Οι ανακτημένες επιχειρήσεις δώδεκα χρόνια μετά

Το παρακάτω κείμενο είναι η εισαγωγή του του βιβλίου "Οι ανακτημένες επιχειρήσεις της Αργεντινής" του αργεντινού ερευνητή Αντρές Ρουτζέρι. Κυκλοφόρησε στα τέλη του 2014 ως συνεκδοση των συνεργατικών εγχειρημάτων Εκδόσεις των Συναδέλφων και Ακυβέρνητες Πολιτείες. Μετάφραση: Θοδωρής Καρυώτης

Φωτογραφίες: Andrés Lofiego

Τον Απρίλιο του 2002 στη γειτονιά Πομπέσα, όπως και σε πολλά άλλα εργοστάσια και επιχειρήσεις της πόλης του Μπουένος Άιρες στο παρελθόν, μια εργασιακή διαμάχη είχε ως αποτέλεσμα την παρουσία 8 οχημάτων των ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας έξω από το εργαστήρι γραφικών τεχνών Gaglianone, απέναντι σε 8 εργάτες που βρίσκονταν μέσα περιφρουρώντας το κτίριο και τα μηχανήματα. Μέσα στο κτίριο βρίσκονταν επίσης δεκάδες γείτονες, μέλη λαϊκών συνελεύσεων, αγωνιστές και εργαζόμενοι άλλων ανακτημένων επιχειρήσεων με σκοπό να στηρίξουν τους εργαζόμενους αυτού που αργότερα ονομάσθηκε Συνεταιρισμός Γραφικών Τεχνών Chilavert, μιας από τις πιο εμβληματικές ανακτημένες επιχειρήσεις της Αργεντινής.

Η Chilavert τελούσε υπό κατάληψη για οκτώ μήνες. Η υποβάθμιση της εταιρείας από την εργοδοσία είχε ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν. Σταδιακά άρχισαν να επιδεινώνονται οι συνθήκες εργασίας: σταμάτησαν οι επενδύσεις και η συντήρηση των μηχανημάτων, άρχισαν οι καθυστερήσεις στις πληρωμές των μισθών, οι απολύσεις, η πληρωμή με κουπόνια. Από τους 30 εργαζόμενους που απασχολούσε η Gaglianone πριν από χρόνια απέμειναν και πρωταγωνίστησαν στις εξελίξεις 8· αυτοί αναγκάστηκαν να εξαπολύσουν έναν σκληρό και δύσκολο αγώνα έως ότου το Κοινοβούλιο της Πόλης του Μπουένος Άιρες εγκρίνει την προσωρινή απαλλοτρίωση της εταιρείας υπέρ των εργαζομένων στις 17 Οκτωβρίου του 2002. Εν τω μεταξύ η παραγωγή είχε ήδη ξεκινήσει ξανα χάρη στην αλληλεγγύη των πελατών και των γειτόνων. Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε υπό εργατική αυτοδιαχείριση ήταν το ¿Qué son las asambleas populares? («Τι είναι οι λαϊκές συνελεύσεις;»), το οποίο έβγαλαν κρυφά από το εργαστήριο αποφεύγοντας τη μόνιμη αστυνομική επιτήρηση που –με δικαστική απόφαση– είχε ως σκοπό να εμποδίσει την είσοδο και έξοδο υλικού από το τυπογραφείο. Μέσα από μια τρύπα στον τοίχο ενός γείτονα τα βιβλία φυγαδεύτηκαν χωρίς να δημιουργηθούν υποψίες και έτσι το επεισόδιο αυτό απέκτησε μια θέση στο έπος της Chilavert.

Chronicles of a Defeat Foretold

SYRIZA’s crash landing exposed broken promises, lost opportunities and a bitter divorce with the movements. The future now lies with the commons.

Theodoros Karyotis

First published at ROAR Magazine

When viewed from the outside, the relationship of the SYRIZA party with the grassroots movements that have been resisting austerity on the ground in the past five years can easily be idealized. After all, both were responses to a barbaric attack on the Greek popular classes, and both aimed to put an end to neoliberal structural adjustment. A closer examination, however, demonstrates the fundamental differences between the two projects, and can reveal that their confluence was a mere marriage of convenience that ended in a bitter divorce.

Does this engagement of the grassroots with political power always have to end in disappointment? Is there anything a “progressive” government can do to expand the field of action for emancipatory efforts through the promotion of social self-initiative? Is the state an appropriate instrument of social change for those who seek to transform everyday life and social relations from the bottom up?

