creating grassroots alternatives, but have also been combating racism, xenophobia and fascism at all levels: in the neighborhood, in the streets and in public discourse.</div>
<div style="text-align: justify;">
From the very beginning, the resources and infrastructure of the social movements, however limited, were mobilized to provide support and relief to as many as possible of the nearly one million refugees who crossed the country. The network of solidarity clinics — volunteer grassroots structures that were created some years back to offer primary healthcare to uninsured Greek and immigrant workers — actively took part in caring for the refugees and denouncing the health hazards in the government’s treatment of them. Social centers — notably Micropolis and Steki Metanaston in Thessaloniki, Nosotros and Votanikos Kipos in Athens, and a host of others — created points of contact for refugees, and put their existing infrastructures, like collective kitchens, food stores and kindergartens, at their service.</div>
<div style="text-align: justify;">
Local and international grassroots organizations set up autonomous relief structures — parallel to those of the state and NGOs — in Eidomeni and other areas where refugees were concentrated in high numbers. The occupied self-managed factory of <a href="https://roarmag.org/essays/criminalizing-solidarity-movement-refugees-greece/viome.org">Vio.Me</a> in Thessaloniki made available a warehouse for the collection, storage and transportation of basic items like clothes, sanitary items and baby food that had been gathered by solidarity collectives from all over Greece and Europe, prior to shipment to the Eidomeni border to be handed out to refugees.</div>
<div style="text-align: justify;">
Most importantly, militant collectives and groups of refugees occupied a host of empty buildings throughout Greece, to be used as self-managed refugee shelters — notably <a href="http://www.notara26.info/blog/2015/09/29/%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%88%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%AD%CE%B3%CE%B7%CF%82-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%86%CF%8D%CE%B3%CF%89%CE%BD-%CE%BD%CE%BF%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%AC-26/?lang=encupied-buildings/">Notara</a> and <a href="http://solidarity2refugees.gr/refugee-accomodation-center-city-plaza/">City Plaza</a> in Athens, as well as <a href="https://en.squat.net/2016/01/16/greece-the-self-organized-refugee-squat-orfanotrofio-in-thessaloniki/">Orfanotrofeio</a> and <a href="https://www.facebook.com/blockupy.europe/videos/665325263634515/">Hurriya</a> in Thessaloniki. Other long-existing squats opened their doors to refugee families, including Nikis squat, evicted by police last Wednesday.<br />
<br /></div>
<h3 style="text-align: justify;">
DEALING IN AID</h3>
<div style="text-align: justify;">
Evidently, the capacity of these self-managed and self-financed structures to make a quantitative impact on the plight of the nearly 57.000 refugees currently stuck in Greece is limited. However, they mark a qualitative difference from the efforts of the state and the NGOs, which dominate the relief efforts.</div>
<div style="text-align: justify;">
Undoubtedly, the Greek state did, after all, mobilize its resources to deal with the unthinkable humanitarian catastrophe by rescuing those who tried to cross over by boat from Turkey to the islands of the Aegean Sea. This marked an improvement compared to previous years, when the Greek coastguard notoriously practiced on-the-spot deportations. As recently as August 2015 they were <a href="https://roarmag.org/essays/farmakonisi-refugees-drowned-coastguard/">even accused</a> of actively trying to sink boats full of refugees.</div>
<div style="text-align: justify;">
Nevertheless, for the Greek state the plight of the refugees is primarily a matter of public order, and hence a field for the intervention of the armed forces. The care for refugees and the provision of basic needs is left to the hundreds of NGOs active in the area — many of them well-established and others founded overnight — which take advantage of the flow of local and European funds towards aid projects. Although the selfless and exhausting efforts of aid workers, who have to deal with incredibly strenuous situations, often in low-waged and precarious conditions themselves, are deserving of respect, the monopolization of aid by NGOs signifies the privatization of “solidarity”; its subsumption under quantitative goals, laws of efficiency and cost-effectiveness. In a way, it signifies the creation of lucrative new markets out of human misery.<br />
<br /></div>
<h3 style="text-align: justify;">
CHARITY VS SOLIDARITY</h3>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTvpr5tYyYBydGYBnk017lS2oZEgHZmMvYbEGf9mqHHpxJVKdrSkK1k2i5mYfQ64vqMfaVw6RljwaolLVpt2ZtDw745ILGmBuFSf2fF1Lgz8DyfadyqHK-GvwSsdX9IflZs5kqN7lL6jA/s1600/13912498_286189885071436_7717870504658328591_n.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="298" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTvpr5tYyYBydGYBnk017lS2oZEgHZmMvYbEGf9mqHHpxJVKdrSkK1k2i5mYfQ64vqMfaVw6RljwaolLVpt2ZtDw745ILGmBuFSf2fF1Lgz8DyfadyqHK-GvwSsdX9IflZs5kqN7lL6jA/s400/13912498_286189885071436_7717870504658328591_n.jpg" width="400" /></a>What makes the efforts of grassroots movements stand out in relation to the actions of the state and the NGOs is that they are motivated by different political imperatives. Contrary to the flow of aid from highly centralized organizations towards disempowered refugees, true solidarity flows horizontally among peers. Those who practice solidarity recognize themselves in the “other” and are motivated by empathy, not pity.</div>
<div style="text-align: justify;">