CRASH LANDING

The crash landing of the once meteoric SYRIZA project has been a traumatic event not only for the Greek middle and lower classes, which had deposited a lot of their hopes on the promises of the party to reverse the Troika’s nefarious austerity measures, but also for the European left, which envisioned a change of course for the project of European integration, and saw in the face of ambitious Alexis Tsipras a leader who would be up to the task.

It is now painfully clear that, despite the Greek government’s intentions, the strategy of pursuing a reversal in the terms of austerity without breaking with the institutions of neoliberal domination—the EU, the Eurozone and the IMF—has backfired.

Συνέντευξη Οουβίνια: Δεν είναι οι πολιτικές οργανώσεις αυτές που θα κάνουν την επανάσταση αλλά οι λαοί

Ο αργεντινός Ερνάν Οουβίνια είναι μέλος του Λαϊκού Κινήματος “Η Αξιοπρέπεια”, μιας οργάνωσης που αγωνίζεται για την πολιτική και οικονομική αυτονομία και για την υπέρβαση του καπιταλισμού μέσα από τη λαϊκή πρωτοβουλία και αυτοδιάθεση.

Συνέντευξη/μετάφραση: Θοδωρής Καρυώτης

Δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του πολιτικού περιοδικού Βαβυλωνία.

Β: Στην Ευρώπη, το αργεντίνικο λαϊκό κίνημα έγινε γνωστό στο πλαίσιο της κρίσης του 2001, όταν ο λαός απάντησε στη νεοφιλελεύθερη επέλαση με οδοφράγματα, καταλήψεις εργοστασίων, ισχυρές πορείες διαμαρτυρίας, αλλά και με την εξάπλωση της οριζόντιας οργάνωσης στις γειτονιές. 14 χρόνια αργότερα, ποια είναι η παρακαταθήκη που έχει αφήσει το 2001 και πώς έχει εξελιχθεί το κίνημα από τότε;

Ερνάν Οουβίνια: Η λαϊκή εξέγερση του 2001 ήταν ένα ορόσημο. Η δική μας οργάνωση δεν δημιουργήθηκε το 2001, αλλά προϋπήρχε, ωστόσο το 2001 ήταν μια κρίσιμη καμπή, γιατί τότε αναδύθηκαν νέοι τρόποι πολιτικής δράσης, νέες οργανώσεις, νέα κινήματα, νέα υποκείμενα. Μεταξύ αυτών, προφανώς, τα ανακτημένα εργοστάσια, διάφορα τοπικά κινήματα, συνελεύσεις γειτονιάς, ιθαγενικές και αγροτικές οργανώσεις, οργανώσεις λαϊκής εκπαίδευσης, λαϊκής καλλιτεχνικής δημιουργίας: όλες αυτές είναι διαφορετικές εκφάνσεις μιας νέας αριστεράς της οποίας αισθανόμαστε μέρος, και την οποία στηρίζουμε.

Ενώ αρχικά τα κινήματα των πικετέρος είχαν μια ισχυρή εδαφική βάση, επικεντρωμένη στην οικοδόμηση της λαϊκής εξουσίας στις περιφέρειες των μεγάλων πόλεων, σταδιακά αρχίσαμε να διατυπώνουμε ένα ολοκληρωμένο πολιτικό σχέδιο, δηλαδή να προχωράμε πιο περά από τα επιμέρους αιτήματα των αγώνων. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι το 2003, με την άνοδο του Νέστορ Κίρσνερ στην εξουσία, παρατηρείται μία σταδιακή οικονομική ανάκαμψη και έτσι το πρόβλημα της ανεργίας σταματάει πλέον να αποτελεί κεντρικό άξονα των αγώνων. Εμείς αρχίσαμε να δημιουργούμε χώρους που αποκαλούμε «προεικονιστικούς»: κοινοτικά συσσίτια, παραγωγικά εγχειρήματα, χώρους εκπαίδευσης, λαϊκά αυτοδιαχειριζόμενα σχολεία για νέους και ενήλικες στηριγμένα στην  απελευθερωτική παιδαγωγική, κοινοτικούς λαχανόκηπους, ένα τηλεοπτικό σταθμό, δύο κοινοτικά ραδιόφωνα, κοινοτικά κέντρα υγείας στις γειτονιές, εργατικούς συνεταιρισμούς, κέντρα θεραπείας για την κατάχρηση ουσιών, κέντρα ημέρας για παιδιά.