In occupied refugee shelters, managed as commons through participatory methods, locals and refugees cook together and eat around the same table; they take decisions together in the circle of the horizontal assembly; they recognize each other’s culture and customs and overcome preconceptions and stereotypes. Against the enforced segregation, solidarity initiatives create a common language and common spaces of action for locals and refugees.</div>
<div style="text-align: justify;">
Furthermore, where state policy wants the refugees “hidden under the carpet” — away from cities, crammed in military-run refugee camps in inhumane conditions — grassroots solidarity places them at the center of social life, where they can be accepted and included within society. Where European policies classify and selectively deport immigrants according to their origin, grassroots solidarity calls into question the distinction between “immigrant” and “refugee”, since in humanitarian terms it is not important whether displaced people are fleeing from wars or from poverty and repressive regimes.</div>
<div style="text-align: justify;">
Most importantly, where the state and NGOs treat the refugee crisis as if it were an inevitable natural disaster, grassroots solidarity denounces its root causes: the imperialist wars in the Middle East, the neo-colonialist dispossession of local farmers by multinationals in Africa and Asia, the inhuman immigration policies of “Fortress Europe” and, especially, the insistence on closed borders, which forces fleeing populations towards the sea routes — resulting in immense loss of life — and into the hands of a lucrative people-smuggling market.<br />
<br /></div>
<h3 style="text-align: justify;">
THE CRIMINALIZATION OF SOLIDARITY</h3>
<div style="text-align: justify;">
There is no doubt that the activity of grassroots solidarity movements is on a collision course with the project of European integration, which envisions a strict international division of labor, national populations in perpetual competition in a collective race to the bottom, and borders permeable only by capital and goods — excluding immigrant human bodies, which are conceived only as a rightless reserve army of labor at the fringes of the formal economy.</div>
<div style="text-align: justify;">
In Greece, the focal point of the refugee crisis, this collision took the form of a spiteful scare campaign by the mass media against grassroots solidarity efforts, which were blamed for everything that could go wrong in the places where thousands of people were stowed away under inhuman conditionsas a direct result of European immigration laws. In time, these attacks were used as a justification for the exclusion of social movements from Eidomeni, and after the dismantling of that camp, from the “provisional” refugee camps set up by the state in former industrial areas on the periphery of Greek towns. Special controlled zones were created where only “accredited” aid workers are allowed, and efforts to interact and collaborate with the refugees are met with repression.</div>
<div style="text-align: justify;">
The scaremongering and repression culminated during the <a href="http://noborder2016.espivblogs.net/">No Border Camp in Thessaloniki</a> between July 15-24, when thousands of activists from around the continent met to protest — along with the refugees — the conditions of neglect and confinement in refugee camps and the impermeability of national borders that led to the present state of affairs. Mainstream media reporters documented and criticized every detail of the No Border Camp, which took place at occupied university grounds, after a last-minute refusal of the university authorities to grant permission to the organizers. A carefully calculated scare campaign during the camp was used to pave the way for the repressive operation of July 27, with the eviction of three occupied refugee shelters.<br />
<br /></div>
<h3 style="text-align: justify;">
REPRESSION AND “THE VALUES OF THE LEFT”</h3>
<div style="text-align: justify;">
True to the surrealist political climate in Greece in the last year, the governing Syriza party <a href="http://www.keeptalkinggreece.com/2016/07/27/syriza-vs-syriza-ruling-party-against-government-for-refugees-evacuation-from-occupied-buildings/">condemned the raids</a> as an “attempt at the criminalization of solidarity endeavors that runs contrary to the principles and values of the left,” while government officials blamed the police operation on the initiatives of the public prosecutor.</div>
<div style="text-align: justify;">
An outside observer might be inclined to believe that the government is simply unable to control its own police forces — after all, this excuse is routinely offered by pro-government sources, such as when riot police <a href="http://www.viome.org/2016/07/police-attacks-viomes-caravan-of.html">violently repressed</a> a peaceful protest for the self-managed Vio.Me factory in early July. However, on closer inspection, it seems patently absurd that such a complex, coordinated and targeted police operation could be carried out without being green-lighted by the police’s political bosses.</div>
<div style="text-align: justify;">
Indeed, <a href="http://www.mopocp.gov.gr/index.php?option=ozo_content&perform=view&id=5882&Itemid=632&lang=">an interview</a> with the aforementioned boss, the leftist Deputy Minister of “Civil Protection”, with a pro-government radio station on the day of the eviction is illuminating in this respect. The informative text reveals not only the extent to which Wednesday’s evictions are in line with the government’s policy, but also the government’s conception of social change and progressive politics. After making it clear that the operation had his blessing, the minister characterizes occupied shelters as “unjustified occupations” that constitute a “caricature of symbols” creating an “illusion of freedom”. He declares that the government “will not show a generalized tolerance to those initiatives, which, however well-meaning, are not in line with the interests of the state.”</div>
<div style="text-align: justify;">
In a very convoluted line of argumentation, where in just a few paragraphs he invokes “the values of the left”, “the struggles of the working class”, “the protection of democratic rights” and the “needs of society” to justify the attack on the solidarity movements, he states: “The left is not about autonomy. It is about the defense of labor rights, of society, of democratic rights … We don’t need the autonomous actions of a bunch of kids; we want a mass popular movement, we should turn the youth towards the parties of the left.” He concludes by accusing solidarity structures of being “piecemeal efforts” that offer help to a reduced number of refugees, in contrast to the organized efforts of the state.</div>
<div style="text-align: justify;">
To put it bluntly, society is not and should not be the subject of its own liberation; it is rather the passive object of concern and field of intervention for a benevolent government. Social struggles that are not mediated by the state and the parties of the left are either infantile or a threat to social peace — probably both. This totalitarian conception of society, public space and collective action is not new to leftist thought; only in its most recent incarnation it is combined not with state-guaranteed welfare, but with neoliberal dispossession and a state of “permanent exception” — a truly explosive mix.<br />
<br /></div>
<div>
<h3 style="text-align: justify;">
THE STARK REALITY</h3>
<div style="text-align: justify;">
Just as the minister was done bragging about the state’s capacity for aid compared to social initiatives, <a href="http://greece.greekreporter.com/2016/07/27/center-for-disease-control-says-greeces-migrant-facilities-sub-par-and-need-to-be-closed/">a report</a> by the public organization Hellenic Centre for Disease Control and Prevention (KEELPNO) was made public, which — based on a series of health inspections in sixteen migrant and refugee centers across Greece — concludes that thousands of people are crammed into the reception centers under substandard sanitary conditions, with precarious living accommodations and inadequate water and sewage facilities. The report advises the immediate closure of the camps and the integration of refugees within society — precisely what the grassroots solidarity movements, now officially under persecution for “not being in line with the interests of the state,” have been demanding since the start of the refugee crisis.</div>
<div style="text-align: justify;">
Furthermore, on July 28, just as the detained in the three eviction operations were provisionally freed pending trial, a young Syrian woman<a href="https://www.alaraby.co.uk/english/news/2016/7/28/syrians-protest-after-woman-dies-in-greek-camp"> was dying of heart failure</a> following an epileptic attack in the refugee camp of Softex near Diavata, on the periphery of Thessaloniki — a death which could have easily been prevented, had there been permanent medical care at the camp, or had the woman been taken to a hospital in time. The death sparked an intense protest at the camp, with refugees demanding humane living conditions.<br />
<br /></div>
<h3 style="text-align: justify;">
THE SIMULACRUM OF THE LEFT</h3>
<div style="text-align: justify;">
Despite its rhetoric, the government’s actions are another instance where the left is called upon to finish off what the right has been unable to do for years. Just as a third austerity package for Greece would have been impossible without a government “that has society’s interests at heart” — Prime Minister Tsipras famously wept while he signed the new memorandum — so a repressive operation as complex and calculated as the one carried out in Thessaloniki would have been impossible without a Deputy Minister of Civil Protection concerned about “the needs of society” and “the struggles of the working class.” In an artful inversion of the left’s vision of social emancipation, “workers’ struggles” are used to justify private property over social necessity; “democratic rights” are used to justify unwarranted repression of those standing in solidarity with refugees; and “the needs of society” are used to justify a campaign of dispossession against the popular classes.</div>
<div style="text-align: justify;">
It is evident now in Greece that the neoliberal left and the neoliberal right are two variations of the same project — a project that requires a disciplined, atomized, obedient population, preoccupied with maximizing individual benefit, having relinquished any kind of collective action to change society. The tragic events of 2015 — when the will of the people to end austerity <a href="https://roarmag.org/essays/syriza-bailout-movements-greece-crisis/">was ignored</a> and one more anti-austerity opposition was transformed into an enforcer of neoliberal restructuring — might well have pushed in this direction, by demobilizing the social movements and generating widespread resignation.</div>
<div style="text-align: justify;">
Solidarity in Greece is now criminalized, declared contrary to the interests of the state. However, there is a part of the population that remains determined to keep trying to give content to the word “solidarity”, to wrest it from the hands of repressive institutions, electoralist projects and lucrative non-profit organizations, and to transform it into the basis of a collective aspiration for a better life — built from the ground up on egalitarian and participatory terms.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<i></i><br />
<div style="text-align: justify;">
<i><br /></i></div>
<i>
</i>
<br />
<div style="text-align: justify;">
<i><i>The author would like to thank Mary Diakopoulou, a member of Micropolis Social Centre, and Elektra Bethymouti, a member of Thessaloniki’s Social Solidarity Clinic, for their invaluable contributions to this text.</i></i></div>
<i>
</i></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com