Η προεικόνιση αποτελεί για εμάς τη ραχοκοκαλιά του επαναστατικού προτάγματος. Η παραδοσιακή αριστερά, πάντα πρότεινε το αντίστροφο: πρώτα να καταλάβουμε την εξουσία και στη συνέχεια να προσπαθήσουμε να μετασχηματίσουμε τις κοινωνικές σχέσεις, την καθημερινή ζωή. Αυτό που προτείνουμε εμείς είναι η αντίστροφη πορεία: να ξεκινήσουμε την οικοδόμηση αυτών των νέων κοινωνικών σχέσεων στο παρόν, στην καθημερινότητα, σε όλες τις πτυχές της ζωής μας. Και αυτό αποτελεί πρόκληση, γιατί στην αργεντίνικη πραγματικότητα η αγορά και το κράτος έχουν πολύ έντονη παρουσία, και έτσι η οικοδόμηση της αυτονομίας, η οποία είναι άλλος ένας κεντρικός άξονας της οργάνωσής μας, είναι μια αντιφατική διαδικασία.

Greece, when the social movements are all that is left

Skyrocketing abstention, social demobilisation and an impending wave of harsh austerity measures call for critical reflection after Syriza’s victory.

Theodoros Karyotis

September 2015
First published at opendemocracy.net

There is nothing to celebrate, really. Maybe the European leftists who arrived in Athens to support Tsipras are justified to celebrate, since they have a vision of Syriza that is external and more often than not romanticised. As far as Greeks are concerned, no one can doubt that there are honest and well-meaning left-wing people who have voted for Syriza or are even (still) members of Syriza. But after the developments of the last few months the last thing they want to do is celebrate.

Syriza's electoral slgan on a bus stop: "Hope is coming"
Graffiti underneath: "I was just waiting for the bus"

How can they celebrate, when tomorrow the new Syriza-led government has to enforce and oversee the implementation of a harsh attack on nature and the popular classes, having given up its capacity to legislate without the tutelage of Brussels and Berlin, and being under constant financial blackmail by the creditors?

Left-wing pragmatism and social demobilisation

Tsipras' new "selling point" is his fight against corruption and the oligarchy, since his newly-adopted "pragmatism" dictates that he cannot anymore fight against austerity and neoliberal restructuring. Thus, the horizon of left-wing politics in Greece has become an "austerity with a human face", a "less corrupt" and "more just" enforcement of neoliberal barbarity.

Unfortunately, in the coming months we are going to witness Tsipras' "political maturity" and "pragmatism" extending to ever new areas: Pragmatism dictates that you cannot fight against those who own all the wealth and the mass media in Greece, that you cannot shut down the disastrous gold mine in Skouries, that you have to privatise the water companies after all, that you cannot permit worker occupations like VIOME to challenge private property, that you have to deal with protest and dissent deploying the forces of public order.

In short, left-wing pragmatism is going to achieve everything that right-wing arrogance could not, that is, to subdue a population that has been fighting against neoliberal barbarity for 5 years.

Αριστερός πραγματισμός, εκλογική αποχή και κοινωνική αποστράτευση: μια ευκαιρία για αναστοχασμό στο εσωτερικό των κινημάτων

Η πρωτοφανής αποχή, η κοινωνική αποκινητοποίηση και το επικείμενο κύμα σκληρών μέτρων λιτότητας καλούν για κριτικό αναστοχασμό μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ.

Θοδωρής Καρυώτης,

Σεπτέμβρης 2015
Πρώτη δημοσίευση στα Αγγλικά στο opendemocracy.net

Πραγματικά, δεν έχουμε κανένα λόγο να πανηγυρίσουμε το θρίαμβο της αριστεράς στις εκλογές της Κυριακής. Οι Ευρωπαίοι αριστεριστές που έφτασαν στην Αθήνα για να υποστηρίξουν τον Τσίπρα έχουν δικαιολογία για να γιορτάσουν, αφού έχουν μια εξωτερική οπτική του ΣΥΡΙΖΑ, τις περισσότερες φορές εξιδανικευμένη. Σε ό,τι αφορά τους Έλληνες, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι υπάρχουν έντιμοι και καλοπροαίρετοι άνθρωποι που ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ ή ακόμη είναι και μέλη του. Ωστόσο, μετά τις εξελίξεις των τελευταίων μηνών, το τελευταίο πράγμα που θα θέλουν να κάνουν αυτές τις μέρες είναι να πανηγυρίσουν.

Πώς μπορούν να το κάνουν, όταν από αύριο η κυβέρνηση με κορμό το Σύριζα θα ξεκινήσει την εφαρμογή ενός προγράμματος δομικής προσαρμογής που θα εξαπόλύσει σκληρή επίθεση στη φύση και τα λαϊκά στρώματα; Μια κυβέρνηση που έχει ήδη παραιτηθεί από την δυνατότητα να νομοθετεί ανευ κηδεμόνα, και η οποία βρίσκεται υπό συνεχή οικονομικό εκβιασμό από τους πιστωτές.

Αριστερός πραγματισμός και κοινωνική αποστράτευση

Το νέο σλόγκαν του Αλέξη Τσίπρα είναι η πάλη ενάντια στη διαφθορά και την ολιγαρχία, αφού ο νεοαποκτηθέντας του «πραγματισμός» του απαγορεύει πλέον να αντιμάχεται τα μνημόνια, τη λιτότητα και τη νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση. Έτσι, ορίζοντας της αριστεράς στην Ελλάδα έχει γίνει η "λιτότητα με ανθρώπινο πρόσωπο", η επιβολή της νεοφιλελεύθερης βαρβαρότητας με “κοινωνική δικαιοσύνη” και “χωρίς διαφθορά”.

Η λύση είναι (τελικώς) στα χέρια μας ή 'τι κάνουμε τώρα που οι σωτήρες μας τελείωσαν'

Aν δεν μπορεί η κυβέρνηση της Αριστεράς να κάνει την επανεκκίνηση της οικονομίας και την αναδιανομή του πλούτου, θα πρέπει να το κάνουμε μόνοι μας, αυτοδιαχειριζόμενοι τη γη και τα εργοστάσια.

Κώστας Λεγάκης

(μέλος εργασιακής κολεκτίβας)

16/7/2015

Habemus Μνημόνιο 3, λοιπόν. Συνθηκολόγηση; Υποταγή; Ξεπούλημα; Προδοσία; Αναγκαιότητα; Αν διαβάσει κανείς λίγο ψύχραιμα την πορεία των πραγμάτων από την αρχή της κρίσης, το 2010, έως σήμερα, θα διαπιστώσει ότι επρόκειτο μάλλον για μια προδιαγεγραμμένη και αναπόφευκτη κατάληξη. Και για αυτή την κατάληξη έχουν ευθύνες όλες οι συνιστώσες του κινήματος: Η Αριστερά όλων των αποχρώσεων, η Αναρχία όλων των αποχρώσεων επίσης, οι ανένταχτοι, αλλά και ο λαός ο ίδιος, οι πάντες. Δεν πρόκειται για ένα άλλο «μαζί τα φάγαμε». Είναι προφανές ότι η κυβερνητική Αριστερά και η αριστερίστικη γκρούπα δεν έχουν το ίδιο μερίδιο ευθύνης. Όμως το όλον κίνημα θα πρέπει πλέον να δει τα λάθη του, τις παραλείψεις του, τις εμμονές του και να χαράξει μια νέα πορεία στις νέες συνθήκες.

Από την επίσημη έναρξη της κρίσης, το 2010 η Αριστερά είδε το πρόβλημα «τεχνικά». Αναλύσεις επί αναλύσεων, Βαρουφάκηδες, Λαπαβίτσες, Καζάκηδες και λοιποί «εθνικοί οικονομολόγοι» –αλλά και πιο πολιτικοί (Σταθάκης, Δραγασάκης, Τσακαλώτος κ.ά.)– έγιναν οι νέοι σούπερ σταρ. Ο καθένας είχε και από μία μαγική συνταγή, που θα έλυνε με τεχνικό τρόπο το πρόβλημα. Με αλλαγή νομίσματος, με διαγραφή του χρέους, με αναδιάρθρωση, με ομόλογα με, με, με... Κι εμείς παρακολουθούσαμε εκστασιασμένοι τα φωτεινά μυαλά και αντί να χρησιμοποιήσουμε τις πολύτιμες αναλύσεις τους για την επαναδιατύπωση του χειραφετητικού προτάγματος στη σύγχρονη εποχή, νομίσαμε ότι με το μαγικό ραβδί τους θα μας απελευθέρωναν.

Syriza se ha rendido, es el momento de reforzar las resistencias populares

Ahora que Syriza ha capitulado frente a los acreedores, la movilización popular es más urgente que nunca. Un nuevo ciclo de luchas está por delante.

Theodoros Karyotis

publicado en Periódico Diagonal,

14 de julio de 2015

Durante dos semanas, el tiempo político se ha condensado en Grecia, y los ciudadanos vivieron en situaciones límite, luchando contra fuerzas que parecen mucho más allá de su control. El 27 de junio, el gobierno liderado por Syriza sometió el ultimátum de los acreedores a referéndum e hizo campaña para el 'no'. El resultado del referéndum –un rechazo rotundo de la austeridad perpetua y la continuada servidumbre por endeudamiento– pasará a la historia como un momento excepcional de dignidad de un pueblo que está bajo ataque por los acreedores europeos y la élite griega.

A pesar de los matices patrióticos, este resultado fue la culminación de cinco años de resistencia a la degradación constante de nuestras vidas. Significó escapar del dominio de los medios de comunicación, superar el miedo y hacer escuchar la voz del pueblo. Ratificó el descrédito absoluto de las élites políticas que han estado gobernando desde la transición democrática de 1974, que hicieron campaña por el 'sí'.

Por otra parte, el resultado reveló una sociedad dividida según la clase: las clases medias y bajas, que hasta ahora han asumido prácticamente todo el coste de la austeridad y el ajuste estructural, votaron abrumadoramente 'no'. Sin embargo, el resultado resiste todos los intentos de los partidos políticos de capitalizarlo; es la negación categórica del presente arreglo político y económico, la negación que necesariamente precede todos los actos de autodeterminación social.

Sin embargo, menos de una semana después del referéndum, el gobierno griego presentó una nueva propuesta de financiación a sus acreedores, ligada a un paquete de medidas de austeridad aún más duras que las rechazadas en el referéndum. Después de un fin de semana de "negociaciones", que reveló una división entre los acreedores de Grecia, se llegó en la madrugada del lunes a un acuerdo humillante, que convierte a Grecia en una colonia de deuda europea.

Pero ¿cómo fue que este 'no' se transformó en un 'sí' en cuestión de días?

Syriza surrenders: time for renewed popular resistance

Now that Syriza has caved in to the creditors, the need for grassroots mobilization is more urgent than ever. A new cycle of struggles is ahead of us.

Theodoros Karyotis

Originally published at ROAR Magazine, 

July 13, 2015

For two weeks now, political time has been condensed in Greece, and citizens live on the edge of their seats, struggling against forces that appear well beyond their control. On June 27, the Syriza-led government put the ultimatum of the creditors to a referendum and campaigned for a NO. The outcome of the referendum — a resounding rejection of perpetual austerity and continued debt bondage — will go down in history as an outstanding moment of dignity of a people under vicious attack by European creditors and the Greek elite.

Despite the patriotic overtones, this outcome was the culmination of five years of resistance to the steady downgrading of our lives. It signified breaking free of the choke-hold of the mass media, rising above fear to make the people’s voice heard. It ratified the absolute discrediting of the political elites that have been ruling since the democratic transition of 1974, which campaigned for a YES.

Furthermore, the outcome revealed a society divided along class lines: the middle and lower classes, which have so far born virtually all the cost of austerity and structural adjustment, overwhelmingly voted NO. Nevertheless, the outcome resists the attempts of all political parties to capitalize on it; it is the categorical negation of the present political and economic arrangement, the refusal which necessarily precedes all acts of social self-determination.

However, less than a week after the referendum, the Greek government submitted a new proposal of financing to its creditors, tied to a package of austerity measures even harsher than the ones rejected in the referendum. After a weekend of ‘negotiations’, which revealed a rift among Greece’s creditors, a humiliating agreement was reached early on Monday, which all but turns Greece into a European debt colony.

How was this NO metamorphosed into a YES in a matter of days?

La responsabilidad de votar 'no' en el referéndum griego

Está claro que el "pueblo soberano" llega el domingo a las urnas con una pistola en la nuca.  Lanzarse a las posibilidades que abre un NO es la única opción que puede fortalecer el movimiento popular.

Theodoros Karyotis

@TebeoTeo
Publicado en Periódico Diagonal

La decisión del gobierno griego, el viernes pasado, de someter a referéndum las propuestas de los acreedores sorprendió incluso muchos de los que en los últimos años, desde una perspectiva de base, hemos estado luchando contra la austeridad asesina en Grecia. Al fin y al cabo, las negociaciones llegaban por enésima vez a un callejón sin salida, el programa de rescate se estaba terminando, las instituciones anteriormente conocidas como "troika" rechazaban una vez más la propuesta del gobierno griego de transferir el coste de la crisis a los pudientes y exigían más sacrificios de parte de las capas desfavorecidas: nuevas reducciones de sueldos y pensiones, nuevos ataques a nuestros bienes públicos y comunes, nuevos retrocesos en los derechos laborales y sociales. Además, incluso la propuesta de 47 páginas del gobierno griego, rechazada como insuficiente por las instituciones, tenía todos los rasgos de un nuevo paquete de austeridad. La sociedad civil estaba, por tanto, preparándose para resistir un nuevo memorándum; incluso hubo reuniones preparatorias para la reactivación del movimiento de las plazas del 2011. 

En este contexto, la decisión de convocar un referéndum pareció honesta incluso a los detractores del gobierno entre la izquierda y los movimientos. Tsipras admitió que el mandato que el pueblo griego le dio en enero, el de revertir los términos de la austeridad sin llegar a la ruptura con los acreedores, es imposible de llevar a término. Era imperativo, pues, volver a preguntar a los ciudadanos cómo proceder. En una Europa gobernada por tecnócratas que son en efecto empleados del poder económico, pedir a un pueblo que participe en la toma de decisiones que afectan su destino parece un acto radical; efectivamente, la fuerzas pro-austeridad griegas en su totalidad denunciaron la convocatoria del referéndum como un "golpe de estado".

No obstante, hay que tomar distancias de los que, con cierto triunfalismo,  presentan el referéndum como un acto de "democracia directa". Democracia directa es la continua implicación de los ciudadanos en la gestión de sus propios asuntos, sin la mediación de políticos profesionales; la capacidad de la gente común de definir la agenda y el contenido del debate público. No se puede llamar “un acto de democracia directa” un plebiscito que pide a la gente que ratifique o rechace decisiones sumamente ambiguas, con una agenda definida en una serie de reuniones detrás de puertas cerradas. Efectivamente, el pueblo griego está llamado a decidir en este “histórico” referéndum sin entender bien la pregunta, sin poder prever o controlar las ramificaciones del resultado y sin haber elaborado un “Plan B” para el día siguiente.

To ΟΧΙ είναι η μόνη επιλογή που μπορεί να ανοίξει πεδία παρέμβασης για τα κοινωνικά κινήματα

O "κυρίαρχος λαός"  προσέρχεται στις κάλπες την Κυριακή με ένα πιστόλι στον κρόταφο. Ωστόσο, ένα ΟΧΙ είναι η μόνη επιλογή που μπορεί να ανοίξει πεδία παρέμβασης για την υπεράσπιση των κοινών αγαθών και την οχύρωση των συλλογικών μας εγχειρημάτων.

Θοδωρής Καρυώτης

Η απόφαση της κυβέρνησης, αργά την περασμένη Παρασκευή, να θέσει τις προτάσεις των πιστωτών σε δημοψήφισμα εξέπληξε ακόμη και όσους, από τη σκοπιά των κοινωνικών κινημάτων, αγωνίζονται τα τελευταία χρόνια κατά της λιτότητας στην Ελλάδα. Εκείνες τις μέρες οι διαπραγματεύσεις είχαν φτάσει για άλλη μια φορά σε αδιέξοδο, το πρόγραμμα διάσωσης πλησίαζε στο τέλος του, και οι «θεσμοί» -γνωστοι στο παρελθόν και ως «τρόικα»- είχαν για πολλοστή φορά απορρίψει τις περιορισμένες και απέλπιδες προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης να μεταφέρει κάποια από τα κόστη της κρίσης στους έχοντες. Αντ' αυτού, απαιτούσαν μεγαλύτερες θυσίες από πλευράς των λαϊκών στρωμάτων: περαιτέρω μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις, μια νέα επίθεση στα δημόσια και κοινά αγαθά, περαιτέρω άλωση των εργατικών και κοινωνικών κεκτημένων. Ζητούσαν, δηλαδή, τη συνέχιση ενός προγράμματος λιτότητας που όχι μόνο είχε βυθίσει μια ολόκληρη κοινωνία στην εξαθλίωση, αλλά και είχε αποδεδειγμένα αποτύχει στους στόχους που το ίδιο έθετε: να ελαφρύνει το δημόσιο χρέος και να ενεργοποιήσει την οικονομία της χώρας. Και το επιστέγασμα: ακόμη και η πρόταση 47 σελίδων της ελληνικής κυβέρνησης, την οποία απέρριψαν ως ανεπαρκή οι εταίροι/δανειστές, είχε όλα τα γνωρίσματα ενός νέου πακέτου μέτρων λιτότητας. Ως εκ τούτου, τα κοινωνικά κινήματα είχαν αρχίσει την προετοιμασία για να αντισταθούν σε ένα ακόμη μνημόνιο· οργανώθηκαν ακόμη και προπαρασκευαστικές συναντήσεις για την αναβίωση του κινήματος των πλατειών του 2011.

Στο πλαίσιο αυτό, η απόφαση της κυβέρνησης να διοργανώσει δημοψήφισμα φάνηκε έντιμη ακόμη και σε όσους, μέσα στην αριστερά και τα κινήματα, ασκούν κριτική κατά της κυβέρνησης. Ο πρωθυπουργός παραδέχτηκε ότι η εντολή που οι Έλληνες του έδωσαν τον Ιανουάριο, δηλαδή να αντιστρέψει τους όρους της λιτότητας χωρίς να έρθει σε ρήξη με τους πιστωτές, ήταν αδύνατο να έρθει εις πέρας. Ήταν επιτακτική ανάγκη, λοιπόν, να ρωτήσει και πάλι τους πολίτες σχετικά με το πώς θα προχωρήσουμε. Σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που κυβερνάται από τεχνοκράτες εντολοδόχους του οικονομικού κατεστημένου, το να ζητήσει μια κυβέρνηση από τους πολίτες να συμμετέχουν στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη μοίρα τους μοιάζει ριζοσπαστική πράξη. Πράγματι, το σύνολο των ελληνικών μνημονιακών δυνάμεων κατήγγειλε την προκήρυξη του δημοψηφίσματος ως «πραξικόπημα».

Ωστόσο, πρέπει να κρατήσουμε αποστάσεις από τις φωνές που παρουσιάζουν θριαμβευτικά το δημοψήφισμα ως πράξη «άμεσης δημοκρατίας». Η άμεση δημοκρατία είναι η συνεχής συμμετοχή των πολιτών στη διαχείριση των υποθέσεών τους χωρίς τη διαμεσολάβηση των επαγγελματιών πολιτικών, η ικανότητα των απλών ανθρώπων να καθορίσουν το περιεχόμενο του δημόσιου διαλόγου. Δεν μπορούμε να ονομάσουμε «πράξη άμεσης δημοκρατίας" ένα δημοψήφισμα που ζητά απλά από τους πολίτες να διαλέξουν πλευρά σε ζητήματα πολύ ασαφή, προϊόντα μιας σειράς συνεδριάσεων κεκλεισμένων των θυρών. Πράγματι, οι πολίτες καλούνται να αποφασίσουν σε αυτό το "ιστορικό" δημοψήφισμα, χωρίς να κατανοούν πραγματικά το ερώτημα, χωρίς να μπορούν να προβλέψουν τις συνέπειες της ετυμηγορίας τους, και χωρίς να έχουν συλλογικά διαμορφώσει ένα «σχέδιο Β» για την επόμενη μέρα.

Entrevista de Theodoros Karyotis en LaTele.cat sobre el cambio politico en Grecia y la perspectiva de los movimientos sociales

SYRIZA in power, social movements at a crossroads

The dire circumstances in Greece compel the social movements to reposition themselves in front of the SYRIZA government.

Theodoros Karyotis

first published at Periodico Diagonal

translated by Julius Gavroche at autonomies.org

It is commonplace to affirm that the election victory of Syriza is in large measure based on the mobilisation of the social movements of the last five years in Greece. However, this affirmation may help obfuscate the diversity of ideas and demands in Greek society, as well as possibly reinforcing a simplistic conception of a struggle between pro and anti-austerity forces. Although it is a fact that Syriza has been present in the mass mobilisations of the last years, the fundamental factor in the consolidation of its hegemony was its capacity to mobilise the vote of the middle class, convincing the latter that it could reverse the injustices produced by indiscriminate cuts, stop the downward mobility of many and take up again the path towards the material prosperity of the years previous to the crisis.

Within the social movements, however, there are two distinct social imaginaries, complementary and at the same time antagonistic. On the one hand are the movements of citizens affected by the antisocial attacks of the troika, who demand the restitution of the welfare state as an instrument of redistribution, the reinforcement of the state as mediator of social antagonisms and the return of economic growth with the aim of alleviating the poverty and desperation that mass unemployment has provoked. On the other hand, there is a multitude of movements that propose going beyond the state and the capitalist economy as organising principles of social life; movements that have begun to construct radical alternatives here and now based on proximity, solidarity and participation.

La encrucijada de los movimientos ante el Gobierno de Syriza

La difícil coyuntura en Grecia obliga a los movimientos sociales a resituarse ante el nuevo Ejecutivo de Syriza.

Theodoros Karyotis

marzo 2015

publicado en Periódico Diagonal

Es ya un lugar común afirmar que la victoria electoral de Syriza se basa en gran medida en las movilizaciones de los movimientos sociales de los últimos cinco años en Grecia. No obstante, esta afirmación puede ocultar la diversidad de idearios y demandas en la sociedad griega, como también puede reforzar una imagen simplista de lucha entre las fuerzas pro y antiausteridad. Si bien Syriza ha estado presente en las grandes movilizaciones de los últimos años, el factor determinante en la consolidación de su hegemonía fue su capacidad de movilizar el voto de la clase media, convenciéndola de que podía revertir las injusticias producidas por los recortes indiscriminados, parar la movilidad hacia abajo y retomar el camino hacia la prosperidad material de los años anteriores a la crisis.

Sin embargo, en el interior de los movimientos sociales hay dos imaginarios distintos, complementarios y a la vez antagónicos. Por un lado están los movimientos de ciudadanos afectados por el ataque antisocial de la troika, que exigen la restitución del Estado de bienestar como instrumento de redistribución, el fortalecimiento del Estado como mediador de los antagonismos sociales y la vuelta al crecimiento económico con el fin de paliar la pobreza y desesperación que el desempleo masivo ha provocado. Por el otro, está una multitud de movimientos que pretenden ir más allá del Estado y de la economía capitalista como principios organizativos de la vida social y empiezan a construir ya alternativas radicales basadas en la proximidad, la solidaridad y la participación.

Por supuesto, los dos imaginarios coexisten en el seno de muchos movimientos y están en fricción permanente. Debates interminables se han producido, por ejemplo, en las asambleas de las docenas de Clínicas Solidarias Autogestio­nadas de Grecia: ¿Es su objetivo tapar los agujeros que produce el rápido desmantelamiento del sistema público de salud o, por el contrario, producir un modelo alternativo de gestión de la salud que vaya más allá de lo estatal?

Podemos: Ανάμεσα στην «αριστερή ηγεμονία» και την «έφοδο» των κοινωνικών κινημάτων στους θεσμούς

Το Podemos υπήρξε το μόνο πολιτικό κόμμα στην Ισπανία που κατάφερε να μιλήσει τη γλώσσα των νέων μορφών οργάνωσης και των αγώνων των τελευταίων χρόνων. Ωστόσο, πιθανότατα  δεν θα είναι το κόμμα-κίνημα που πολλοί περίμεναν στις απαρχές του.

Θοδωρής Καρυώτης
Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 17 
του πολιτικού περιοδικού Βαβυλωνία, 
Ιανουάριος 2015

Από τις αρχές του 2014, το Podemos εμφανίστηκε στην Ισπανία ως μια νέα πολιτική δύναμη που απειλεί να αποσταθεροποιήσει το μεταπολιτευτικό σύστημα δικομματικής εναλλαγής στην εξουσία. Με την ευρεία στήριξη των νέων, των λαϊκών στρωμάτων και των κοινωνικών κινημάτων και με επίκεντρο την χαρισματική ηγεσία του νεαρού καθηγητή πολιτικών επιστημών Pablo Iglesias, το νέο κόμμα έχει βλέψεις στην εξουσία και ευαγγελίζεται την ανατροπή της νεοφιλελεύθερης συναίνεσης των τελευταίων δεκαετιών. Όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, το Podemos επιδιώκει να καταλάβει το κενό που δημιουργεί η εξάντληση της σοσιαλδημοκρατίας, προωθώντας την αναδιανομή του πλούτου υπέρ των μεσαίων και χαμηλών στρωμάτων, βάζοντας φρένο στην διάλυση του κράτους πρόνοιας και προωθώντας την επανεκκίνηση της εθνικής οικονομίας απέναντι στην επίθεση του διεθνούς κεφαλαίου.

Ας προσπεράσουμε την εύκολη a priori κριτική που λέει «είναι αυτονόητο λοιπόν ότι το Podemos (ή ο ΣΥΡΙΖΑ ή προσθέστε εδώ το κόμμα της [δυσ]αρεσκείας σας) δεν αποτελεί σχέδιο χειραφέτησης των από τα κάτω με όρους κοινωνικής αυτοδιάθεσης, αλλά απόπειρα ανασυγκρότησης της κυριαρχίας»· ας εξετάσουμε αντίθετα αυτό το κόμμα ως προϊόν των πολιτικών εξελίξεων και ιδιαίτερα των κοινωνικών κινητοποιήσεων των τελευταίων χρόνων στην Ισπανία.

Η κινηματική έκρηξη του 2011